สถาบันพิพิธภัณฑ์ศิลปกรรมแห่งชาติ จัดงานนิทรรศการ “คันฉ่องส่องเพ็ชร์ : มรดกภูมิปัญญาแห่งพริบพรี” นำเสนอผลงานหัตถศิลป์พื้นบ้านอันเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดเพชรบุรี ตามนโยบายของศาสตราจารย์ (พิเศษ) ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ในการเผยแพร่ มรดกภูมิปัญญาและวัฒนธรรมผ่านการแสดงนิทรรศการในพิพิธภัณฑ์ ภายใต้สถาบันพิพิธภัณฑ์ศิลปกรรมแห่งชาติ เป็นการจัดนิทรรศการงานหัตถศิลป์ตามภูมิภาคต่างๆ ครั้งที่ 3ในจังหวัดภาคกลาง โดยครั้งแรกจัดขึ้นในจังหวัดขอนแก่น และครั้งที่สองในจังหวัดลำปาง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อถอดองค์ความรู้ทางด้านงานหัตถศิลป์ในแต่ละท้องถิ่นมาถ่ายทอดและนำเสนอผ่านงานนิทรรศการ

รศ.ดร.น้ำฝน ไล่สัตรูไกล ผู้อำนวยการและภัณฑารักษ์ของนิทรรศการ และทีมนักวิจัยได้มีการสำรวจและเก็บข้อมูลร่วมกับทีมงานมหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี จึงเป็นที่มาของแนวความคิดการจัดนิทรรศการ “คันฉ่องส่องเพ็ชร์ : มรดกภูมิปัญญาแห่งพริบพรี” กล่าวว่า งานนิทรรศการที่จัดขึ้นครั้งนี้จึงต้องการที่จะถ่ายทอดองค์ความรู้และสุนทรียะผ่านงานช่างหัตถศิลป์อันเป็นมรดกภูมิปัญญาของชาวเพชรบุรี ภายใต้แนวคิดของศีรษะหรือของสูง ที่สะท้อนผ่านคันฉ่องอันเป็นหนึ่งในงานช่างที่เป็นเอกลักษณ์ของเพชรบุรี ซึ่งวัตถุที่นำมาจัดแสดงในนิทรรศการจะสะท้อนเรื่องราวทั้งแง่วิถีชีวิตและความเชื่อของชาวเพชรบุรีที่มีต่อทั้งธรรมชาติและศาสนา อาทิ คันฉ่องฝังลายไม้มูกงานปูนปั้น หัวละครชาตรี หัววัว งานฉลุกระดาษ หนังใหญ่ และเทียนแห่นาค ซึ่งจะเป็นคันฉ่องที่จะสะท้อนฉายภาพและพาทุกท่านไปดื่มด่ำกับความงามของงานช่างหัตถศิลป์ท้องถิ่นที่ไม่เคยได้สัมผัสและพบเห็นจากที่ไหนมาก่อนอย่างแน่นอน

ในงานนิทรรศการได้แบ่งพื้นที่จัดแสดงออกเป็น 3 ส่วน โดยแต่ละส่วนจะมีเรื่องราวที่แตกต่างกันไปแต่จะร้อยเรียงเชื่อมโยงกันผ่านวิถีชีวิตและความเชื่อของชาวเพชรบุรีที่ถ่ายทอดผ่านบริบทของศีรษะและของสูง โดยในห้องจัดแสดงใหญ่นี้จะจัดแสดงเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับงานช่างหัตถศิลป์ของเพชรบุรีที่มีทั้งงานช่างท้องถิ่นและงานช่างที่ผสมผสานกับความเป็นชาววังหรืองานหลวงลงไป

สิ่งที่พลาดชมไม่ได้เลยคงจะหนีไม่พ้น งานคันฉ่องฝังลายไม้มูก ที่เป็นชื่อของงานนิทรรศการครั้งนี้ เป็นการประยุกต์ใช้เทคนิคการใช้ไม้เนื้ออ่อนฝังลงในเนื้อแข็ง เป็นเทคนิคลวดลายเอกลักษณ์ของชาวเพชรบุรี นอกจากคันฉ่องในห้องนี้ยังมี ทั้งเทียนแห่นาค ซึ่งเป็นหนึ่งในงานช่างหัตถศิลป์เฉพาะท้องถิ่นของชาวเพชรบุรีที่หาชมที่ไหนไม่ได้อีกแล้ว ต้องมาชมที่เพชรบุรีเท่านั้น

อีกทั้งยังมี หัวละครชาตรี เป็นอุปกรณ์สำหรับการประกอบการแสดงละครชาตรีเมืองเพชร ซึ่งถือเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านอย่างหนึ่งของชาวเพชรบุรี ซึ่งละครชาตรีของเมืองเพชรบุรีนั้นมีโอกาสได้ถวายการแสดงต่อหน้าพระพักตร์บ่อยครั้ง เมื่อครั้งพระมหากษัตริย์เสด็จฯแปรพระราชฐานมายังเมืองเพชรบุรี, หนังใหญ่ หนึ่งในมรดกภูมิปัญญาอันล้ำค่าของเพชรบุรี ซึ่งถือว่าเป็นการแสดงชั้นสูงที่รวบรวมวิทยาการทางศิลปะหลากหลายแขนงไว้ด้วยกัน หนึ่งในนั้นก็คืองานหัตถศิลป์ของการตอกหนังใหญ่ และปูนปั้น งานช่างแห่งเมืองเพชร รายการวัตถุจัดแสดงที่จะพลาดชมไม่ได้เลยในห้องจัดแสดงนี้ คือ หัวปูนปั้นเทวดาและครุฑ ซึ่งเป็นงานปูนปั้นตั้งแต่ครั้นสมัยรัชกาลที่ 3และหน้าบันปูนปั้นจำลองที่ถูกสร้างขึ้นใหม่โดยครูช่างชั้นครูของเพชรบุรี

รูปหัววัวลาน จากวิถีเกษตรกรรม สู่งานช่างหัตถศิลป์แห่งความผูกพัน ห้องจัดแสดงนี้ถือเป็นห้องที่ทางผู้จัดนิทรรศการภูมิใจนำเสนอเรื่องราวอีกบทหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับเพชรบุรี ที่ทุกท่านอาจจะไม่เคยได้รู้มาก่อนคือ เรื่องของการเลี้ยงวัว ซึ่งถือได้ว่าเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตคนเมืองเพชรเลยก็ว่าได้ ทั้งใช้ในการเกษตรทำไร่ไถ่นา หรือใช้เป็นพาหนะบรรทุกสิ่งของ ความผูกพันของชาวเพชรบุรีและวัวเป็นความผูกพันที่มีสัมพันธ์กันอย่างแนบแน่น วัวเปรียบเสมือนสมาชิกคนหนึ่งของครอบครัวพวกเขา เมื่อวัวตายลงเจ้าของวัวก็จะเก็บกะโหลกของวัวเป็นที่ระลึกถึง ก่อนที่จะมีการนำงานศิลปะเข้าไปผสมผสาน จนเป็นหนึ่งในงานที่มีลักษณะเฉพาะตัวของหัววัวแต่ละหัวที่แตกต่างกันไปตามวัวแต่ละตัวและการปั้นหัวของช่างปั้น

งานนิทรรศการครั้งนี้ ได้นำร่องผ่านการสร้างสรรค์งานปั้นหัววัวลานกับงานสมัยใหม่โดยศิลปินหลายท่าน ได้แก่ ศ.สุธี คุณาวิชยานนท์, ชลิต นาคพะวัน, สุนทร จันทรนิเวศน์ และปัญจพลอัศวลาภนิรันดร จากทางทีมสถาบันพิพิธภัณฑ์ศิลปกรรมแห่งชาติและ ผศ.ดร.สุธิดา บุตรแขก, กิตติพันธุ์ ชินวรรณโชติ และ ดร.สรไกร เรืองรุ่ง จากทีมของมหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี ซึ่งศิลปินผู้ออกแบบและสร้างสรรค์งานศิลปะแต่ละท่านมีความชำนาญที่หลากหลายและแตกต่างกันไปตามแต่ละแขนง อาทิ งานประดับผ้ากับหัววัวลาน งานสร้างสรรค์หัววัวจากโลหะ เป็นต้นภายในงานยังมีการถอดสุนทรียะของงานหัตถศิลป์สกุลช่างเพชรบุรี โดย ศ.เกียรติคุณ ปรีชา เถาทอง ศิลปินแห่งชาติ และมีการจัดกิจกรรมอบรมทักษะงานหัตถศิลป์ท้องถิ่นอันควรค่าแก่การอนุรักษ์รักษาไว้ให้คงอยู่ต่อไปคู่กับเพชรบุรีและประเทศของพวกเรา

ผู้ที่สนใจสามารถเข้าชมนิทรรศการ “คันฉ่องส่องเพ็ชร์ : มรดกภูมิปัญญาแห่งพริบพรี” ได้ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 10.00-18.00 น. ระหว่างนี้จนถึงวันที่ 20 ธันวาคม 2565 ณ หอวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี