ภายใต้เพดานสูงของอาคารเก่าแก่ ที่ครั้งหนึ่งเคยเต็มไปด้วยหนังสือเรียนและมีผู้คนแวะเวียนเข้ามาซื้ออุปกรณ์การเรียนอยู่ประจำ ในวันนี้ คือ บางกอก คุนส์ฮาเลอ สถานที่อันทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ที่กำลังส่องประกายด้วยชีวิตชีวาและสีสันใหม่ ด้วยนิทรรศการเดี่ยว “Mitta del Santi” ของ “มุก เพลินจันทร์ วิญญรัตน์” ศิลปินผู้สร้างสรรค์สิ่งทอและวัสดุเหลือใช้ที่ถูกทอดทิ้งให้กลายเป็นงานศิลปะเปี่ยมคุณค่าและความหมาย

มาริษา เจียรวนนท์-เพลินจันทร์ วิญญรัตน์

เรื่องราวใหม่จากเศษผ้าเก่า

มุก เพลินจันทร์ วิญญรัตน์ สร้างสรรค์ Mitta del Santi ขึ้นมาเพื่อสะท้อนความเปราะบางและความตึงเครียดของสถานการณ์ปัจจุบัน ท่ามกลางความขัดแย้งในภูมิภาคที่ยังคงดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง งานศิลปะที่เป็นเหมือนสัญญาณชี้ให้เห็นถึงความเป็นไปได้ในการเยียวยาและเปลี่ยนแปลง ไม่ใช่แค่เพียงวัสดุเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงความเข้าใจ ความทรงจำ และประวัติศาสตร์ที่เคยมีร่วมกันอีกด้วย

ผลงานสิ่งทอจัดวางเฉพาะพื้นที่ (site-specific textile installation) นี้ โต้ตอบเชื่อมโยงโดยตรงกับประวัติศาสตร์ของอาคารที่ตั้งของบางกอก คุนส์ฮาเลอ ซึ่งเคยเป็นที่ตั้งของสำนักพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช

ในมุมหนึ่งของผลงาน เศษผ้าถูกนำมาตัดอย่างประณีตเป็นรูปวงกลม เพื่อเลียนแบบตราสัญลักษณ์ดั้งเดิมของสำนักพิมพ์ที่เป็นรูปวงกลมสามวงซ้อนกัน

งานศิลปะชิ้นนี้ประกอบด้วยวงกลมทั้งหมด 399 วง แต่ละวงพิมพ์ถ้อยคำจาก “ดรุณศึกษา ปฐมวัย” หนังสือเรียนภาษาไทยสำหรับเด็กปฐมวัย ที่เคยเผยแพร่โดยสำนักพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช 

เมื่อนำชิ้นส่วนข้อความเหล่านี้มาประกอบเข้าด้วยกัน จึงถักทอขึ้นเป็นเรื่องเล่าบทใหม่ที่เปลี่ยนความทรงจำของสถานที่แห่งนี้ให้กลายเป็นเรื่องราวที่มีชีวิตชีวา

Mitta del Santi เป็นการสานต่อแนวคิดศิลปะเพื่อการเยียวยา รวมถึงการให้ความสำคัญกับการสร้างสรรค์งานศิลปะเฉพาะพื้นที่ การเชื่อมโยงกับระบบนิเวศ และการมีส่วนร่วมของชุมชน เช่นที่ บางกอก คุนส์ฮาเลอ และศิลป่า เขาใหญ่ (Khao Yai Art Forest) ที่เคยนำเสนอผ่านการแสดงผลงาน Maman ของ หลุยส์ บูร์ชัวส์ มาก่อนหน้านี้ในกระบวน การทำงาน เพลินจันทร์ได้ถอดและประกอบกี่ทอผ้าใหม่ เพื่อรังสรรค์งานสิ่งทอขนาดใหญ่ซึ่งยากจะเกิดขึ้นภายใต้กรอบงานแบบปกติ สิ่งสำคัญคือการสานความร่วมมือกับกลุ่มนักทอผ้าที่เคยร่วมงานกับเธอ ทำให้การทอผ้ายกระดับจากทักษะฝีมือไปสู่การสร้างชุมชน

ผลงานชิ้นนี้มอบชีวิตใหม่ให้เศษผ้าเก่า แต่ละชิ้นถูกตีความและประกอบขึ้นอีกครั้ง ให้รูปทรง พื้นผิว และสีสันกลับมาประสานกันในบริบทใหม่ การเปลี่ยนแปลงนี้เผยให้เห็นถึงความแข็งแกร่งที่ซ่อนอยู่ ซึ่งหล่อหลอมขึ้นจากทั้งความทรงจำในอดีตและความเป็นไปได้ในปัจจุบัน

มุก เพลินจันทร์ วิญญรัตน์ กล่าวว่า “เศษผ้าเหล่านี้ไม่ใช่เพียงซากที่เหลืออยู่ แต่คือบทต่อของเรื่องราว ซึ่งเผยให้เห็นศักยภาพอันยืนยาวของวัสดุ และอาจรวมถึงศักยภาพของเราทุกคน ที่สามารถเริ่มต้นใหม่อีกครั้งได้ด้วยความตั้งใจและความงดงาม สิ่งที่ดูเหมือน

หมดค่าและสิ้นสุดไปแล้ว ได้กลับกลายเป็นภาชนะซึ่งบรรจุแสงสว่าง การเริ่มต้นใหม่ และความหวัง ผ่านกระบวนการสร้างสรรค์นี้”

ศิลปินผู้ปฏิวัตินิยามการทอผ้า

มุก เพลินจันทร์ วิญญรัตน์ หนึ่งในศิลปินสิ่งทอแนวหน้าของไทย ผู้สร้างนิยามใหม่ให้กับการทอผ้า ในฐานะที่เป็นทั้งกระบวนการทางวัตถุและกิจกรรมทางสังคม เธอสร้างสรรค์งานอย่างมีเอกลักษณ์โดยมักใช้วัสดุที่นำกลับมาใช้ใหม่และเป็นวัสดุที่นอกกรอบ ไม่ว่าจะเป็นเทปคาสเซ็ตต์ เอ็นตกปลา สายทองเหลือง หรือเส้นใยโลหะ ทำให้ผลงานของเธอก้าวข้ามขอบเขตของงานออกแบบเพื่อการตกแต่ง สู่การเป็นเรื่องเล่าซึ่งสะท้อนความทรงจำ นิเวศวิทยา และประสบการณ์ร่วม

การเลือกใช้วัสดุเหล่านี้ไม่เพียงแต่สะท้อนถึงความสนใจในการนำกลับมาใช้ใหม่และการเปลี่ยนแปลง แต่ยังรวมถึงความปรารถนาในการเชื่อมโยงกับวัฒนธรรมและสังคม งานของเธอยังตั้งคำถามต่อประวัติศาสตร์เมือง โดยทำหน้าที่เหมือนการสำรวจทางโบราณคดีร่วมสมัย สร้างความเชื่อมโยงระหว่างการบริโภค ของเสีย และสิ่งแวดล้อม ตัวผลงานเองยังแสดงออกถึงความยืดหยุ่นเชิงสัญลักษณ์ อย่างไรก็ตาม แก่นแท้ที่ทำให้งานของเธอโดดเด่นคือ ภาษาทางศิลปะอันเป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร

สำหรับเพลินจันทร์ การทอผ้าคือ การสร้างความสัมพันธ์ และเป็นสัญลักษณ์ของสายใยระหว่างผู้คน การทำงานร่วมกัน และการดูแลเอาใจใส่ เธอได้เปลี่ยนการทอผ้าให้กลายเป็นทั้งพิธีกรรมและสถาปัตยกรรม สร้างสรรค์ผลงานที่สะท้อนถึงความยืดหยุ่น ความร่วมมือ และพลังของสิ่งทอที่เหนือกว่าประโยชน์ใช้สอย ไปสู่มิติของจินตนาการร่วมกัน

เวิร์กช็อป “Weaving a Story”

ระหว่างการจัดแสดงนิทรรศการ Mitta del Santi มุก เพลินจันทร์ วิญญรัตน์ ขอเชิญผู้ชมมาร่วมกิจกรรมเวิร์กช็อปเชิงสร้างสรรค์ “Weaving a Story”  ผู้เข้าร่วมจะได้ถักทอเรื่องราวของตนเอง หรือสานต่อความทรงจำและประวัติศาสตร์ของสำนักพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช ด้วยวัสดุและกี่ทอที่จัดเตรียมไว้ โดยไม่จำเป็นต้องมีพื้นฐานหรือทักษะเฉพาะด้าน

นี่คือโอกาสพิเศษที่จะได้สัมผัสกระบวนการสร้างสรรค์ของศิลปินอย่างใกล้ชิด พร้อมทดลองทำงานศิลปะเฉพาะพื้นที่ที่เชื่อมโยงกับประวัติศาสตร์ อาคาร และชุมชน รวมทั้งสร้างแรงบันดาลใจและความทรงจำส่วนตัวผ่านการลงมือทำและแลกเปลี่ยนเรื่องราวกับผู้เข้าร่วมท่านอื่น เวิร์กช็อปนี้เปิดให้บุคคลทั่วไปเข้าร่วมโดยไม่มีค่าใช้จ่าย ในวันที่ 8 และ 22 พฤศจิกายน 2568 เวลา 15.00 - 18.00 น.

Mitta del Santi นิทรรศการเดี่ยวของ มุก เพลินจันทร์ วิญญรัตน์ เปิดให้ชมตั้งแต่วันที่ 26 กันยายน - 30 พฤศจิกายน 2568 เวลา 14.00 - 20.00 น. (เปิดเฉพาะเสาร์-อาทิตย์ จนกว่าจะประกาศเปิดตามเวลาทำการปกติ) ณ บางกอก คุนส์ฮาเลอ 599 ซอยพันธ์จิตร แขวงป้อมปราบ เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพฯ

สัมผัสงานศิลปะสิ่งทอในนิยามใหม่ของ มุก เพลินจันทร์ วิญญรัตน์ อย่างใกล้ชิด พร้อมลงมือถักทอเรื่องราวบทใหม่ของคุณเองในเวิร์กช็อป Weaving a Story ณ สถานที่อันเต็มไปด้วยประวัติศาสตร์และความทรงจำ

ติดตามรายละเอียดและความเคลื่อนไหวล่าสุดได้ที่: Facebook: www.facebook.com/BangkokKunsthalle และ Instagram:bangkok_kunsthalle