กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.)โดยสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ NIA จัดพิธีมอบรางวัลนวัตกรรมเนื่องใน “วันนวัตกรรมแห่งชาติ ประจำปี 2567” ซึ่งตรงกับวันที่ 5 ตุลาคมของทุกปี เพื่อเทิดพระเกียรติและรำลึกถึงพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ซึ่งทรงมีพระอัจฉริยภาพยิ่งด้านนวัตกรรม และได้รับการขนานนามว่า “พระบิดาแห่งนวัตกรรมไทย” พร้อมเฉลิมฉลองครบรอบปีที่ 20 ของการจัดประกวด “รางวัลนวัตกรรมแห่งชาติ” รางวัลที่เชิดชูเกียรตินวัตกรไทยผู้ริเริ่มสร้างสรรค์ผลงานนวัตกรรมที่โดดเด่นเป็นประโยชน์ต่อองค์กร สังคม และประเทศ ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคการศึกษา นอกจากนี้ ยังมีการมอบรางวัลนวัตกรรมแห่งประเทศไทย และรางวัลนวัตกรรมข้าวไทย ซึ่งเป็นรางวัลนวัตกรรมที่ NIA ได้ร่วมดำเนินการมาอย่างต่อเนื่องเช่นกัน

นางสาวศุภมาส อิศรภักดี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) กล่าวว่า “งานวันนวัตกรรมแห่งชาติ ถือเป็นงานสำคัญระดับประเทศที่ NIA จัดต่อเนื่องเป็นปีที่ 20 เพื่อเทิดพระเกียรติและรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ พระอัจฉริยภาพ และพระปรีชาสามารถด้านนวัตกรรมของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในฐานะ “พระบิดาแห่งนวัตกรรมไทย” ที่เปรียบเสมือน “ต้นแบบนวัตกร” ของปวงชนชาวไทย จากโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ “แกล้งดิน” ที่ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ จังหวัดนราธิวาส ที่สร้างประโยชน์คุณูปการอย่างหาที่สุดมิได้ โดยแนวพระราชดำริดังกล่าวเน้นการผสมผสานนวัตกรรมด้านเทคโนโลยีควบคู่กับนวัตกรรมด้านการบริหารจัดการจนได้วิธีที่เหมาะสมในการแก้ไขดินเปรี้ยว ซึ่งได้รับการยอมรับและเผยแพร่ไปปรับใช้ในระดับนานาชาติ

ทั้งนี้ กระทรวง อว. ให้ความสำคัญกับการนำ “นวัตกรรม” เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของการขับเคลื่อนประเทศให้เดินหน้าอย่างต่อเนื่องและมั่นคง โดยเฉพาะการพัฒนาทักษะและความสามารถด้านนวัตกรรมของ “กำลังคน” ที่รองรับการเปลี่ยนแปลงในอุตสาหกรรมแห่งอนาคต ซึ่ง อว. มีแผนการสร้างและพัฒนากำลังคนที่ครอบคลุมทุกระดับ ตั้งแต่กำลังคนในภาคอุตสาหกรรม นักวิจัย รวมถึงการผลิตบัณฑิตระดับปริญญาตรี-โท-เอก

นอกจากนี้ ยังมีนโยบายด้านการวิจัยและนวัตกรรมที่มุ่งเน้น “วิจัย-นวัตกรรมดี ตอบโจทย์ตรงความต้องการ”เพื่อให้เกิดการนำนวัตกรรมไปขับเคลื่อนเศรษฐกิจและแก้ไขปัญหาสำคัญของประเทศในประเด็นสำคัญ ได้แก่ Go Greenพอเพียง ความยั่งยืน ความเป็นกลางทางคาร์บอน พลังงานสะอาด เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจชีวภาพ เศรษฐกิจสร้างสรรค์ และเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) ผ่านการดำเนินงานในรูปแบบ “เอกชนนำรัฐสนับสนุน” ซึ่งจะใช้ความต้องการของบริษัทเอกชนผู้ใช้ประโยชน์เป็นตัวนำ (market-driven) ในการกำหนดทิศทางดำเนินงาน และให้หน่วยงานรัฐทั้งหน่วยงานวิจัยและมหาวิทยาลัยร่วมสนับสนุน

ดร. กริชผกา บุญเฟื่อง ผู้อำนวยการสำนักงานวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) เปิดเผยว่า “NIA ในฐานะ “ผู้กำหนดทิศทางนวัตกรรม (Focal Conductor)”มุ่งมั่นขับเคลื่อนประเทศไทยให้ก้าวสู่การเป็น “ชาตินวัตกรรม” ที่พร้อม เติบโต และสร้างสรรค์นวัตกรรมที่ช่วยเพิ่มศักยภาพการแข่งขันทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน โดยปีนี้ถือเป็นข่าวดีของวงการนวัตกรรมไทยที่ผลการจัดอันดับ “ดัชนีนวัตกรรมโลก (GII2024)”ของประเทศไทยขยับดีขึ้นมาอยู่อันดับ 41 (เดิมอันดับ 43) ถือว่าดีที่สุดในรอบ 10 ปีและติดอันดับ 1 โลกต่อเนื่องเป็นปีที่ 5 ด้านสัดส่วนการลงทุนวิจัยและนวัตกรรมต่อGDP โดยภาคเอกชน (GERD financed by business) ซึ่งสะท้อนให้เห็นการลงทุนของภาคเอกชนภายในประเทศที่มุ่งเน้นเพิ่มขีดความสามารถด้านนวัตกรรมในการดำเนินธุรกิจด้วยการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมอย่างต่อเนื่อง”

พิธีมอบรางวัลนวัตกรรมในปีนี้นอกจาก NIA จะมีการมอบรางวัลนวัตกรรมแห่งชาติ ซึ่งประกอบด้วย 5 ด้านได้แก่ ด้านเศรษฐกิจ ด้านสังคมและสิ่งแวดล้อม ด้านผู้สื่อสารนวัตกรรม ด้านองค์กรนวัตกรรม และรางวัลเกียรติยศ ซึ่งมีผลงานเข้าร่วม 416 ผลงานแล้ว NIA ยังได้ร่วมกับสมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทยมอบรางวัลนวัตกรรมแห่งประเทศไทย โดยแบ่งเป็นระดับปริญญาตรีหรือ ปวส. และระดับมัธยมศึกษา หรือ ปวช. ซึ่งมีผลงานเข้าร่วม 409 ผลงาน และร่วมกับมูลนิธิข้าวไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ มอบรางวัลนวัตกรรมข้าวไทยโดยแบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่ กลุ่มอุตสาหกรรม และกลุ่มวิสาหกิจชุมชนซึ่งมีผลงานเข้าร่วม 74 ผลงาน ซึ่งแต่ละผลงานที่ส่งเข้าร่วมประกวดล้วนแล้วแต่มีความโดดเด่นไม่แพ้กัน แสดงถึงศักยภาพด้านนวัตกรรมของคนไทยที่สามารถช่วยเป็นแรงผลักดันประเทศไทยให้ก้าวสู่ “ชาตินวัตกรรม” ได้อย่างเต็มภาคภูมิ