ทุกวันที่ ๑ ธันวาคม ของทุกปี เป็นวันเอดส์โลก เพื่อรำลึก ทบทวนให้ความสำคัญ การต่อสู้ต่อโรคที่รายงานผู้ป่วยรายแรกเมื่อปี ค.ศ.1981 (พ.ศ.2524) กว่า 40 ปีของการระบาด รายงานของปี 2565 มีผู้ติดเชื้อทั่วโลกที่มีชีวิตอยู่ 38.1 ล้านคน ติดเชื้อรายใหม่ 1.3 ล้านราย ถึงแก่กรรม 630,000 ราย

ประเทศไทย รายงานผู้ติดเชื้อครั้งแรกในปีค.ศ.1984 (พ.ศ.2527) มีการระบาดสูงมากในช่วงปี 2533-4 สูงถึง 130,000 รายต่อปี การระบาดเริ่มจากการระบาดในกลุ่มผู้ฉีดยาเสพติดสู่หญิงบริการทางเพศ สู่ชายรับบริการสู่แม่บ้านภริยา สู่ทารก ที่เกิดจากมารดาที่ติดเชื้อ ในปัจจุบันประเทศไทยตรวจพบผู้ติดเชื้อรายใหม่ ประมาณ 10,000 คนต่อปีพบว่า เป็นเยาวชน 50% เป็นชายรักชาย 50% และที่สำคัญคือ 50% ของผู้ติดเชื้อ รายใหม่ในไทย มีภูมิคุ้มกันต่ำกว่า 200 เซลล์/ลูกบาศก์มิลลิเมตร หมายถึงการล่าช้าของการตรวจพบหลังติดเชื้อแล้ว 3-5 ปี ซึ่งระหว่างนั้นผู้ติดเชื้อที่ไม่รู้ตัวแพร่กระจายสู่ผู้อื่นได้

ในปี ค.ศ.2001 (พ.ศ.2544) ผู้ติดเชื้อเอชไอวี/เอดส์ ถึงแก่กรรมสูงสุด 70,000 ราย หรือทุกๆ 8 นาที มีคนถึงแก่กรรมจากเอดส์ 1 ราย พัฒนาการการรักษาโรคเอดส์ จากยาต้านไวรัสขนานแรก(AZT) ในปีคศ.1987 (พ.ศ.2530) ผ่านข้ามความรู้จากโรคที่ต้องถึงแก่กรรมทุกรายภายใน 18 เดือนเป็นพัฒนายาที่มีประสิทธิภาพต้านไวรัส ปัจจุบันสามารถลดไวรัสในกระแสเลือดจนตรวจไม่พบเชื้อ (Undetectable) น้อยกว่า 20 ก๊อบปี้/ลูกบาศก์มิลลิเมตร เป็นโรคที่ผู้ป่วยมีสุขภาพดีเช่นคนทั่วไป ไม่แพร่กระจายเชื้อให้ผู้อื่น (Untransmittable) เป็นที่มาของคำว่า U=U Undetectable=Untransmittable

UNAIDS ปักหมุดหยุดปัญหาเอดส์ในปีคศ. 2030 (พ.ศ.2573) ด้วยพันธะ 95-95-95 โดย 95 แรก หมายถึงการตรวจสืบค้นพบคนติดเชื้อในรายที่ติดเชื้ออยู่และไม้รู้ตัวได้ 95% 95-ที่สอง คือ 95% ของคนที่ติดเชื้อเข้าถึงการรักษาด้วยยาต้านไวรัส 95-ที่สาม คือ 95% ของคนที่กินยาต้านไวรัสามารถกดตัวไวรัสจนตรวจไม่พบในกระแสเลือด

ประเทศไทย ให้บริการการรักษาด้วยยาต้านไวรัสในทุกสิทธิการรักษา ภายใต้โครงการ NAP (National AIDS Program) ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2005 (พ.ศ.2548) ประชากรไทยเข้าถึงการรักษาด้วยยาต้านตามมาตรฐานสากล ประเทศซึ่งมีผลการรักษาดีเยี่ยมได้โดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายกระนั้น เป็นที่น่าเสียดายว่ายังมีการโฆษณา ประชาสัมพันธ์หลอกลวงว่า มีผลิตภัณฑ์หรืออาหารเสริมอื่นที่สามารถรักษาเอดส์ได้ ซ้ำบางรายบอกให้หยุดการกินยาต้านไวรัสด้วย ซึ่งเป็นอัตรายอย่างยิ่งแก่สุขภาพและชีวิตผู้ติดเชื้อ ความท้าทายของเอดส์ในประเทศไทยขณะนี้คือ 50% ผู้ติดเชื้อรายใหม่ เป็นหมู่เยาวชน และชายรักชาย และผู้ติดเชื้อรายใหม่เราพบช้าโดยครึ่งหนึ่งมีค่าซีดี 4 ต่ำกว่า 200 เซลล์/ลูกบาศก์มิลลิเมตร ซึ่งหมายถึงมีการติดเชื้อมากว่า 3-5 ปี จึงเกิดการแพร่กระจายในหมู่ผู้ร่วมร่วมเพศ ความฝันการหยุดเอส์ประเทศไทย คือการเร่งให้ความสำคัญของ 95 แรก ที่ต้องมีการให้ความรู้ ความเข้าใจสื่อสารให้ชนทั่วไป ตระหนักว่าการตรวจดูการติดเชื้อเอชไอวี เป็นเรื่องที่ควรทำ และทำโดยขั้นตอนไม่ยุ่งยากเช่นเดียวกับการตรวจเลือดชนิดอื่น (Normalize Test) การตรวจที่สะดวก เข้าถึงง่ายโดยการจัดทำ Self test ให้ประชาชนทั่วไปเข้าถึงได้ง่าย ไม่ต้องมีขั้นตอนยุ่งยาก หรือต้องเปิดตัวในโรงพยาบาล สื่อมวลชน และชุมชน จะเป็นกุญแจผลักดันการตื่นรู้ถึงคุณค่าว่า การรีบตรวจการติดเชื้อในหมู่กลุ่มชนที่สงสัยว่าจะติดเชื้อ จะช่วยให้พบผู้ติดเชื้อ นำเข้าสู่กระบวนการรักษา (รู้เร็ว รักษาเร็ว) ซึ่งกินยาต้านไวรัสเพียง ๑ เม็ด วันละครั้ง จะทำให้ลดการระบาดของเชื้อเอชไอวี สู่บุคคลอื่น

ในวันเอดส์โลกที่จะมาถึงนี้ขอขีดเส้นใต้ว่า การต่อสู้เอดส์ไม่สามารถทำสำเร็จได้ด้วยลำพังพลังคนสาธารณสุข แต่ต้องอาศัยความร่วมมือจากมวลคนชุมชน เพิ่มให้งานบรรลุเป้าหมาย สมคำขวัญเอดส์โลก ๑ ธันวาคม ๒๕๖๖ นี้ ว่า “Let Communities Lead” “ทุกภาคส่วนร่วมกันยุติเอดส์”

ผศ.(พิเศษ) พญ.จุรีรัตน์ บวรวัฒนุวงศ์

นายกสมาคมโรคเอดส์แห่งประเทศไทย

ราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย