20 มิ.ย.59 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า กลุ่มสมาชิกบริหารจัดการน้ำ “ประชารัฐ”จ.สุโขทัย ได้พากันเดินเท้าเข้าป่าสำรวจแหล่งต้นน้ำลำธารโบราณที่โซกพระร่วงลองพระขรรค์ ต.เมืองเก่า อ.เมืองสุโขทัย เพื่อบันทึกข้อมูลเตรียมประยุกต์ใช้วางแผนแก้ปัญหาภัยแล้ง-น้ำท่วมแบบยั่งยืน

โดยใช้เส้นทางเดินมาตามลำธารเสาหอระยะทาง 1 กิโลเมตร จนมาถึงยังโซกพระร่วงลองพระขรรค์ ระหว่างทางได้พบความงดงามของธรรมชาติในป่าที่สมบูรณ์ มีฝูงผีเสื้อบินว่อน พร้อมได้เห็นต้นหัวใจพระร่วง เห็ดโคน และเมล็ดพืชไม้ยืนต้นงอกใหม่จำนวนมาก ขณะที่บริเวณโซกพระร่วงลองพระขรรค์แหล่งต้นน้ำลำธารโบราณ ก็มีสายน้ำไหลเย็นชุ่มฉ่ำไหลผ่านกองหินยักษ์ที่ปิดขวางทางน้ำเอาไว้

นายสมชาย  เดือนเพ็ญ นักประวัติศาสตร์สุโขทัย ซึ่งร่วมคณะครั้งนี้ด้วย เปิดเผยว่า การเดินเท้าสำรวจโซกพระร่วงลองพระขรรค์ แหล่งต้นน้ำลำธารโบราณแห่งอาณาจักรสุโขทัย ทำให้เราได้เห็นถึงความเชี่ยวชาญของคนโบราณ ในการสร้างฝายและการบริหารจัดการน้ำ แม้กระทั่งการจัดการท่อดินเผาเข้าไประหว่างตะพัง (บ่อน้ำ) ก็มีความสำคัญมาก ตั้งแต่ต้นน้ำโซกพระร่วงฯเข้าไปที่สรีดภงส์ (คันดินกั้นน้ำ) เพื่อกักเก็บน้ำไว้ใช้ในช่วงฤดูแล้ง

“ระบบการจัดการน้ำของคนโบราณ จะอยู่บนพื้นฐานของความพอดี และเป็นโครงการขนาดเล็ก ซึ่งเป็นการอยู่ร่วมกับธรรมชาติ เพราะถึงอย่างไรเราก็ไม่สามารถเอาชนะฤดูกาล และธรรมชาติได้เลย”นายสมชาย กล่าว

ด้าน นายสุพจน์  นาครินทร์ สมาชิกบริหารจัดการน้ำ “ประชารัฐ” กล่าวว่า จากคำบอกเล่าของคนรุ่นปู่รุ่นพ่อ ในอดีตที่บริเวณลำคลองเสาหอแหล่งต้นน้ำโบราณแห่งนี้ เคยมีไม้ยืนต้นขนาดใหญ่จำนวนมาก ชาวบ้านมักจะเข้ามาตัดเอาไม้ไปทำเสาเรือนหอ สร้างบ้านสร้างเรือนอยู่อาศัย แต่ทว่าปัจจุบันไม่มีต้นไม้ขนาดใหญ่หลงเหลืออยู่เลย จึงได้รวมตัวกันเข้ามาสำรวจหาวิธีฟื้นฟูป่าต้นน้ำ เพื่อให้สายน้ำแห่งพระร่วงเจ้ากลับคืนมาอีกครั้ง

อย่างไรก็ตาม จากการเดินเท้าสำรวจแหล่งต้นน้ำโบราณครั้งนี้ ปรากฏว่าได้มีการค้นพบแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ เป็นน้ำตกสามชั้นอยู่บริเวณด้านบนหลังโซกพระร่วงฯ โดยต้องใช้เชือกปีนขึ้นไปบนกองหินยักษ์ แล้วเดินไปตามลำธารประมาณ 150 เมตร จะพบน้ำตกสามชั้นสูง 10 เมตร 15 เมตร และ 20 เมตร ตามลำดับ อยู่ท่ามกลางป่าสมบูรณ์มีต้นไม้ขนาดใหญ่จำนวนมาก พรานท้องถิ่นเรียกว่า “น้ำตกผาหินส้ม” ตามลักษณะหินที่มีสีส้มสวยงาม มีน้ำไหลผ่านเกือบตลอดทั้งปี มากน้อยแล้วแต่ฤดูกาล

ทั้งนี้ ทางกลุ่มสมาชิกจะมีการนำข้อมูลเสนอให้กับศูนย์ประสานงานบริหารจัดการน้ำ “ประชารัฐ”จ.สุโขทัย รวมทั้งส่วนงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ทุกภาคส่วนได้ร่วมกันตั้งชื่อน้ำตกแห่งใหม่นี้ พร้อมหาแนวทางส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนมีส่วนร่วมต่อไป สำหรับผู้สนใจท่องเที่ยวแนวผจญภัย สามารถติดต่อพรานท้องถิ่น (พรานกบ) ได้ที่หมายเลข 089-6436219