“การวางอวนปู”  เป็นหนึ่งวิธีการหาปูม้าของชาวบ้านบากันใหญ่  ต.เกาะสาหร่าย อ.เมือง จ.สตูล  เป็นอาชีพที่ส่งต่อกันมารุ่นสู่รุ่น  เช้าตรู่ของทุกวัน บังอาด (นายอาด ยะระ อายุ 38 ปี)   รวมถึงชาวประมงในพื้นที่ชายฝั่ง  นั่งเรือออกไปเก็บอวนปูซึ่งวางดักปูทิ้งไว้ในท้องทะเลก่อนหน้านี้ 1-2 วัน  ในท้องทะเลจึงแลเห็นเรือลำน้อยลอยลำเก็บอวนปูกลางทะเลกว้าง

เป้าหมายคือทุ่นลอยเป็นสัญลักษณ์ซึ่งถูกทำขึ้นเป็นพิกัดของอวนปู  เมื่อถึงจุดหมาย บังอาด เร่งสาวอวน(ดึงอวน)จากน้ำ  บังอาด บอกว่าลุ้นทุกครั้งที่สาวอวนขึ้นมา หวังว่าจะได้ปูม้าตัวใหญ่ๆ  ซึ่งการสาวอวนขึ้นมาในแต่ละครั้งไม่ได้มีเฉพาะปูม้าเท่านั้น  แต่มีสัตว์หลายชนิดติดมากับอวนด้วย อย่าง ปลาดาว  หอย  หอยเม่น  ปลิงทะเล  ปลา  ปลาหมึก ส่วนปูนั้นมีหลายชนิดติดมาด้วย เช่น ปูเหล็กไฟ ปูใบ้หรือปูโบ้  นับเป็นตัวชี้วัดความสมบูรณ์ของทรัพยากรใต้ท้องทะเล

ปูม้าที่ติดอวนมาจะมีหลายขนาด ขนาดใหญ่จะได้ราคาดีหน่อย ส่วนตัวเล็กหากสภาพยังสมบูรณ์ก็จะถูกปล่อยลงทะเล  ปูม้าไข่นอกก็จะนำไปมอบให้ยังธนาคารปูของหมู่บ้าน  ส่วนปลาดาว  ปลิงทะเล หอยเม่นก็จะถูกปล่อยคืนสู่ทะเล

นอกจากปูม้าแล้ว ยังมีปูโบ้หรือปูใบ้  โดยการหาปูใบ้นี้มีสองวิธี  วิธีหนึ่งคือการนำอวนเก่าๆมาวางไว้ใกล้เกาะที่มีหินน้อยใหญ่ เพราะปูชนิดนี้จะอาศัยบริเวณโขดหิน  เมื่อปูใบ้ติดอวนขึ้นมา บังอาดก็จะหักเอาเฉพาะก้ามมากิน ส่วนตัวปูก็จะปล่อยทิ้งสู่ท้องทะเล ปูใบ้ก็จะสร้างก้ามปูขึ้นมาใหม่เป็นวัฏจักรวนเวียนไป ส่วนตัวเมียนั้นก็สามารถรับประทานได้เพราะพอจะมีเนื้อและไข่ปูอยู่บ้าง

ในแต่ละรอบของการออกไปหาปูนั้น  บังอาด บอกว่า  ได้วันละประมาณ 500 บาทขึ้นไปถือว่าเยอะ วันนี้ได้มา 1,000  กว่าบาทก็ถือว่าน่าพอใจมาก เพราะปูจะมีเยอะในช่วงมรสุมส่วนราคาก็มีตามขนาดตั้งแต่ 180 -300  บาท หาปูได้ทุกวันไม่เคยขาดพันธุ์

นายอาด ยะระ อายุ 38 ปี ม.6 ต.เกาะสาหร่าย บอกว่า  ช่วงนี้มันจะไม่ค่อยเท่าไหร่ จะมีเยอะในช่วงมรสุม ตั้งแต่เดือนมิถุนายน – กันยายนช่วงนั้น  จะมีเยอะ แต่ช่วงนี้ก็มีจะได้ประมาณ 4-5 ร้อยบาท เพราะที่นี่ปูจะไม่ขาดพันธุ์ เพราะเราทำการอนุรักษ์จะปล่อยปูม้าไข่นอกกระดอง  ซึ่งจะมีปูไปเรื่อยๆจะไม่มีขาด  บางทีชาวบ้านได้ไปก็ไปให้ที่ธนาคารปูเพื่อการอนุรักษ์  หมู่บ้านไหนที่ทำแบบนี้จะมีความยั่งยืน

ส่วนการหาปูม้า  จะหาโดยการวางอวน ตัวเล็กเกินไปก็จะไม่เอาจะปล่อยลงสู่ทะเล การทำแบบนี้การทำแบบนี้จะยั่งยืนไม่เหมือนกับไซปูเพราะไซปูนี้เป็นเครื่องมือทำลายล้าง  เพราะปูเล็กๆก็จะเอาหมดนำไปแกะเอาเนื้อ  ส่วนการหาโดยการวางอวนจะใช้อวนตา 4 นิ้ว(ขนาด) มันจะกรองเอาแค่ปูตัวใหญ่ๆ

ส่วนปูใบ้หรือปูโบ้ราคากิโลกรัมละ 60 บาท  จะกินเฉพาะส่วนของก้ามปู รสชาติก็แตกต่างจากปูม้า  วิธีการหาปูใบ้  บังอาด  บอกว่าจะเอาอวนที่เก่า  คิดว่าจะตัดทิ้งแล้ว  นำมาวางเพราะปูใบ้จะกัดอวนเก่งกัดขาดหมดเลย  วิธีการหาปูใบ้มี 2 แบบ  แบบวางอวนและแบบใช้ไม้ตะขอเกี่ยวปูจากรูหินส่วนตัวของมันก็ทิ้งบางครั้งก็เอาตัวเมียเพราะมีไข่ในกระดองอยู่

นายเจ๊ะอาหลี  สันโด อายุ 46 ปี  ประธานบากันใหญ่โฮมสเตย์ หมู่ที่2 บ้านบากันใหญ่  กล่าวว่า ผลดีของการอนุรักษ์ก็คือเห็นผลโดยชัดเจนเลยว่าการอนุรักษ์เป็นสิ่งที่ดี  จะเพิ่มพูนในเรื่องของปูม้า  หอย  หรือสัตว์น้ำชนิดต่างๆ การจับปูเป็นการสร้างรายได้ให้กับชุมชน

จากพื้นที่ตรงนี้รายได้ส่วนใหญ่มาจากการประมงการหาปู  การหาปูเป็นอาชีพหลัก  จึงมีการอนุรักษ์ก็คือเป็นการอนุรักษ์อาชีพหลักของชุมชนบากันใหญ่  รายได้เสริมก็เกิดจากการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ซึ่งทำตรงนี้มานาน 10 ปีพื้นที่ต่างๆก็อุดมสมบูรณ์เหมือนเดิม 

ที่เกาะบากันใหญ่  ต.เกาะสาหร่าย  มีบริการห้องพักมีเรือรับส่งมีอาหารพิเศษคืออาหารที่จัดสดตามฤดูกาล   หากนักเที่ยวต้องการเดินทางมาจะได้สัมผัสกับสันหลังมังกรแดง ปะการังน้ำตื้น สามารถเดินดูได้ ไปชมเกาะหินดำเกาะหินแดง โอกาสนี้ก็เชิญชวน การท่องเที่ยวชุมชนก็เป็นสิ่งที่ได้รับผลประโยชน์ให้กับชุมชนโดยรวมสร้างรายได้ให้กับประเทศชาติของเรา  ก็เป็นสิ่งที่อยากเชิญชวนให้มาสัมผัสกัน  โดยการติดต่อที่เบอร์โทรศัพท์ 089 659 7194

สำหรับชุมชนบากันใหญ่  นับเป็นชุมชนเข้มแข็ง  ชาวบ้านถูกปลูกฝังให้ร่วมกันอนุรักษ์ทรัพยากรที่มีอยู่  ให้คงอยู่อย่างยั่งยืน  ที่นี่มีธนาคารปู  ชาวบ้านจะนำปูที่มีไข่นอกกระดองมาอนุบาลไว้ก่อนปล่อยลงสู่ธนาคาร  เพื่อเพิ่มปริมาณปู ซึ่งปูหนึ่งตัวมีไข่มากกว่า 7 แสนฟอง

ส่วนปูที่หามาได้  ก็จะนำมาขายที่ธนาคารปู  โดยมีชาวบ้านมาช่วยกับรับซื้อ  สังเกตได้ว่า  คนซื้อจะไม่ซ้ำหน้ากันเลย  เป็นอีกวิธีหนึ่งในการสร้างการมีส่วนร่วม สร้างสำนึกการเป็นเจ้าของ   ความสามัคคีก็จะเกิดมาเอง    นอกจากนี้ยังมีแหล่งอนุบาลปูดำให้นักท่องเที่ยวได้มาศึกษาเรียนรู้อีกด้วย

ความสมบูรณ์ของทรัพยากรที่นี่  ทางชุมชนจึงจัดเทศกาลกินปูขึ้นเป็นครั้งที่ 2 ในชื่อ งานเปิดม่านบากันใหญ่ สตูล เทศกาลกินปูและอาหารทะเล  กำหนดจัดขึ้นระหว่างวันที่  23-24 พ.ย.2562   ณ  ชุมชนบ้านบากันใหญ่  ต.เกาะสาหร่าย  อ.เมือง จ.สตูล