บุคลากรทางการแพทย์ด่านหน้าทุกคนทำงานแข่งกับเวลาในสภาวการณ์ที่ทุกอย่างจำกัดมาก เพื่อช่วยชีวิตคนป่วยให้ได้มากที่สุด เพราะเวลาที่ช้าไปเพียงนาทีก็หมายถึงชีวิตของคนป่วย 

ไลฟ์ วาไรตี สัปดาห์นี้ ดร.เฉลิมชัย ยอดมาลัย นำคุณไปสนทนากับ ผู้ช่วยศาสตราจารย์นายแพทย์ ฉัตรชัย มิ่งมาลัยรักษ์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลสนามธรรมศาสตร์ (บทสัมภาษณ์นี้เกิดขึ้นช่วงกลางเดือนสิงหาคม) 

l ในฐานะคุณหมออยู่ด่านหน้าต้องเผชิญกับผู้ติดเชื้อโควิด-19 โดยตรงมาหลายเดือนประเมินสถานการณ์นี้ทั้งที่ผ่านมา และในอนาคตอย่างไรครับ  

นพ.ฉัตรชัย : สถานการณ์ปัจจุบันของโรคกำลังเข้าสู่ระยะคงที่ของการติดเชื้อ ซึ่งสะท้อนมาตรการ lock down ที่มีความเข้มงวดมากกว่าช่วงสงกรานต์ เพราะฉะนั้นเราจะเห็นตัวเลขผู้ติดเชื้อเฉลี่ย 2 หมื่นต่อวัน อัตราคนตายประมาณ 200 ปลายถึง 300 กว่าคนต่อวันส่วนผู้ป่วยที่รักษาหายก็เพิ่มจำนวนมากขึ้นเป็นลำดับ เพราะประชาชนได้รับวัคซีนป้องกันโควิด-19 มากกว่าเดิม แต่ถ้าหากผู้ติดเชื้อมีร่างกายแข็งแรง และดูแลตัวเองดีมากๆ จะหายจากโรคนี้ได้ด้วยตัวเอง เพราะร่างกายสร้างภูมิขึ้นมา แต่ที่น่าเป็นห่วงคือจำนวนผู้ป่วยอาการรุนแรงที่ยังครองเตียงใน ICU ยังมีจำนวนมาก เพราะฉะนั้นผู้ป่วยอาการหนักจึงไม่มีเตียงรองรับ และที่น่าเป็นห่วงมากคือคนป่วย ICU ยังมีจำนวนเกินศักยภาพของระบบสาธารณสุขบ้านเรา ทำให้มียอดคนตายเพิ่มขึ้นถึงกว่า 300 คนในบางวัน 

l เรียนถามเรื่องวัคซีนไฟเซอร์ที่สหรัฐฯ บริจาคให้ไทย 1.5 ล้านโดส ในงวดแรกแต่กลับเกิดปัญหาเพราะหมอด่านหน้าไม่ได้วัคซีนตัวนี้ ขอถามว่าปัจจุบันไทยมีหมอเกินจำนวน 1.5 ล้านหรือครับ 

นพ.ฉัตรชัย : ไม่ถึงครับ มีประมาณ 6 หมื่นกว่าคนเท่านั้นครับ  

l เพราะฉะนั้น ถ้าจะรักษาหมอด่านหน้าจริงๆ แล้ว วัคซีนตัวนี้ก็มีจำนวนเกินคุณหมอทั้งประเทศ แต่ทำไมหมอด่านหน้าไม่ได้รับวัคซีนนี้ หมอสรุปสาเหตุได้ไหมครับ เพราะเห็นว่าโรงพยาบาลธรรมศาสตร์ฯ ออกมาทวงถามเรื่องนี้ 

นพ.ฉัตรชัย : มีปัญหาเรื่องการบริหารจัดการกระจายวัคซีนครับ อันที่จริงหากกระจายไปตามรายชื่อหมอ พยาบาลที่ทำงานด่านหน้าจริงๆก็ไม่ควรมีปัญหาเกิดขึ้น เพราะสถานพยาบาลทุกแห่งมีรายชื่อหมอ พยาบาลที่ทำงานจริงอยู่แล้ว แล้วทุกแห่งก็ส่งรายชื่อไปให้หน่วยงานของรัฐที่มีหน้าที่กระจายวัคซีน แต่กลับไม่ได้ให้วัคซีนตามรายชื่อที่แจ้ง แล้วไปใช้การแบ่งโควตา จึงทำให้เห็นว่าบางจังหวัดได้วัคซีนมากกว่าบางจังหวัด ซึ่งดูแล้วไม่สอดคล้องกับข้อเท็จจริงของบุคลากรด่านหน้า ผมเห็นว่าหากกระจายไปตามรายชื่อที่ส่งไปให้อย่างเคร่งครัด ก็ไม่น่าจะเกิดปัญหาครับ เพราะรายชื่อคนทำงานจริงถูกส่งไปทั้งหมดแล้วและรู้ด้วยว่าใครฉีดวัคซีนชนิดใดไปแล้วกี่เข็ม ข้อมูลเหล่านี้ตรวจสอบได้โดยง่าย 

l มีคำถามจากสาธารณชนในเรื่องที่เกิดในโรงพยาบาลภูมิพล โดยหลายคนเชื่อว่าไม่สุจริต เพราะรายชื่อบุคลากรซ้ำมากมายจนผิดสังเกต มีชื่อเดียวกันนับสิบชื่อ แต่คำนำหน้าเป็นนายบ้าง นางบ้าง หมอวิเคราะห์เรื่องนี้อย่างไรครับ 

นพ.ฉัตรชัย : จากที่ติดตามข่าวก็เห็นรายชื่อที่ปรากฏแล้วก็ประหลาดใจครับ เพราะไม่คิดว่าจะผิดพลาดได้เช่นนั้น ตามปกติหากมีการผิดพลาดก็น่าจะเพียง 1-2 รายชื่อ แต่จริงๆ แล้วไม่น่าจะผิดพลาดเลย เพราะเป็นแพทย์พยาบาลในหน่วยงานของตนเอง ต้นสังกัดต้องรู้ว่าหมอและพยาบาลคนไหนทำงานอยู่ด่านหน้าจริงๆ

l ผมได้คุยกับหมอ และพยาบาลในหลายพื้นที่ ทุกคนบอกว่าทุกวันนี้ทำงานหนักมาก ไม่มีเวลาตามเรื่องอื่น เพราะทำงานแข่งกับวิกฤต หากช้าก็หมายถึงชีวิตของคนป่วย แต่ที่ผมเป็นห่วงคือหมอ พยาบาลในจังหวัดห่างไกล ผมสังเกตว่าคนกลุ่มนี้ไม่ได้รับการดูแลที่ดีจากรัฐบาล หมอมีข้อสังเกตเรื่องนี้อย่างไรบ้างครับ หรือเพื่อนๆ รุ่นน้อง รุ่นพี่ของหมอเล่าอะไรให้ฟังบ้างไหมครับ 

นพ.ฉัตรชัย : เรื่องที่คุณเฉลิมชัยพูด นี้น่ากังวลมากครับ เพราะฉะนั้นโรงพยาบาลธรรมศาสตร์จึงออกมาเป็นปากเป็นเสียงแทนหมอและพยาบาลในโรงพยาบาลเล็กๆ ที่อยู่ห่างไกลเมืองครับ เป็นความจริงที่บุคลากรทางการแพทย์ในจังหวัดไกลๆ ไม่มีเสียงสะท้อนไปถึงส่วนกลาง เพราะแค่ทำงานประจำวันก็แทบไม่ทันแล้วเนื่องจากคนไข้มาก โรงพยาบาลที่อยู่ห่างไกลหลายแห่งไม่ได้รับเครื่องไม้เครื่องมือทางการแพทย์ให้เหมาะสมกับภาระงาน ไม่ใช่แค่เรื่องวัคซีนเท่านั้นนะครับ เรื่องอื่นๆ อีกมากมาย เช่น ชุด PPE ไม่มี หน้ากาก N95 ไม่มี เครื่องช่วยหายใจก็ไม่เพียงพอกับผู้ป่วยเป็นต้น นี่แสดงให้เห็นว่าเป็นปัญหาเชิงระบบของการบริหารจัดการ แต่ที่ทุกวันนี้หลายโรงพยาบาลทำงานได้คล่องตัวมากขึ้น เพราะได้รับของบริจาคจากประชาชน และหน่วยงานอื่นๆ เช่น มูลนิธิชัยพัฒนา และบริษัทห้างร้าน

l เรียนถามเรื่องการฉีดวัคซีนไขว้ และวัคซีนอื่นๆ ที่หลายคนกำลังรอ หมอมองเรื่องนี้อย่างไรครับ บางคนบอกว่าฉีดไปแล้ว 5 เข็มห้าชนิด

นพ.ฉัตรชัย : ผมเน้นว่าวัคซีนทุกตัวยังอยู่ในขั้นทดลองทั้งนั้น ไม่สามารถระบุว่าตัวไหนปลอดภัยที่สุดได้ ทุกอย่างยังอยู่ในกระบวนการวิจัย แต่ที่เราต้องฉีดวัคซีนเพราะอยู่ใต้สภาวะฉุกเฉิน จึงจำเป็นต้องฉีด แต่ทางการแพทย์แล้วเราเน้นเรื่องความปลอดภัยของประชาชนเป็นอันดับแรก โดยอาศัยข้อมูลการวิจัยเป็นเครื่องรองรับ สำหรับบ้านเราก็ยังต้องศึกษาและดูผลวิจัยอย่างใกล้ชิดต่อไปครับ เพราะวัคซีนแต่ละชนิดก็ทำวิจัยในแต่ละประเทศ ซึ่งผลก็อาจจะแตกต่างกันไป เราต้องอ้างอิงผลวิจัยในบ้านเราเป็นหลัก เพราะวัคซีนนั้นๆ ต้องใช้กับคนไทย ดังนั้นงานวิจัยในบ้านเราต้องมีเพียงพอว่าจะตัดสินใจใช้วัคซีนอย่างไรคนไทยจึงจะปลอดภัยสูงสุด แล้วที่สำคัญคือไม่ควรฉีดวัคซีนไปเรื่อยเปื่อย 

l คุณหมอครับ วิกฤตโควิดครั้งนี้ หลายโรงพยาบาลวิพากษ์ว่าระบบราชการเป็นตัวขัดขวางการทำงาน เพราะยังติดขัดเรื่อง
ขั้นตอนมากมาย ทำให้ช่วยชีวิตคนป่วยไม่ทันกาลคุณหมอมีมุมมองเรื่องนี้จากการทำงานจริง อย่างไรบ้างครับ 

นพ.ฉัตรชัย : สถานการณ์โควิด-19 ถือเป็นวิกฤตของชาติ แต่ละวันมีคนป่วยติดเชื้อมากมาย บุคลากรทางการแพทย์ต้องทำงานด้วยความรวดเร็ว เพราะแข่งกับเวลา และต้องช่วยชีวิตคนให้มากที่สุด แต่ก็ยังติดขัดปัญหาเรื่องการเบิกจ่ายการจัดซื้อ ผมเข้าใจว่าระบบราชการยังต้องมี แต่ก็ต้องการบอกว่าในช่วงวิกฤตนั้น เราไม่สามารถรอเวลาได้ เพราะหมายถึงชีวิตคนป่วยทุกคนการทำงานที่ล่าช้าเพียงวินาทีก็หมายถึงชีวิตของคนป่วย จึงอยากให้แก้ไขปรับปรุงเรื่องนี้ในช่วงเกิดวิกฤต เพื่อให้ทำงานได้รวดเร็ว คล่องตัว เพื่อช่วยชีวิตคนป่วยได้มากที่สุด อย่างที่ผมบอกข้างต้นคือ เหตุที่ทุกวันนี้โรงพยาบาลหลายแห่งทำงานได้คล่องตัว เพราะได้รับเงินบริจาคจากประชาชน ผมเน้นว่าในช่วงวิกฤตเช่นนี้ รัฐบาลต้องมีหนทางทำให้แพทย์ พยาบาลทำงานได้เร็วสะดวก และมีประสิทธิภาพสูงสุด อย่างเช่น โรงพยาบาลสนามธรรมศาสตร์จะเพิ่มจำนวนเตียงรับคนไข้ที่อาการหนัก หากรองบฯ จากรัฐบาลก็ต้องใช้เวลาอย่างเร็วที่สุดเป็นเดือนหรือสองเดือน แต่ที่เราทำงานได้เร็วเพราะมีเงินบริจาค เราจึงทำงานได้จบภายในหนึ่งวัน มีประชาชนบริจาคเงิน และเครื่องมือการแพทย์ให้ เราจึงทำงานได้เร็วขึ้นผมเน้นนะครับ การทำงานที่ช้าเพียงนาทีจะมีผลต่อชีวิตของคนไข้ครับ เราต้องทำงานแข่งกับเวลาโดยตลอด ผมยกตัวอย่างอีกเรื่องคือ เช่น เราขอความช่วยเหลือจากมูลนิธิชัยพัฒนา เราแจ้งความต้องการว่าโรงพยาบาลต้องการอุปกรณ์ใดบ้างเมื่อมูลนิธิฯ ทราบเรื่องก็จัดหาให้ทันที อันที่จริงโรงพยาบาลไม่อยากได้เงิน เพราะต้องนำไปซื้อหาของใช้อีก แต่เราต้องการได้อุปกรณ์โดยตรง เพราะทำให้เราทำงานได้ทันที และไม่ต้องเสี่ยงกับเรื่องการถูกตรวจสอบเหตุทุจริตใด ๆ ตามมา 

l ในขณะที่หลายหน่วยงานด้าน สาธารณสุขของไทย เช่น คณะแพทย์ คณะเภสัชฯคณะทันตฯ กำลังเร่งทำวิจัยเพื่อต่อสู้กับโรคอุบัติใหม่ แต่สังคมไทยไม่เห็นว่ารัฐบาลจะทุ่มงบประมาณลงไปเพื่อการนี้ หมอมีความคิดเห็นเรื่องนี้อย่างไรครับ 

นพ.ฉัตรชัย : ผมสังเกตเห็นเช่นกันครับ อันที่จริงรัฐบาลน่าจะให้งบประมาณเพื่อสนับสนุนการวิจัยให้มากขึ้น เพราะเป็นผลงานและเป็นความภาคภูมิใจของไทย เช่น การผลิตวัคซีนป้องกันโควิดโดยคณะแพทย์ จุฬาฯ หรือวัคซีนพ่นจมูกของไบโอเทค หรือวัคซีนจากใบยาสูบโดยไฟโตฟาร์มคณะเภสัชฯ จุฬาฯ หรือน้ำยาบ้วนปากฆ่าเชื้อโควิดโดยคณะทันตฯ รามาธิบดี เป็นต้น ผลงานหล่านี้น่าสนใจมาก แต่ต้องประสบปัญหาขาดแคลนงบฯ ทำวิจัย ซึ่งรัฐบาลสมควรให้การสนับสนุนเรื่องนี้อย่างจริงจัง และรวดเร็ว อย่าลืมว่ารัฐบาลกู้เงินมาตั้งมากมายมหาศาล จึงน่าจะใช้สนับสนุนงานวิจัยที่เป็นประโยชน์สำหรับคนไทยในช่วงวิกฤตโควิด หากเราผลิตวัคซีนได้เอง ก็หมายถึงว่าเราลดการนำเข้าวัคซีน และสามารถพัฒนางานวิจัยได้ต่อๆ ไป เมื่อเรามีเทคโนโลยีสำหรับผลิตได้เองเราก็จะสามารถต่อสู้กับเชื้อโควิดสายพันธุ์ใหม่ ๆได้ในอนาคต ผมอยากเห็นว่ารัฐบาลให้การสนับสนุนเรื่องนี้อย่างจริงจังมากขึ้นครับ 

l ประเด็นสุดท้ายที่จะเรียนถามคือ สาธารณชนเห็นว่าธรรมศาสตร์ขออนุมัติทางกฎหมายเพื่อจัดซื้อวัคซีนป้องกันโควิด-19 ได้ด้วยตัวเอง โดยมีต้นแบบมาจากราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์ เรื่องนี้น่าจะก่อให้เกิดประโยชน์กับสังคมไทยในการจัดหาวัคซีนได้เพิ่มมากนะครับ 

นพ.ฉัตรชัย : ในส่วนของภาคการศึกษาด้านการแพทย์ ผมเห็นว่าเมื่อรัฐบาลมีนโยบายในเรื่องนี้ชัดเจน ธรรมศาสตร์จึงต้องการช่วยเหลือสังคมไทยอีกแรงหนึ่ง โดยทำหน้าที่เป็นตัวกลางประสานกับโรงเรียนแพทย์ทุกแห่งเพื่อช่วยกันหาวัคซีนป้องกันโควิด-19 ให้สังคมไทยให้มากขึ้นและสรรหานวัตกรรมอื่นๆ เข้ามาช่วยเหลือคนไทยให้มากและทันกาลยิ่งขึ้น เพื่อเพิ่มโอกาสการเข้าถึงบริการการแพทย์ที่ได้คุณภาพมากยิ่งขึ้น และเชื่อว่าโรงเรียนแพทย์ของไทยทุกแห่งจะร่วมมือกันในเรื่องนี้

คุณจะได้พบรายการดีที่ครบครันด้วยสาระและความรู้ รายการ ไลฟ์ วาไรตีออกอากาศทุกวันอาทิตย์ เวลา 16.00-16.25 น. ทางโทรทัศน์ NBTกดหมายเลข 2 และชมรายการย้อนหลังได้ที่ YouTube ไลฟ์ วาไรตี