คงไม่มีใครไม่อยากมีสุขภาพดีและอายุยืนยาว ในปัจจุบันจึงมีผลิตภัณฑ์วิตามินและแร่ธาตุเสริมต่างๆ ออกมามากมาย เรามาดูกันว่าการเลือกรับประทานวิตามินและแร่ธาตุเสริมต่างๆ เหล่านี้มีหลักการอย่างไรตามหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ในปัจจุบัน และใครน่าจะได้รับประโยชน์มากที่สุด เพื่อไม่ให้เป็นการเสียเงินโดยไม่จำเป็น
สำหรับคนทั่วไป มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์จำนวนมาก รวมถึงหลักฐานที่เพิ่งตีพิมพ์ในวารสารทางการแพทย์ Journal of the American Medical Association (JAMA) ในปี พ.ศ. 2565 พบว่า การรับประทานวิตามินและแร่ธาตุเสริมมักไม่มีประโยชน์อย่างชัดเจนในการป้องกันโรคต่างๆ รวมถึงโรคหัวใจและโรคมะเร็ง นอกจากนี้การรับประทานวิตามินและแร่ธาตุเสริมยังอาจส่งผลเสียต่างๆ เช่น การรับประทานเบต้าแคโรทีน (beta-carotene) ซึ่งเป็นกลุ่มของวิตามินเอ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งปอด การรับประทานวิตามินเอ อาจเพิ่ม
ความเสี่ยงต่อการเกิดกระดูกสะโพกหักและการรับประทานวิตามินซี อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดนิ่วในไต เป็นต้น
คนที่อาจได้ประโยชน์จากการรับประทานวิตามินและแร่ธาตุเสริม ได้แก่ คนที่มีปัญหาขาดหรือมีความเสี่ยงสูงที่จะขาดวิตามินและแร่ธาตุ ตัวอย่างเช่น ผู้ที่มีอาการหรือผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการของการขาดวิตามินชัดเจน ผู้ที่มีปัญหาการดูดซึมไขมันผิดปกติ ซึ่งอาจส่งผลต่อการขาดวิตามินที่ละลายในไขมัน เช่น วิตามินเอ ดี อี และเค ผู้ที่รับประทานอาหารได้น้อยมาก มีภาวะขาดสารอาหารหรือทุพโภชนาการอย่างรุนแรง เป็นต้น หรือคนที่มีความต้องการวิตามินและแร่ธาตุ
เพิ่มขึ้น เช่น หญิงที่ตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรโดยการวินิจฉัยหรือประเมินความเสี่ยงของการขาดวิตามินและแร่ธาตุ มักทำได้ยากและมีความซับซ้อน การตรวจทางห้องปฏิบัติการเพื่อวินิจฉัยการขาดวิตามินและแร่ธาตุมักทำไม่ได้ทั่วไปและอาจมีปัจจัยหลายอย่างที่รบกวนการแปรผล เช่น การอักเสบซึ่งอาจส่งผลทำให้ระดับวิตามินและแร่ธาตุมีค่าลดลงทั้งที่ไม่ได้ขาดจริงได้ นอกจากนี้การเสริมวิตามินและแร่ธาตุในผู้ป่วยบางกลุ่มอาจเกิดความเป็นพิษของวิตามินและแร่ธาตุได้ง่ายกว่าคนทั่วไป เช่น ผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังอาจเสี่ยงต่อการเกิดวิตามินเอเป็นพิษ ผู้ป่วยโรคตับแข็งอาจเสี่ยงต่อการเกิดทองแดงและแมงกานีสเป็นพิษ ดังนั้นการเสริมวิตามินและแร่ธาตุจึงควรอยู่ภายใต้คำแนะนำและดูแลของบุคลาการทางการแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญเสมอ เพื่อให้ได้รับวิตามินและแร่ธาตุในปริมาณที่เหมาะสมไม่มากและไม่น้อยจนเกินไป รวมถึงได้รับการตรวจติดตามประเมินความจำเป็นของการรับประทานวิตามินและแร่ธาตุเสริมอีกด้วย
โดยสรุปการรับประทานวิตามินและแร่ธาตุเสริมในคนทั่วไปมักไม่มีความจำเป็น เนื่องจากประโยชน์ไม่ชัดเจนและอาจส่งผลเสียแก่สุขภาพได้โดยรูปแบบของการได้รับวิตามินและแร่ธาตุที่ดีที่สุดคือการได้รับจากการรับประทานอาหารที่ดี สะอาดและหลากหลาย เช่น ผัก ผลไม้ และธัญพืชต่างๆ การรับประทานวิตามินและแร่ธาตุเสริมอาจมีความจำเป็นในคนบางกลุ่ม ทั้งนี้ควรอยู่ภายใต้การดูแลของบุคลากรทางการแพทย์เสมอ
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายแพทย์นริศร ลักขณานุรักษ์
สาขาวิชาโภชนาการคลินิก ภาควิชาอายุรศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี