เมื่อพูดถึง “การฆ่าตัวตาย” หลายคนมักนึกถึงโรคซึมเศร้าเป็นอันดับแรก แต่ในความเป็นจริง ปัจจัยที่ผลักดันให้ใครสักคนตัดสินใจจบชีวิตนั้นมีหลากหลายกว่าที่เราคิด จากรายงานสถิติการฆ่าตัวตายในประเทศไทย ปี 2566 (ตุลาคม 2565 - กันยายน 2566) พบว่ามีผู้เสียชีวิตจากการฆ่าตัวตายมากถึง 5,172 คน หรือเฉลี่ยวันละ 14 คน คิดง่าย ๆ คือมีคนหนึ่งคนจบชีวิตลงในทุก ๆ 2 ชั่วโมง และยังมีผู้พยายามฆ่าตัวตายสูงถึง 31,110 คน หรือเฉลี่ยวันละ 85 คน ตัวเลขเหล่านี้ชวนให้สะเทือนใจ และสะท้อนให้เห็นว่า ปัญหานี้ไม่ใช่เรื่องไกลตัวเลย

ที่น่าสนใจคือ ปัจจัยที่นำไปสู่การฆ่าตัวตายไม่ได้มีเพียงโรคซึมเศร้าเท่านั้น แต่ยังรวมถึงโรคทางกายเรื้อรัง (31%) โรคจิตเวช (27%) การใช้แอลกอฮอล์ (21.1%) รวมถึงปัจจัยทางสังคมและเศรษฐกิจอื่น ๆ อีกมากมาย สถิติทั้งหมดนี้บอกเราได้ชัดเจนว่า เบื้องหลังของการตัดสินใจครั้งสุดท้าย มีเรื่องราวมากกว่าที่เห็น และบางครั้งอาจเป็นสิ่งที่คนรอบตัวไม่ทันได้สังเกตเห็นเลยก็ได้

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการฆ่าตัวตาย แบ่งเป็น ปัญหาสุขภาพจิตอื่นๆ นอกจากโรคซึมเศร้าแล้ว ยังมีภาวะสุขภาพจิตอื่นที่เพิ่มความเสี่ยง เช่น โรคไบโพลาร์ โรควิตกกังวลรุนแรง PTSD (โรคเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ) หรือโรคจิตเภท ซึ่งอาจทำให้ผู้ป่วยรับมือกับความทุกข์ได้ยากขึ้น รวมถึงความเครียดจากชีวิตประจำวัน ปัญหาทางเศรษฐกิจ หนี้สิน ปัญหาครอบครัว การถูกกดดันในที่ทำงาน หรือการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก ล้วนเป็นตัวกระตุ้นที่ทำให้คนรู้สึกหมดหนทาง และอาจนำไปสู่ความคิดฆ่าตัวตาย

นอกจากนี้ ภาวะติดสารเสพติดและแอลกอฮอล์ การใช้สารเสพติดหรือแอลกอฮอล์มากเกินไป อาจทำให้ความสามารถในการควบคุมอารมณ์และเหตุผลลดลง เพิ่มความหุนหันพลันแล่น และทำให้ตัดสินใจในทางที่ผิดได้ง่ายขึ้น รวมทั้งโรคทางกายที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิต ผู้ป่วยที่มีโรคเรื้อรัง หรือโรคที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิต เช่น มะเร็ง โรคทางระบบประสาท หรืออาการเจ็บปวดเรื้อรัง อาจรู้สึกสิ้นหวังและต้องการยุติความทุกข์ทรมานของตนเอง หรือแม้กระทั่งแรงกดดันทางสังคมและวัฒนธรรม บางครั้ง การถูกสังคมกดดัน เช่น การถูกกลั่นแกล้ง (Bullying) การเผชิญกับอคติทางเพศสภาพ หรือการถูกบังคับให้ต้องดำเนินชีวิตตามค่านิยมที่ตัวเองไม่สามารถรับไหว อาจทำให้คนรู้สึกไร้ทางออก

เราจะช่วยกันป้องกันได้อย่างไร?  1.สังเกตสัญญาณเตือน เช่น การแยกตัวจากสังคม พูดถึงความตายบ่อย ๆ หรือมีพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว 2. เปิดใจรับฟัง บางครั้ง การมีใครสักคนที่พร้อมรับฟังโดยไม่ตัดสิน สามารถช่วยให้ผู้ที่กำลังทุกข์ใจรู้สึกว่าพวกเขาไม่ได้อยู่คนเดียว 3.แนะนำให้ขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ การเข้าพบนักจิตวิทยาหรือจิตแพทย์ไม่ใช่เรื่องผิดปกติ และอาจช่วยให้ผู้ที่กำลังเผชิญปัญหามองเห็นทางออกที่ดีกว่า 4.สร้างสังคมที่มีความเข้าใจและไม่กดดันกันเกินไป การให้กำลังใจและสนับสนุนกันในครอบครัวและที่ทำงาน สามารถลดความเสี่ยงของการเกิดปัญหาสุขภาพจิตได้

คุณไม่ได้อยู่เพียงลำพัง

หากคุณหรือคนใกล้ตัวกำลังเผชิญกับความคิดฆ่าตัวตาย ขอให้รู้ว่าคุณไม่ได้อยู่ตัวคนเดียว มีคนที่พร้อมจะช่วยเหลือและรับฟังคุณเสมอ สามารถขอรับคำปรึกษาได้จากทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ โรงพยาบาลสุขภาพจิต BMHH