นายสุรศักดิ์ พันธ์เจริญวรกุล  รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) มอบหมายให้ ศาสตราจารย์ ดร.ศุภชัย ปทุมนากุล ปลัดกระทรวง อว. เป็นหัวหน้าคณะผู้แทนไทย พร้อมด้วย รองศาสตราจารย์ ดร.ธวัชชัย อ่อนจันทร์ ผู้อำนวยการสถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์แห่งชาติ (สทน.) เข้าร่วมการประชุมระดับรัฐมนตรี Forum for Nuclear Cooperation in Asia (FNCA) ประจำปี 2025 ซึ่งเป็นกลไกความร่วมมือด้านเทคโนโลยีนิวเคลียร์ระหว่าง 13 ประเทศในเอเชีย–แปซิฟิก ภายใต้การนำของรัฐบาลญี่ปุ่น การประชุมในปีนี้ครอบคลุมความคืบหน้าโครงการร่วมทั้ง 8 ด้าน เช่น การใช้ประโยชน์เครื่องปฏิกรณ์วิจัย การปรับปรุงพันธุ์พืช การใช้รังสีในอุตสาหกรรมและอาหาร การแพทย์นิวเคลียร์ ความปลอดภัยรังสี การจัดการกากกัมมันตรังสี ความมั่นคงปลอดภัยนิวเคลียร์ และการประเมินคาร์บอนจากดินป่าไม้ เพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

ประเทศไทยได้รับเกียรติให้บรรยาย Lead Speech ในหัวข้อ “Prospect of Nuclear Energy in Thailand: From Small Modular Reactors to Fusion Energy—Thailand’s path to a clean energy of the future” โดย รศ.ดร.ธวัชชัย อ่อนจันทร์ ได้นำเสนอทิศทางพลังงานนิวเคลียร์ของไทยในฐานะแหล่งพลังงานฐานที่สะอาดและมั่นคง สนับสนุนเป้าหมาย Carbon Neutrality ปี  2050 และ Net Zero ปี 2065  โดยไทยให้ความสำคัญกับเทคโนโลยีอนาคตสองด้าน คือ

1. เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ขนาดเล็ก (SMR) ซึ่งมีระบบความปลอดภัยแบบ Passive Safety และถูกบรรจุในร่างแผน PDP 2024

2. เทคโนโลยีฟิวชัน ผ่านการวิจัยด้วยเครื่อง Thailand Tokamak-1 (TT-1) ของ สทน. เพื่อวางรากฐานบุคลากรด้านฟิวชันในประเทศ

นอกจากนี้ ที่ประชุมยังหารือความท้าทายร่วมของภูมิภาค เช่น การยอมรับของสาธารณชน การพัฒนาบุคลากร กฎหมาย และกรอบความปลอดภัยที่ทันสมัย ซึ่งไทยพร้อมเสริมความร่วมมือในทุกมิติ การเข้าร่วมประชุมครั้งนี้เป็นการสะท้อนบทบาทของไทยในเวทีนิวเคลียร์นานาชาติ และเป็นอีกก้าวสำคัญในการผลักดันพลังงานสะอาดของอนาคต

ภายหลังการเข้าร่วมประชุมรัฐมนตรี FNCA 2025 คณะผู้แทนจากกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) และสถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์แห่งชาติ (สทน.) ได้เดินทางศึกษาดูงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีนิวเคลียร์ในประเทศญี่ปุ่น เพื่อแลกเปลี่ยนองค์ความรู้และเทคโนโลยีสมัยใหม่ที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานของไทย  การศึกษาดูงานประกอบด้วย 3 แห่งสำคัญ ได้แก่

1.บริษัท Hitachi GE Nuclear Energy ผู้พัฒนาเทคโนโลยีเครื่องปฏิกรณ์ยุคใหม่ รวมถึง SMR แบบ BWRX-300 ซึ่งเป็นหนึ่งในเทคโนโลยีปฏิกรณ์ขนาดเล็กที่ทั่วโลกให้ความสนใจในการผลิตพลังงานสะอาดและปลอดภัย

2.Naka Institute for Fusion Science and Technology (QST) สถาบันวิจัยฟิวชันของญี่ปุ่น ผู้พัฒนาโทคาแมค JT-60SA ซึ่งเป็นเครื่องโทคาแมคแบบ superconducting magnet ที่ใหญ่ที่สุดในโลกที่สามารถใช้งานได้ในปัจจุบัน ถือเป็นโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญต่อการพัฒนาพลังงานฟิวชันในอนาคต

3.Japan Atomic Energy Agency (JAEA) คณะได้เยี่ยมชมเครื่องปฏิกรณ์วิจัย JRR-3 กำลังผลิต 20    เมกะวัตต์ ใช้สำหรับการทดลองลำแสงนิวตรอน การศึกษาวัสดุศาสตร์ และการผลิตไอโซโทปทางการแพทย์ โดยเครื่องปฏิกรณ์นี้ผ่านการปรับปรุงตามมาตรฐานความปลอดภัยใหม่หลังเหตุการณ์ฟุกุชิมะ และกลับมาเดินเครื่องอีกครั้งในปี 2021

การศึกษาดูงานครั้งนี้ช่วยเสริมสร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างไทยและญี่ปุ่น พร้อมสนับสนุนการพัฒนากำลังคน โครงสร้างพื้นฐาน และองค์ความรู้ด้านนิวเคลียร์และฟิวชัน ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการขับเคลื่อนประเทศไทยสู่ระบบพลังงานสะอาดและมั่นคงในอนาคต

-(016)