9 มีนาคม ของทุกปี ถือเป็นวันคณะกรรมการหมู่บ้าน (กม.) ที่จัดให้มีขึ้นเพื่อสืบสานเกียรติภูมิความภาคภูมิใจในความเสียสละของคณะกรรมการหมู่บ้าน (กม.) โดยคณะกรรมการหมู่บ้าน (กม.) เป็นกลไกของหมู่บ้านที่ใกล้ชิดกับประชาชน รู้ และเข้าถึงข้อมูล สภาพพื้นที่ ปัญหาและความต้องการของประชาชนในหมู่บ้านดีที่สุด

คณะกรรมการหมู่บ้าน (กม.) ถือกำเนิดขึ้นครั้งแรกเมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2486 ประกอบด้วย ผู้ใหญ่บ้านและผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านมีหน้าที่เสนอข้อแนะนำและให้คำปรึกษาแก่ผู้ใหญ่บ้านเกี่ยวกับภารกิจที่จะต้องปฏิบัติตามอำนาจหน้าที่ ต่อมาเพื่อให้การบริหารจัดการในหมู่บ้านสอดคล้องกับสภาวการณ์ที่เปลี่ยนแปลงของสังคม กระทรวงมหาดไทย จึงได้ปรับปรุงโครงสร้างและอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการหมู่บ้าน (กม.) ให้มีโครงสร้างที่เปิดโอกาสให้ผู้แทนจากกลุ่ม องค์กรในหมู่บ้านเข้ามามีส่วนร่วมและกำหนดให้มีหน้าที่ช่วยเหลือแนะนำและให้คำปรึกษาแก่ผู้ใหญ่บ้านเกี่ยวกับกิจกรรมอันเป็นหน้าที่ของผู้ใหญ่บ้านและทำหน้าที่บูรณาการการแก้ไขปัญหาและพัฒนาหมู่บ้านให้มีเอกภาพ หมู่บ้านมีความเข้มแข็งก่อประโยชน์สูงสุดต่อประชาชน เหมือนดังคำที่ว่า “ประเทศต้องมีรัฐบาล หมู่บ้านต้องมี กม.”

เนื่องในวันคณะกรรมการหมู่บ้าน (กม.) ประจำในปี พ.ศ.2564 พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ได้กล่าวถึงความสำคัญของคณะกรรมการหมู่บ้าน ดังนี้ “การพัฒนาสังคมและประเทศให้มีความมั่นคง มั่งคั่ง อย่างยั่งยืน ตามแผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี เป็นเป้าหมายสำคัญของรัฐบาลในการสร้างความเข้มแข็งในระดับฐานรากของประเทศ และสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีให้แก่พี่น้องประชาชน คณะกรรมการหมู่บ้านถือเป็นกลไกหลักในระดับพื้นที่ที่มีส่วนสำคัญในการพัฒนาหมู่บ้านและขับเคลื่อนแผนงาน โครงการตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อสร้างความอยู่ดีมีสุขให้แก่พี่น้องประชาชนผมขอขอบคุณคณะกรรมการหมู่บ้านทุกท่านที่ได้ปฏิบัติหน้าที่ด้วยความมุ่งมั่น ทุ่มเท เสียสละ ทำงานด้วยจิตสาธารณะ เพื่อการเข้าถึงและเข้าใจบริบทของการพัฒนาหมู่บ้านและขอให้น้อมนำศาสตร์พระราชามาเป็นแนวทางในการบูรณาการการทำงานและดำเนินกิจกรรมต่างๆ กับทุกภาคส่วน ซึ่งจะขับเคลื่อนนโยบายของภาครัฐให้เกิดผลสัมฤทธิ์แก่พี่น้องประชาชนทุกคนและสร้างความเจริญก้าวหน้าอย่างมั่นคงให้แก่หมู่บ้านตลอดไป”

ด้าน นายธนาคม จงจิระ อธิบดีกรมการปกครอง ได้เสริมถึงบทบาทหน้าที่ของคณะกรรมการหมู่บ้าน ที่เกี่ยวเนื่องกับนโยบายของกรมการปกครองซึ่งมุ่งประโยชน์สุขของพี่น้องประชาชนเป็นสำคัญ “ในปี2564 กรมการปกครอง ได้กำหนด “10 โครงการสำคัญสู่การเป็นกรมการปกครองวิถีใหม่” (10 Flagshipsto DOPA New Normal 2021)ในการบริหารพัฒนาองค์กรเพื่อบำบัดทุกข์ บำรุงสุขประชาชนในพื้นที่ ภายใต้แนวคิด “หน้าที่ของฝ่ายปกครอง คือ ทำให้ประชาชนทุกข์น้อยลง สุขมากขึ้น” ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาล นโยบายของกระทรวงมหาดไทยและมีเป้าหมายในการพัฒนาหมู่บ้านโดยการขับเคลื่อนการดำเนินงานของคณะกรรมการหมู่บ้าน ให้เกิดความเข้มแข็ง สามารถตอบสนองความต้องการของประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพรวมถึงพัฒนาศักยภาพ กำนันผู้ใหญ่บ้านและคณะกรรมการหมู่บ้านให้เป็นกลไกหลักในการขับเคลื่อนภารกิจในระดับพื้นที่ ซึ่งจะนำไปสู่หมู่บ้านอยู่เย็นตามแนวทางแผ่นดินธรรม แผ่นดินทอง ผ่านหลักการ“บวร” หรือ “บรม” เพื่อความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืนของหมู่บ้าน โดยน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อใช้เป็นกรอบแนวทางในการขับเคลื่อนการดำเนินงาน”