ระยะนี้ประเทศไทยมีสภาพอากาศแปรปรวน ในช่วงการเปลี่ยนฤดูฉับพลัน ส่งผลให้อุณหภูมิลดลงรวดเร็ว และมีฝนตกสลับกับอากาศร้อน เมื่อเป็นแบบนี้ คนที่มีความเปราะบางด้านสุขภาพจะรับมืออย่างไรเพื่อป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรง เพราะคนกลุ่มนี้มักมีภูมิต้านทานต่ำ ร่างกายปรับตัวได้ช้ากว่าคนทั่วไปที่มีสุขภาพแข็งแรง

กลุ่มคนสุขภาพเปราะบาง คือ เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ และผู้มีโรคประจำตัวเรื้อรัง เช่น โรคปอด โรคหัวใจ โรคเบาหวาน เป็นต้น การดูแลกลุ่มคนกลุ่มนี้จึงต้องใส่ใจเป็นพิเศษ เพราะเมื่อเจ็บป่วยมักจะมีอาการรุนแรง และมีภาวะแทรกซ้อนสูง

เมื่ออากาศเปลี่ยนแปลง จะส่งผลต่อโรคระบบทางเดินหายใจ เช่น ไข้หวัด และไข้หวัดใหญ่ จึงเป็นปัญหาที่พบบ่อย เมื่ออากาศเย็นลง หรือชื้นมากขึ้น จะทำให้เยื่อบุทางเดินหายใจอ่อนแอและติดเชื้อง่าย โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ป่วยเปราะบาง เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ รวมถึงในคนที่มีโรคประจำตัว อย่างโรคภูมิแพ้อากาศ โรคหอบหืด โรคถุงลมโป่งพอง อาการมักรุนแรงกว่าคนทั่วไป และอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่อันตราย เช่น โรคปอดอักเสบ หรือ ปอดบวม ซึ่งเป็นสาเหตุการเสียชีวิตที่สำคัญในกลุ่มเสี่ยง หากมีไข้สูง ไอหนัก มีเสมหะ และหายใจหอบเหนื่อยต้องรีบไปพบแพทย์ทันที

อีกปัญหาหนึ่งคือ โรคเรื้อรังที่เป็นอยู่แล้วเกิดกำเริบ จนอาการแย่ลง เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ โรคหลอดเลือดสมอง โรคความดันโลหิตสูง โรคปวดข้อเรื้อรัง เช่น เกาต์ โรคข้อรูมาตอยด์ การดูแลกลุ่มผู้ป่วยเปราะบางในช่วงอากาศเปลี่ยนแปลงจึงต้องเน้นการสร้างความอบอุ่นให้ร่างกาย และต้องป้องกันการติดเชื้อเป็นหลัก วันนี้จึงขอเสนอ 4     

แนวทางง่าย ๆ เพื่อป้องกันการเกิดโรค ดังนี้

1. สร้างความอบอุ่นให้ร่างกาย ผู้สูงอายุและผู้ป่วยเรื้อรัง ต้องแต่งกายที่ทำให้ร่างกายอบอุ่นอยู่เสมอ หลีกเลี่ยงสถานที่อากาศเย็นจัด

2. ดูแลโภชนาการและการพักผ่อนที่เหมาะสม ควรรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ครบถ้วน โดยเน้นอาหารที่ปรุงสุกใหม่และเป็นอาหารร้อน ดื่มน้ำอุ่นสะอาดอย่างสม่ำเสมอ และที่สำคัญคือต้องพักผ่อนนอนหลับให้เพียงพอ เพื่อให้ร่างกายฟื้นฟู และเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน

3. เน้นเรื่องสุขอนามัยและสภาพแวดล้อมที่ดี การป้องกันการติดเชื้อทำได้โดยหมั่นล้างมือด้วยสบู่หรือเจลแอลกอฮอล์อย่างสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงสถานที่แออัด หรือบริเวณที่มีอากาศถ่ายเทไม่สะดวก สำหรับผู้สูงอายุ ควรระวังเรื่องผิวแห้งเมื่ออากาศเย็น ไม่ควรอาบน้ำแล้วฟอกสบู่ที่มีความแรงของสารเคมีมาก ๆ และต้องเลี่ยงการอาบน้ำอุ่นจัดเกินไป ควรทาโลชั่นเพิ่มความชุ่มชื้นให้ผิวหนัง

4. ดูแลโรคประจำตัวอย่างดี ผู้ป่วยที่มีโรคเรื้อรังจำเป็นต้องรับประทานยาตามที่แพทย์สั่งอย่างต่อเนื่อง ห้ามหยุดยาเอง และควรเตรียมยาประจำตัวให้พร้อม หากมีอาการของโรคประจำตัวกำเริบ หรือคุมไม่ได้ หรือมีอาการผิดปกติที่บ่งบอกถึงการติดเชื้อรุนแรง เช่น ไข้สูง หายใจหอบเหนื่อย ควรรีบไปพบแพทย์ทันที

ท่านที่มีโรคประจำตัวเรื้อรัง ควรตรวจสอบยาให้พร้อม สำรองยาประจำตัวให้เพียงพอในช่วงวันหยุดยาว หรือช่วงที่สภาพอากาศแปรปรวน เพราะอาจเดินทางไปโรงพยาบาลได้ลำบาก หากมีอาการหวัด หรือเจ็บป่วยอื่นๆ และต้องการใช้ยาบรรเทาอาการ ควรแจ้งเภสัชกร หรือแพทย์ทราบถึงยาประจำตัวทั้งหมดที่กำลังใช้อยู่ เพราะยาตัวใหม่บางชนิดอาจทำปฏิกิริยากับยาเดิมได้ ดังนั้นแพทย์และเภสัชกรจะเลือกใช้ยาให้เหมาะสมกับผู้ป่วย

ถ้าหากผู้ป่วยกลุ่มเปราะบางเจ็บป่วย มีไข้สูงเกิน 2 วัน แล้วไข้ไม่ลด แต่มีอาการไอหนัก หรือไอมีเสมหะสีผิดปกติ หายใจหอบเหนื่อย หายใจลำบาก มีอาการเจ็บแน่นหน้าอก ปวดศีรษะรุนแรง อ่อนเพลียมาก รับประทานอาหาร หรือดื่มไม่ค่อยได้ ต้องไปพบแพทย์โดยเร็ว

รศ. ภญ. ดร. ณัฏฐดา อารีเปี่ยม และ รศ. ภก. ดร. บดินทร์ ติวสุวรรณ

คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย