8 พฤศจิกายน 2563 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ที่บ้านเลขที่ 101 หมู่ 8 บ้านพราม ต.เทพรักษา อ.สังขะ จ.สุรินทร์ ได้มีชาวบ้านกลุ่มหนึ่ง มารอดูพิธี “ปะ – โจ๊ล – มะ- ม๊วด” หรือรำผีฟ้า หรือแม่มด อย่างใจจดใจจ่อ เพราะในวันนี้ทราบข่าวว่าร่างทรงแม่มดจำนวน 10 ท่านมาทำพิธีบูชาครู อันเชิญเทพเทวดาประจำตนมาประทับร่างทรงตามพิธีกรรมความเชื่อของชุมชนแห่งนี้ สำหรับพิธีในวันนี้ได้มีการกางเต็นท์สำหรับเป็นที่ประกอบพิธี มีการจัดเครื่องเซ่นไหว้บูชาวางไว้บนโต๊ะเป็นแถวยาว 

โดยร่างทรงแต่ละคนจะมีเครื่องเซ่นไหว้ที่จัดเรียงไว้ในถาดของใครของมันเครื่องเซ่นไหว้หลักๆจะประกอบด้วยผลไม้ ขนม ข้าวตอก ก่อนเริ่มพิธีนักดนตรีจะโหมโรงด้วยเพลงดนตรีเป็นจังหวะทำนองดนตรีพื้นบ้านสุรินทร์ เครื่องดนตรีจะมี 4 ชิ้นประกอบด้วย แคน กลองโทน ฉิ่ง ฉาบ ได้บรรเลงเพลงจังหวะท่วงทำนองที่ฟังแล้วเพราะจับใจ โดยมีการร้องรำเป็นจังหวะสลับกับการรำของแม่มดแต่ละคน บางห่วงจังหวะการละเล่นได้มีแม่หมอ หรือแม่มด ประกอบพิธีเข้าทรงเพื่อดูทางในสลับกันไป

แม่หมอท่านหนึ่ง เล่าว่า พิธีกรรม“ปะ–โจ๊ล – มะ-ม๊วด” เป็นภาษาพื้นบ้านสุรินทร์ เป็นคำเฉพาะ ซึ่งมะม๊วดหรือแม่มด หมายถึง การเข้าทรง หรือที่เรารู้จกกันดีว่า “รำผีฟ้า”  มีมาตั้งแต่เมื่อใดไม่มีหลักฐานปรากฏที่แน่ชัด ทราบแต่เพียงว่าพิธีกรรมนี้มีมานานแล้ว ชาวเขมรสุรินทร์รับการถ่ายทอดต่อเนื่องกันมา จากรุ่นสู่รุ่น และปฏิบัติมาโดยตลอดจนกระทั่งทุกวันนี้ โดยจัดพิธีนี้ขึ้นเนื่องในโอกาส 3 ประการ คือเพื่อเป็นการเคารพครูบาอาจารย์ ปู่ย่า ตายายที่เคยเคารพ สำหรับวันนี้ได้มีลูกศิษย์ลูกหาจำนวน 10 คน พร้อมใจกันมาเล่นบูชาครูซึ่งจะมีให้เห็นอยู่ไม่บ่อยนักที่จะมีร่างทรงจำนวนมากมายขนาดนี้มาร่วมงานๆหนึ่ง ปกติแต่ละงานจะใช้แม่หมอหรือแม่หมดคนเดียวเท่านั้น วันนี้พิเศษกว่าทุกงาน “แม่หมอเล่าต่อว่า” การเล่นมะม๊วด เป็นการเล่นเฉพาะกาลตามความเชื่อของชุมชนนั้นๆ  เพื่อแก้บนตามที่ได้บนบานไว้

และเพื่อรักษาผู้ป่วย ซึ่งเป็นการอัญเชิญดวงวิญญาณของบรรพบุรุษมาให้ความช่วยเหลือ ขอคำแนะนำผ่านล่าม หรือคนทรงเพื่อหาสาเหตุของการเจ็บป่วย และหาทางรักษาตามความเชื่อชาวไทยเชื้อสายสุรินทร์ มีความเชื่อในเรื่องผีปู่ตา และเชื่อว่าตะกวด เป็นตัวแทนของผีปู่ตา เชื่อว่าตะกวดเป็นสัญลักษณ์เกี่ยวกับน้ำ และฝน อันเป็นที่มาของความอุดมสมบูรณ์ โดยเซ่นไหว้ผีปู่ตาประจำหมู่บ้าน นอกจากนี้ยังมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมการเล่นมะม๊วด ภูมิปัญญารักษาโรคด้วยเพลงดนตรี ที่สืบสานกันมานาน ตั้งแต่บรรพบุรุษ ซึ่งมีบทบาทต่อการดำรงชีวิตของชาวไทยเชื้อสายสุรินทร์ เป็นพิธีกรรมที่ช่วยคลี่คลายปัญหาที่เกิดขึ้นระหว่างคนกับคน คนกับธรรมชาติ