พาไปดูความแปลกของบ้านหลังหนึ่ง ที่ได้รับการขนานนามว่าเป็นหมู่บ้านแย้  เพราะครบปีทีไร แย้ทั้งตัวใหญ่ตัวน้อย ลูกเล็กเล็กแดง  ก็จะออกจากรูมาวิ่งพล่านหากินกันเต็มบริเวณพื้นที่รอบบ้าน พอถึงเวลาก็ปิดรูกว่าจะโผล่มาอีกทีก็ปีหน้า  

18 เมษายน 2563 บ้านหลังที่ว่านี้เป็นบ้านของนายประจวบ เจริญวงศ์ษา  อายุ 73  ปี อยู่บ้านเลขที่   39  หมู่  9  ต.ทุ่งหลวง อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี  บริเวณบ้านอยู่ท่ามกลางป่าไผ่ และต้นไม้เบญจพรรณดูร่มรื่น พื้นที่เป็นดินร่วนบนทราย  บริเวณพื้นดินมีรูทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่อยู่เป็นจุดๆ บางรูจะมีดินนูนๆ ออกมาปิดอยู่ แต่บางรูเปิดออกมีสภาพเลื่อมๆ เหมือนมีการเคลื่อนไหวเข้าออกอยู่ตลอดเต็มพื้นที่รอบบ้านก็ว่าได้  เนื่องจากเป็นที่อาศัยของแย้  ตัวลักษณะแบนหางยาวคล้ายกิ้งก่า  ตัวเมียด้านข้างลำตัวจะมีสีแดงอมส้มเข้มมีจุดๆ  ตัวผู้จะมีขอบข้างลำตัวสีแดงเข้ม โผล่ออกจากรูอาศัยหากินอยู่ รอบบ้านจำนวนมาก 

นายประจวบ  จึงไปหาแมลงเม่ามาหว่านให้ฝูงแย้กินเป็นอาหารทุกวัน เป็นการเลี้ยงดูและเป็นการอนุรักษ์ไว้ เพราะนับวันแย้จะหาดูได้ยาก แย้บางตัวเชื่องมาก มากินอาหารอยู่ใกล้ๆ   บางตัวจับต้องได้ดูน่ารักน่าเอ็นดู อีกทั้งยังมีลูกแย้ตัวน้อยๆออกมามากมายนับร้อยตัว ด้วยสภาพพื้นดินดี แย้จะทำรูเล็กๆ อยู่หลายรู มีลูกแย้ผลุบๆ โผล่ๆ ออกมาจากปากรูวิ่งเล่นกันสนุกสนานจนเกิดความคุ้นเคยจนสามารถเข้าไปเล่นใกล้ๆ  สัมผัสตัวจับให้วิ่งเล่นบนฝ่ามือได้ 

นายประจวบ บอกว่า แย้มาขุดรูอาศัย บริเวณพื้นที่รอบบ้านมาหลายปีแล้ว  พอถึงช่วงเดือนเมษายนของทุกปี แย้ก็จะออกจากรู มาหากินวิ่งเล่น ทั้งตัวใหญ่ตัวเล็ก ตัวน้อยเป็นลูกมีเป็นร้อย ๆ ตัว ช่วงนี้มีแมลงเม่าออกก็จะคอยจับให้แย้กินเป็นอาหาร บางวันมีมะม่วงสุก หรือ จะเป็นแตงโม นำมาหั่นเป็นชิ้นวางไว้ที่พื้นแย้ก็มากิน จะอยู่หากินประมาณ 3-4  เดือน พอช่วงปรายเดือนมิถุนายน ต้นเดือนกรกฏาคม  แย้ก็จะลงรูใช้ดินปิดปากรูจนแน่นไม่ออกมาอีกเลย จนกว่าจะถึงช่วงเดือนเมษายนปีต่อไปถึงจะออกมาอีกครั้ง ช่วงฝนตกพื้นดินถูกชะล้างเป็นพื้นดินเป็นเนื้อเดียวกันหมดจนไม่รู้ว่ารูแย้อยู่ตรงไหนบ้าง จะรู้ก็ต่อเมื่อแย้ออกมาจากรูเท่านั้น โดยแย้จะออกลูกหลายตัว  และจะมีศัตรูคือ  งู  นกยาง  นกกระปูด คอยไล่จิกกินบางทีถ้าว่างก็จะคอยเฝ้าดูช่วยเหลือไม่ให้ถูกจิกกินเป็นอาหารเพราะความสงสาร

หลังจากที่เลี้ยงมาหลายปีจนคุ้นเคย แย้บางตัวเห็นชินตาช่วงปีก่อน มาปีนี้ก็ขึ้นมาให้เห็นพร้อมลูกลูกด้วย ตัวที่เคยเลี้ยงเมื่อปีที่แล้วก็ไม่กลัวคน เวลาเดินผ่านใกล้ ๆ ก็จะลงรูไป แต่ไม่นานก็โผล่ขึ้นมาให้เห็นและออกวิ่งเล่นอีก  ถ้าจะมาดูแย้ก็ให้มาตอนช่วงสาย ๆ 08.30 เป็นต้นไป  เพราะเป็นเวลาให้อาหาร บางตัวก็จะวิ่งเล่นเข้ารูแล้วก็ออกมาอีกเกือบทั้งวัน ส่วนที่บ้านจะไม่กินแย้ แต่จะชอบอนุรักษ์เอาไว้เพราะเริ่มมีน้อยลง มีชาวบ้านบางคนมาขอจะจับไปกินเป็นอาหาร แต่ก็ไม่ให้เพราะสงสาร และอนุรักษ์ไว้ ซึ่งหากจะนำไปขยายพันธุ์สถานที่อื่นนั้นพื้นที่จะต้องไม่มีสุนัข แมว มารบกวน จึงจะอยู่ได้

ด้วยความน่ารักลูกแย้บางตัว เพียงยื่นมือไปใกล้ๆ ลูกแย้ก็กระโดดขึ้นไต่มือ  ด้วยความเชื่อง  จะถ่ายรูปก็ยังได้ จะเอาหน้ายื่นไปใกล้ ๆ  ก็ยังได้  ซึ่งบ้านหลังนี้กลายเป็นศูนย์รวมของแย้จำนวนมากที่พวกมันจะรู้สึกถึงความปลอดภัยหากได้มาอาศัย  จากความเมตตาและใจบุญของเจ้าของบ้านที่จะมาคอยให้อาหารอยู่ทุกเช้า ช่วยดูแลความปลอดภัย ถือเป็นความผูกพันระหว่างคนกับสัตว์ที่หาชมได้ยากยิ่ง