นางอัญชนา ตราโช รองเลขาธิการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) เปิดเผยถึงแนวทางบริหารจัดการพื้นที่ตามแผนที่เกษตรเพื่อการบริหารจัดการเชิงรุก (Agri-Map) ในจ.ตาก ซึ่งสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 2 จังหวัดพิษณุโลก (สศท.2) ศึกษาเศรษฐกิจสินค้าเกษตรที่สำคัญ รวมทั้งสินค้าทางเลือกที่มีศักยภาพสำหรับปรับเปลี่ยนการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์และข้าวนาปี ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มที่ 1 การผลิตในพื้นที่เหมาะสมมาก(S1) และเหมาะสมปานกลาง (S2) ควรส่งเสริมพัฒนาโดยเน้นให้เกษตรกรเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต เพิ่มผลผลิตต่อไร่ ลดต้นทุนการผลิตด้วยเทคโนโลยีและนวัตกรรม ยกระดับคุณภาพสินค้า สู่มาตรฐาน ควบคู่กับการสร้างกลุ่มที่เข้มแข็งและพัฒนาระบบการบริหารจัดการกลุ่มที่มีประสิทธิภาพ

กลุ่มที่ 2 การผลิตในพื้นที่เหมาะสมน้อย (S3) และพื้นที่ไม่เหมาะสม (N) กรณีเกษตรกรสนใจปรับเปลี่ยนการผลิต ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ (มีพื้นที่ S3 และ N รวม 111,065 ไร่) อ.แม่สอด พบพระ และสามเงา พบว่าปลูกไม้ผลเป็นพืชทางเลือกได้ 50,010 ไร่ และกรณีเกษตรกรสนใจเปลี่ยนการผลิตข้าวนาปี (มีพื้นที่ S3 และ N รวม 114,958 ไร่) อ.เมืองตาก สามเงา บ้านตาก และแม่สอด จะปลูกไม้ผลเป็นพืชทางเลือกได้ 36,513 ไร่

สำหรับพืชทางเลือกที่เหมาะในการปรับเปลี่ยนมี 4 ชนิด ได้แก่ 1) อะโวคาโด ต้นทุนการผลิตระหว่าง 9,485 - 11,725 บาท/ไร่ ให้ผลตอบแทนจากการผลิตในปีที่ 6 ประมาณ 80,250 บาท/ไร่ คิดเป็นผลตอบแทนสุทธิ 69,452 บาท/ไร่ โดยผลผลิตส่วนใหญ่ร้อยละ 70 ขายแบบเหมาสวนให้พ่อค้าจ.เชียงใหม่ และปัจจุบันมีกระแสความต้องการของตลาดเพิ่มขึ้นจากกลุ่มผู้รักสุขภาพและความงาม 2) กล้วยหอมทอง (ที่มีระบบน้ำเสริมในแปลง) มีต้นทุนการผลิตอยู่ระหว่าง 12,842-17,956 บาท/ไร่ ผลตอบแทน 18,340 -19,250 บาท/ไร่ คิดเป็นผลตอบแทนสุทธิ 383 บาท/ไร่ ในปีที่ 1 และผลตอบแทนเพิ่มขึ้นในปีที่ 2 เป็น 6,407 บาท/ไร่ ซึ่งผลผลิตส่วนใหญ่ร้อยละ 70 ขายให้พ่อค้าต่างจังหวัด (ตลาดสี่มุมเมือง) โดยกล้วยหอมคุณภาพยังเป็นที่ต้องการของตลาดต่างประเทศอย่างต่อเนื่อง อีกทั้งเป็นสินค้าที่ได้รับการสนับสนุนภายใต้โครงการส่งเสริมเกษตรอุตสาหกรรม

3) พืชผักปลอดภัย อาทิ ผักชี มีต้นทุนการผลิต 17,526 บาท/ไร่ ผลตอบแทน 48,000 บาท/ไร่ คิดเป็นผลตอบแทนสุทธิ 30,474 บาท/ไร่ กวางตุ้งต้นทุนการผลิต 7,919 บาท/ไร่ ผลตอบแทน 8,800 บาท/ไร่ คิดเป็นผลตอบแทนสุทธิ 880 บาท/ไร่ และคะน้า ต้นทุนการผลิต 10,017 บาท/ไร่ ผลตอบแทน 19,200 บาท/ร่ คิดเป็นผลตอบแทนสุทธิ 9,182 บาท/ไร่ โดยผลผลิตทั้ง 3 ชนิด ส่วนใหญ่ ร้อยละ 60 ขายให้พ่อค้าภายในจังหวัด อีกทั้ง กิจกรรมดังกล่าวสร้างรายได้ ลดรายจ่ายในครัวเรือน และ4) เกษตรผสมผสาน ต้นทุนการผลิตรวมทุกกิจกรรม 329,090 บาท/ปี ผลตอบแทน 443,611 บาท/ปี คิดเป็นผลตอบแทนสุทธิ 114,520 บาท/ปี ผลผลิตที่ได้ส่วนใหญ่จำหน่ายในชุมชน และเครือข่ายเกษตรกร

ด้านนายบุญลาภ โสวัณณะ ผู้อำนวยการ สศท.2 กล่าวเสริมว่า หากกรณีเกษตรกรไม่ปรับเปลี่ยนการผลิต เพราะมีพื้นที่ทำการเกษตรน้อย และปลูกเพื่อบริโภคในครัวเรือน แนวทางพัฒนาควรมุ่งปรับปรุงคุณภาพดินให้มีคุณสมบัติเหมาะสม เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ทั้งนี้ สศท.2 หารือและรับฟังข้อคิดเห็นเกี่ยวกับผลการศึกษาดังกล่าวร่วมกับหน่วยงานภาครัฐ เอกชนและภาคประชาสังคมระดับจังหวัด ที่ประชุมเสนอแนะหลายประการ อาทิ ปรับเปลี่ยนกิจกรรมการผลิตควรคำนึงถึงความสมดุลของระบบนิเวศควบคู่ไปกับด้านเศรษฐศาสตร์ การส่งเสริมการผลิตสินค้าควรหลากหลายเอื้อประโยชน์กันและกัน เน้นผลิตสินค้าอัตลักษณ์พื้นถิ่น และจัดเวทีชุมชนสอบถามความต้องการและความเป็นไปได้ในการผลิตสินค้าชนิดใหม่ให้เกิดประโยชน์ต่อเกษตรกร ท่านที่สนใจผลการศึกษาเพิ่มเติม สอบถามได้ที่ สศท.2 โทร. 0-5532- 2650 0-5532-2658 หรือ อีเมล zone2@oae.go.th