สถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 ทวีความรุนแรงมากขึ้นในประเทศไทย โดยเฉพาะพื้นที่กรุงเทพฯ และปริมณฑล ที่การแพร่ระบาดทะยานสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง นำมาซึ่งความเดือดร้อนอย่างแสนสาหัสของประชาชน โดยเฉพาะพี่น้องในพื้นที่ชุมชนที่มีอยู่จำนวนมาก ที่ต้องผจญกับความทุกข์ยากในการใช้ชีวิต ตกงาน ขาดรายได้ ไม่สามารถออกไปหางานทำได้

โครงการ ร้าน“อิ่มสุข สู้ภัยโควิด ข้าวไข่เจียว ราคา...แล้วแต่จะจ่าย” โดยความร่วมมือของมูลนิธิหญิงชายก้าวไกล มูลนิธิเด็กเยาวชนและครอบครัว เครือข่ายพัฒนาคุณภาพชีวิต เครือข่ายบางกอกนี้ดีจัง เครือข่ายองค์กรงดเหล้าและเครือข่ายเยาวชนลดปัจจัยเสี่ยง ภายใต้การสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จึงเกิดขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้พี่น้องประชาชนเข้าถึงอาหารในราคาถูก แบ่งเบาภาระค่าใช้จ่ายในการดำรงชีวิต และเพื่อช่วยเหลือคนตกงาน พิการ ผู้ที่ยากลำบากจำนวนหนึ่ง ได้ทานฟรี ให้ผ่านพ้นวิกฤติความยากลำบากนี้ นอกจากนี้ ยังเป็นพื้นที่แห่งการแบ่งปันสำหรับบุคคลที่อยากช่วยเหลือ หรือส่งต่ออาหารแก่พี่น้องประชาชนคนที่กำลังยากลำบาก ด้วยการสมทบทุนวัตถุดิบ ข้าวสาร ไข่ เมนูอาหาร หรือตัวเงิน

ณัฐพงศ์ สำเภาแก้ว ผู้ประสานงานเครือข่ายเยาวชนลดปัจจัยเสี่ยง ระบุว่า สำหรับโครงการนี้ ได้รับการตอบรับจากพี่น้องเครือข่ายชุมชน เข้าร่วมอาสาทำหน้าที่ขายข้าวไข่เจียว...ราคาแล้วแต่จะจ่าย ตลอดระยะเวลา 3 เดือน คือตั้งแต่เดือนมิถุนายน-กันยายน 2564 โดยเริ่มดำเนินการในจำนวน 22 กลุ่ม/พื้นที่ ทั้งกรุงเทพฯและปริมณฑล ได้แก่ ชุมชนไทยเกรียง อ.พระสมุทรเจดีย์ จ.สมุทรปราการ,ชุมชนวัดสวัสดิ์วารีสีมาราม เขตดุสิต, ชุมชนวัดโพธิ์เรียง เขตบางกอกน้อย, บ้านมั่นคงชุมชนสวนพลู เขตสาทร, ชุมชนแฟลตรถไฟ (วัดดวงแข) เขตปทุมวัน, ชุมชนเคหะคลองเก้า เขตคลองสามวา, ชุมชนหลังแฟลตร่วมพัฒนา เขตหลักสี่  ซึ่งทางโครงการฯ เป็นฝ่ายสนับสนุนอุปกรณ์และวัตถุดิบเบื้องต้นเพื่อเป็นต้นทุนในการขายข้าวไข่เจียว เช่น เต็นท์ โต๊ะขนาด แก๊สปิกนิค กระทะ ข้าวสาร ไข่ไก่ น้ำมันพืช  

หลังจากดำเนินโครงการมาเป็นระยะเวลาเดือน 1 เดือน ได้รับการตอบรับอย่างดีจากคนในชุมชน มีการนำข้าวสาร ไข่ไก่ เงิน และมีการทำอาหารคาว ขนมหวานมาร่วมสมทบให้กับโครงการนี้อีกด้วย

“สิ่งสำคัญคือโครงการนี้ในยามวิกฤติ ได้ทำหน้าที่ช่วยเหลือเอื้อเฟื้อกันดูแลกันในชุมชน  ได้ช่วยเหลือคนตกงานไม่มีรายได้ บุคคลกลุ่มเสี่ยงที่กักตัวและผู้ป่วยโควิด-19 ที่รักษาตัวที่บ้าน ขาดรายได้จากการหยุดงาน ได้กินข้าวไข่เจียวฟรีโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย แต่สำหรับคนที่พอมีกำลังก็ช่วยจ่ายตามศรัทธา เช่น 5 บาท 10 บาท  หรือบางคนให้เป็นร้อยเป็นพันก็มี รวมถึงการได้ช่วยเหลือคนในชุมชนและคนในพื้นที่ใกล้เคียงได้ซื้ออาหารในราคาถูก ช่วยประหยัดค่าใช้จ่าย ซึ่งคาดการณ์ว่าตลอดโครงการนี้จะสามารถทำข่าวไข่เจียวเพื่อช่วยเหลือพี่น้องประชาชนได้ประมาณ 50,000 กล่อง” ณัฐพงศ์ กล่าว

ขณะที่ พรทิพย์ วงศ์จอม จากชุมชนบ้านมั่นคงซอยสวนพลู เขตสาทร เล่าสถานการณ์วิกฤติในพื้นที่ซึ่งมีผู้ติดเชื้อจำนวนมาก และส่วนใหญ่เป็นคนในชุมชนหาเช้ากินค่ำ ขับแท็กซี่ ขับรถตุ๊กๆ พนักงานห้าง แม่บ้าน พนักงานทำความสะอาด เมื่อมีมาตรการล็อกดาวน์กรุงเทพฯ ทำให้ขาดรายได้โดยสิ้นเชิง ไม่มีเงิน และมิหนำซ้ำเผชิญกับการติดเชื้อโควิด-19  

ข้าวไข่เจียวอิ่มสุข ได้เข้ามาช่วยเหลือพี่น้องชุมชนที่ยากลำบากตรงนี้ ราคาแล้วแต่จะให้ บางคนก็ให้ 10 บาท 5 บาท 3 บาท หรือ 1 บาท แล้วแต่กำลัง ซึ่งเราเห็นใจและเข้าใจสถานการณ์ความทุกข์ยากว่าเขาไม่มีจริงๆ นี้คือกลุ่มหนึ่งที่ข้าวไข่เจียวได้ทำหน้าที่ช่วยเหลือ อีกกลุ่มคือ กลุ่มที่ต้องอยู่ในบ้านเพราะติดเชื้อแล้ว หรือเป็นกลุ่มเสี่ยง กลุ่มนี้เราจะส่งข้าวไข่เจียวนี้ไปให้โดยตรงที่บ้าน เพื่อที่เขาจะได้ไม่ต้องออกมาข้างนอก อย่างน้อยก็สกัดการแพร่ระบาดและได้ดูแลข้าวปลาอาหารเขาด้วย ให้เขามีชีวิตในแต่ละมื้อ

ครัวข้าวไข่เจียวจะเปิดตั้งแต่บ่ายสองโมง จะมีอาสาสมัครในชุมชนมาช่วย เช่น กลุ่มเด็กเยาวชน กลุ่มแม่บ้าน คนขับแท็กซี่ หรือคนที่ตกงาน ในแต่ละวันจะมีงบประมาณ 300 บาทให้ดูแลกัน ตอนนี้เรามีลิมิตข้าววันละ8 กิโลกรัม รวมถึงมีการบริจาคข้าวสารมาให้

"ถุงยังชีพที่ทาง กทม.ให้มาในแต่ละบ้าน อยากจะบอกว่าไม่เพียงพอ บางบ้านอยู่กัน 6 คนได้ถุงยังชีพแค่ถุงเดียว การล็อกดาวน์ปิดสนิท ชีวิตของพวกเราก็เหมือนปิดไปด้วย คนที่ด้อยโอกาสคือคนในชุมชน กทม. พอปิดเมืองเขาก็ต้องดิ้นรนออกข้างนอก เอาชีวิตรอดไปวันๆ จะมาบอกว่าต้องรับผิดชอบสังคมส่วนรวม แล้วชีวิตเขาใครรับผิดชอบ" พรทิพย์ กล่าว และว่า มีแต่พวกเราที่ต้องหันหน้ามาพึ่งพากันเอง มีช่องทางไหนช่วยเหลือกันได้เราก็ต้องช่วยกัน ข้าวกล่องเดียวก็มีความหมาย ที่ช่วยต่อชีวิตให้มีต่อในวันพรุ่งนี้

ด้าน สมโภชน์ สง่าพล จากชุมชนพระเจน เขตปทุมวัน เล่าว่า เนื่องจากอีกบทบาทหนึ่งเธอเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน(อสม.) ด้วย และทำงานร่วมกันในชุมชนกับคณะกรรมการชุมชน ที่ต่างเห็นว่านี่คือสถานการณ์วิกฤติที่ทุกคนต้องมาช่วยเหลือคนในชุมชน ซึ่งมีกว่า 1,670 ครัวเรือน และมีประชากรกว่า 5,000 คน โดยมีอาชีพหลากหลายประเภท และสิ่งสำคัญคือ อยู่ในสถานการณ์ขาดรายได้ กำลังซื้อแทบไม่มี การจัดการดำเนินการข้าวไข่เจียวต้องอยู่ในมาตรการสาธารณสุขอย่างเคร่งครัด คนที่จะมาช่วยจะต้องมีการตรวจ Swab โควิดแล้วทุกคน และการรับประทานอาหารคือ ต้องกินใครกินมัน ห้ามกินร่วมกัน

"ข้าวไข่เจียวอิ่มสุข ของเราตั้งอยู่ริมถนน เพื่อพบเห็นได้สะดวก โดยข้าวไข่เจียวจะขายยืนพื้นคือ 10 บาท หรือแล้วแต่จะให้  ไม่มีเงินให้กินฟรี นอกจากนี้ ยังส่งข้าวไข่เจียวให้ถึงบ้านกลุ่มที่ติดเชื้อโควิด กลุ่มเสี่ยงสูง ที่อยู่ที่บ้าน โดยเราจะไปแขวนไว้หน้าบ้าน ซึ่งโดยปกติคณะกรรมการชุมชนเขาจะมีอาหารหนึ่งมื้อให้อยู่แล้ว เราก็ไปเสริมเพิ่มอีก 1 มื้อ เท่ากับได้รับสองมื้อในแต่ละวัน หรือเราจะส่องหากลุ่มที่ตกหล่นในชุมชน เราจะโทรศัพท์ไปสอบถามโดยตรงและดำเนินการช่วยเหลือกัน"

เสียงสะท้อนในชุมชนตอบรับดีมาก บางคนก็มาเหมาข้าวไข่เจียวของเราไปบริจาคในชุมชนอื่นๆ เพราะราคาถูก และมีสารอาหารครบ 5 หมู่ เพราะเราจะมีใส่อย่างอื่น ผัก ต้นหอม ไส้กรอก รวมทั้งใช้กล่องกระดาษย่อยสลาย บางคนก็มีการบริจาคต่อยอด คนที่มากินก็หมุนเวียนกันไปส่งต่อให้กับคนที่ไม่มีกิน เราก็ไม่ได้หวังผลกำไรอยู่แล้ว แต่นี่คือการแบ่งปัน นอกจากนี้ยังได้รับการสนับสนุนจากศูนย์บริการสาธารณสุข 16 ลุมพินี บริจาคฟ้าทะลายโจรด้วย คนที่ได้ข้าว 1 กล่อง ก็จะได้ฟ้าทะลายโจรด้วย และใครมีปัญหาเรื่องโควิดก็สามารถติดต่อไปที่ศูนย์ฯได้

สมโภชน์ ระบุว่า เราคิดต่อยอดกันกับคณะกรรมการชุมชน โดยจะมีนโยบาย คือ ในหนึ่งอาทิตย์ จะเปิดให้กินฟรี 1 วัน ซึ่งจะดำเนินการระดมทุนมาทำโครงการตรงนี้ ส่วนผู้ติดเชื้อและผู้ที่กักตัว หรือ เสี่ยงสูง ซึ่งมีอยู่ประมาณ 50 - 60 ครัวเรือน เราก็จะดำเนินการดูแลพวกเขาต่อไป นี้คือสิ่งที่เราต้องหันมาช่วยเหลือเสริมพลังกัน เพื่อให้ชุมชนเรารอดพ้นวิกฤตในครั้งนี้ ซึ่งมั่นใจว่า ความร่วมมือร่วมแรงใจ แบ่งปันกัน จะช่วยให้เรารอดไปด้วยกัน

นอกเหนือจาก 2 ชุมชน เบื้องต้น ยังมีหลายชุมชนที่ดำเนินการข้าวไข่เจียว อิ่มสุข และได้รับความร่วมมือแรงใจกันจากคนในชุมชน นำข้าวของ มาบริจาค หรือ บางพื้นที่ก็มีการดัดแปลงเมนูอาหาร โดยนำวัตถุดิบในชุมชนมาช่วยกัน อาทิ  ผัดกะเพรา  หรือ เมนูพิเศษเพิ่มเติม เช่น ขนมหวาน เช่น ที่พื้นที่ ลานชุมชนปนยิ้ม พื้นที่บางกอกนี้ดีจัง พื้นที่หน้าวัดโพธิ์เรียง จรัญสนิทวงศ์ 18 หรือพื้นที่เคหะชุมชน 302 เขตหลักสี่

ดวงเดือน  อินทนู ผู้ประสานงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้าเขตหลักสี่ กล่าวว่า โครงการ อิ่มสุข สู้ภัยโควิด เป็นโครงการทำข้าวไข่เจียว ที่ทั้งอร่อยและอิ่มท้อง เป็นโครงการที่ทางสำนักงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้า ร่วมกับภาคีเครือข่าย และสสส. ได้ทำเพื่อช่วยเหลือพี่น้องในชุมชน ด้มีการผลิตอาหารอย่างง่ายๆ ให้กับคนในชุมชน  เพื่อบรรเทาความเดือดร้อนในช่วงวิกฤติไวรัสโควิด-19 โดยมีหลักเกณฑ์ง่ายๆ คือ ขายข้าวไข่เจียว แต่จ่ายเท่าไรก็ได้ อยากจ่ายเท่าไรก็จ่ายได้ หรือไม่มีเงินแต่หิวข้าวเราให้ได้

“เริ่มขายวันแรก เป็นการขายที่สนุกมาก บางคนมาชื้อข้าวไข่เจียวแต่จ่ายมากเพื่อเป็นการทำบุญไปในตัว บางคนตกงานขอจ่ายแค่ห้าบาทแต่คนที่บ้านมีเด็กและพ่อแม่อยู่กันหลายคนก็ได้ข้าวไปกินอิ่มกันทั้งบ้าน บางคนก็ขอผูกขาดมาทุกวันได้ข้าวหลายกล่องแต่จ่ายแค่ 20 บาทก็อิ่มท้อง สิ่งนี้สะท้อนให้เห็นชัดๆ คือ ข้าวไข่เจียว อิ่มสุข อิ่มท้อง แต่คนทำอิ่มใจ บางวันก็มีอาหารอื่นเข้ามาเสริม แต่ของหลักคือข้าวไข่เจียว ตอนนี้เรากลายเป็นที่พึ่งของพี่น้องคนขับมอเตอร์ไซค์รับจ้าง ไรเดอร์ สามล้อ แท็กซี่ ไปโดยปริยาย เพราะไม่กี่บาทก็อิ่มได้ ไปทำงานต่อได้” ดวงเดือน กล่าว

นี่คือวิกฤติ ที่ชุมชนลุกขึ้นมาแบ่งปัน สมทบอย่างต่อเนื่อง หมุนเวียนช่วยเหลือกัน ในยามทุกข์ยากโดยไม่รอเพียงความช่วยเหลือจากฝ่ายรัฐ ซึ่งข้าวไข่เขียวกล่องเล็กๆ นี้  คือนัยยะของความเอื้อเฟื้อ แบ่งปันในยามทุกข์เข็ญของเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน ที่ไม่นิ่งเฉย ส่งต่อพลังให้กับคนเล็กๆ คนด้อยโอกาส ให้มีชีวิตต่อ เพื่อลุกขึ้นสู้ในวันพรุ่งนี้