ฟื้นฟูลุ่มน้ำป่าสัก ตามรอยพ่อ ชูความสำเร็จ 9 ปี สร้างครู-ศูนย์เรียนรู้ ขยายผล โคก หนอง นา โมเดล ครอบคลุม 7 จังหวัดในลุ่มน้ำป่าสัก

โครงการ “ฟื้นฟูลุ่มน้ำป่าสัก ตามรอยพ่อ” เป็นความร่วมมือระหว่าง บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด ร่วมกับ สถาบันเศรษฐกิจพอเพียง และมูลนิธิกสิกรรมธรรมชาติ ด้วยงบประมาณสนับสนุนประมาณ 50 ล้านบาท มีวัตถุประสงค์การดำเนินงานเพื่อสร้าง “ครูพาทำ” พัฒนาคู่มือและตำราสร้างศูนย์เรียนรู้ ตลอดจนอบรมผู้สนใจให้เกิด “คนมีใจ” ที่จะนำศาสตร์พระราชาไปลงมือปฏิบัติและเผยแพร่องค์ความรู้นี้ออกไปในวงกว้างอย่างต่อเนื่อง โดยมีขอบเขตการดำเนินงานครอบคลุมพื้นที่ 7 จังหวัดในลุ่มน้ำป่าสัก ได้แก่ สระบุรี ลพบุรี เพชรบูรณ์ ชัยภูมิ นครราชสีมา เลย และพระนครศรีอยุธยา งานสรุปผลจัดขึ้นเมื่อเร็วๆ นี้ที่ ศูนย์เรียนรู้ศาสตร์พระราชาคืนป่าสัก จังหวัดลพบุรี โดยได้รับเกียรติจาก ดร.วิวัฒน์ ศัลยกำธร นายกสมาคมดินโลก ผู้ก่อตั้งมูลนิธิกสิกรรมธรรมชาติ อาทิตย์ กริชพิพรรธผู้จัดการใหญ่ฝ่ายสนับสนุนธุรกิจ บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด ตัวแทนจากภาครัฐและเครือข่ายจากในลุ่มน้ำป่าสักเข้าร่วมงานพร้อมนำผลผลิตทางการเกษตรและผลิตภัณฑ์แปรรูปของเครือข่ายลุ่มน้ำป่าสักร่วมออกร้าน และจัดอบรมฐานการเรียนรู้ต่างๆ

อาทิตย์ กริชพิพรรธ ผู้จัดการใหญ่ฝ่ายสนับสนุนธุรกิจ บริษัท เชฟรอน ประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด กล่าวว่า “เชฟรอนได้รู้จักและทำงานร่วมกับ อ.ยักษ์ (ดร.วิวัฒน์ ศัลยกำธร) นับตั้งแต่โครงการแรกคือ “พลังคนสร้างสรรค์โลก รวมพลังตามรอยพ่อของแผ่นดิน” มุ่งเน้นการสื่อสาร เพื่อสร้างความตระหนักรู้ให้เกิดความสนใจในแนวทางศาสตร์พระราชาแก่สาธารณชนในวงกว้าง ผ่านกิจกรรมรณรงค์และการผลิตสื่อความรู้ ขณะที่การขับเคลื่อนในภาคปฏิบัติก็เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อให้เกิดการขยายตัวต่อไปโดยเร็วจึงเกิดเป็นโครงการ “ฟื้นฟูลุ่มน้ำป่าสัก ตามรอยพ่อ”ที่เชฟรอนให้การสนับสนุนควบคู่กันไป เหมือนโครงการพี่โครงการน้อง โดยที่โครงการนี้ เราเน้นเรื่องการฝึกอบรมสร้างครู สร้างพื้นที่ต้นแบบ โคก หนอง นา ให้กระจายไปทั่วทั้งลุ่มน้ำ เพื่อคนที่สนใจเข้าถึงได้โดยง่าย สามารถดูตัวอย่างความสำเร็จในบริเวณพื้นที่ใกล้เคียงได้ และสร้างศูนย์เรียนรู้ เพื่อเป็นแหล่งเผยแพร่องค์ความรู้ต่อไป หลังดำเนินงานมา 9 ปี โครงการฯ สามารถสร้างตัวอย่างความสำเร็จในลุ่มน้ำป่าสักจำนวนทั้งสิ้น147 พื้นที่ สร้างครูพาทำจำนวน 155 คน และเกิดศูนย์เรียนรู้จำนวน 10 ศูนย์ทั้งในลุ่มน้ำป่าสักและนอกลุ่มน้ำ นับเป็นความภาคภูมิใจของเชฟรอนที่ได้มีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนศาสตร์พระราชาเพื่อพัฒนาสังคมไทยให้ดียิ่งขึ้นต่อไปในอนาคต”

ดร.วิวัฒน์ ศัลยกำธร นายกสมาคมดินโลกผู้ก่อตั้งมูลนิธิกสิกรรมธรรมชาติ กล่าวว่า “เราเริ่มที่“ลุ่มน้ำป่าสัก” เพราะเป็นลุ่มที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงห่วงใยที่สุด เนื่องจากบริหารจัดการได้ยากที่สุด เนื้อหาของโครงการ “ฟื้นฟูลุ่มน้ำป่าสักตามรอยพ่อ” จึงเน้นที่การสร้างคนให้มีความเข้าใจ ทั้งหลักคิดในการบริหารจัดการลุ่มน้ำและวิธีการลงมือปฏิบัติ ภายใต้ปรัชญาของความพอเพียงของในหลวงรัชกาลที่ 9 เมื่อเรียนรู้และพัฒนาแล้วก็ค่อยๆ ยกระดับไปสร้างพื้นที่ต้นแบบ และศูนย์เรียนรู้ นอกจากนี้ โครงการนี้ฯ ยังช่วยหนุนเสริมให้โครงการแรกมีพลังในการสื่อสารได้อย่างชัดเจนยิ่งขึ้นจากการสร้างตัวอย่างความสำเร็จให้เห็นเป็นที่ประจักษ์ โดยตลอด 9 ปีที่ผ่านมา มีคนมีใจเกิดขึ้นมามากมาย ทั้งประชาชนในพื้นที่ลุ่มน้ำป่าสัก ซึ่งสามารถยกระดับเป็นศูนย์เรียนรู้ได้ถึง 10 ศูนย์ ขยายผลไปสู่ประชาชนในทุกลุ่มน้ำอื่นๆ ทั่วประเทศ รวมถึงผู้คนในต่างประเทศก็เริ่มมาเรียนรู้และนำไปปฏิบัติตามโดยเฉพาะอย่างยิ่งในยามที่ต้องเผชิญวิกฤต คนจะเห็นคุณค่าของความมั่นคงทางอาหาร และความอุดมสมบูรณ์ของดิน น้ำ ป่า ที่จะช่วยให้สามารถพึ่งพาตนเองได้ หลังจากนี้ ก็เชื่อว่ากิจกรรมต่างๆ ของโครงการฯ จะดำเนินต่อไปจากคนมีใจที่ได้ถูกสร้างขึ้นและขับเคลื่อนขยายผลไปอย่างต่อเนื่องจากศูนย์เหล่านี้ เพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้ไปสู่รุ่นต่อรุ่นให้เกิดการปฏิบัติอย่างจริงจัง”

อุดม อุทะเสน ผู้นำชุมชนกลุ่มบ้านทุ่งเทิง ต.โป่ง อ.ด่านซ้าย จ.เลย กล่าวว่า “ครอบครัวทำการเกษตร เริ่มจากภรรยาไปร่วมอบรมที่ศูนย์เรียนรู้ศาสตร์พระราชาคืนป่าสัก จ.ลพบุรี ของโครงการฯ ในปี 2562 กลับมาลงมือทำทันที ผมก็ช่วยเขาทำด้วยจนได้มีโอกาสไปร่วมอบรมด้วยตัวเองที่ศูนย์เรียนรู้ศาสตร์พระราชาฯ ของโครงการฯ ในขณะนั้นมีคนทุ่งเทิงเข้าอบรมก็นำความรู้ที่ได้มาปรับแนวทางการทำเกษตรแบบโคกหนอง นา ชาวบ้านแถวนั้นหาว่าบ้า ทำแบบนี้จะไม่มีเงินใช้หนี้แต่เราก็ยังทำต่อไปเรื่อยๆลงมือขุดคลองไส้ไก่และปลูกพืชผักไว้กินในพื้นที่ จนมีผลผลิต มีน้ำใช้ คนก็เข้าไปเก็บของกินจากสวนของเราซึ่งเราก็ประกาศให้เข้ามาเก็บกินได้เลย ปัจจุบันนี้บ้านทุ่งเทิงสามารถขยายผลการทำโคก หนอง นาได้ถึง 30 แปลง และคนในหมู่บ้านประมาณ 70 ครัวเรือนก็หันมาปลูกพืชผลกินเอง ทำให้พึ่งพาตนเองได้ ยามมีวิกฤตน้ำท่วมที่ผ่านมา นอกจากเราอยู่รอดได้แล้วยังแบ่งปันผลผลิตไปช่วยผู้อื่นได้ด้วย ส่วนคนในหมู่บ้านที่หันมาปลูกพืชกินเอง ก็มีรายจ่ายที่ลดลง หนี้สินลดลง เกิดการแบ่งปันมากขึ้น คราววิกฤตโรคระบาด ผมก็ช่วยทำหน้าที่เป็นศูนย์รวมเครือข่ายรวบรวมข้าวสารอาหารแห้งจากคนในหมู่บ้าน ทำเป็นถุงยังชีพ เพื่อแจกจ่ายให้กับคนที่ต้องกักตัวด้วย”

สีมาวงษ์ เจ้าของสวนนกน้อย 1 ไร่ 4 พอ ต.ส้มป่อย อ.จัตุรัส จ.ชัยภูมิ เล่าว่า “มีอาชีพเป็นครูอยู่ในครอบครัวเกษตรกร สาเหตุที่เข้ามาเครือข่ายนี้ เนื่องจากป่วยเป็นไทรอยด์เป็นพิษ ตอนป่วยหนักรอในห้องฉุกเฉินก็คิดว่าความตายอยู่ใกล้แค่ปลายนิ้วก้อย คิดถึงการมีสุขภาพที่ดี เมื่อกลับมารักษาตัวที่บ้านได้กินแต่อาหารปลอดสารเคมี เพียง 4 เดือน อาการป่วยก็หาย จึงตัดสินใจเข้าร่วมอบรมที่ฐานธรรมธุรกิจ สันป่าตอง จ.เชียงใหม่ และศูนย์ปราชญ์ศาสตร์พอเพียง บอกเล่าก้าวตาม จ.ชัยภูมิ หลังหมอนิค (นพ.นรุตม์ อภิชาตอำมฤต ผู้ร่วมก่อตั้งศูนย์ปราชญ์ศาสตร์พอเพียง บอกเล่าก้าวตาม) ชักชวนมาก่อนหน้านี้ถึงห้าครั้ง พอกลับมาก็รู้สึกว่านี่คือชีวิตที่โหยหา เลยร่วมขับเคลื่อนกับหมอนิคปลูกผักปลอดสารจากบ้าน วัด โรงเรียนสู่ชุมชน เป็นจิตอาสาให้กับเครือข่ายชัยภูมิ และร่วมเอามื้อสามัคคีในพื้นที่ต่างๆ ตอนนี้ลาออกจากการเป็นครูมาทำตามศาสตร์พระราชาในพื้นที่ 1 ไร่ ทำคนเดียว เพื่อให้คนเห็นเป็นตัวอย่างว่า ทำอย่างไรให้รอดโดยไม่ต้องใช้สารเคมีเลย เหตุการณ์นี้ทำให้ได้เรียนรู้ว่าจะต้องทำที่อยู่อาศัยแบบไหน และควรปลูกผักอะไร วิกฤตที่พบเจอไม่ทำให้เราเครียด ไม่ทุกข์กลับสนุกด้วยซ้ำมีเครือข่ายคอยช่วยเหลือกันได้เป็นทั้งผู้รับและผู้ให้ พบเจอความสุขของชีวิต”