“ชุมชนที่นี่เป็นชุมชนเกษตร ชาวบ้านหลายคนปลูกผักโดยใช้สารเคมี ซึ่งเป็นวิถีที่ทำกันมายาวนาน” เลี่ยม เขตรภูเขียวรองประธานสภาผู้นำชุมชนบ้านไร่ ต.บ้านไร่ อ.หล่มสัก จ.เพชรบูรณ์ สะท้อนมุมมองจากการสัมผัสกับชาวบ้านในชุมชนที่มีอาชีพเกษตรกรเช่นเดียวกัน ถึงปัญหาที่เขามองว่าเป็นเรื่องใหญ่ที่ควรได้รับการแก้ไข และเปลี่ยนแปลงให้ดีขึ้นหลังจากพบว่าคนในชุมชนที่เคยเข้ารับการตรวจสุขภาพกับ รพสต.บ้านไร่ เมื่อปี 2562 พบว่า จากเกษตรกรเข้าร่วมโครงการ 96 คน พบความเสี่ยงมีสารพิษปนเปื้อนในเลือดมากกว่าครึ่ง ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเกษตรกร และอีกปัจจัยคือการซื้อผักตามท้องตลาดที่ไม่รู้จักที่ไปที่มา จึงเกิดการรวมตัวของสภาผู้นำชุมชนบ้านไร่ขึ้น เพื่อพูดคุยและหาทางออกร่วมกัน
“แรกเริ่มเราไม่รู้จักสภาผู้นำชุมชน” มเนศ จันดา ผู้ใหญ่บ้านบ้านไร่ กล่าวก่อนเล่าถึงการเริ่มต้นของชุมชนในการสร้างกระบวนการ มาทำงานกระบวนการแต่ติดปัญหาที่งบประมาณไม่มี จึงเริ่มจากการลงขันแรงงาน วัสดุจากคนในชุมชน และระดมพลก่อน แล้วจากนั้นมามองเห็นว่าควรเปิดศูนย์การเรียนรู้ของชุมชน แต่หากเปิดที่ทำการผู้ใหญ่บ้าน หรือบ้านคนใดคนหนึ่ง เมื่อหมดวาระไปศูนย์การเรียนรู้ก็มักจะปิดตัวลงไปด้วย จึงได้ปรึกษาพระคุณเจ้า ซึ่งเป็นเจ้าอาวาสวัดบ้านไร่ในการตั้งศูนย์การเรียนรู้ภายในวัด จากการพิจารณาแล้วก็สามารถตั้งได้ และเกิดศูนย์การเรียนรู้วิถีพอเพียง 459 ขึ้นจากการร่วมมือของชาวบ้าน วัด และหน่วยงานต่างๆ
“คนละไม้คนละมือ” ปลูกผักปลอดสาร เป็นการเริ่มต้นเรียนรู้ และข้อตกลงของชาวบ้านบ้านไร่ ที่ร่วมกันปลูกผักในแปลงสาธิตเกษตรของศูนย์การเรียนรู้ประจำหมู่บ้าน ที่เปลี่ยนพื้นที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์ภายในวัดบ้านไร่ เป็นแหล่งความรู้ชุมชนเกษตรวิถีพอเพียง 459 จากวัดสู่ชุมชน
“ตั้งแต่หน้าบ้านเข้ามาปลูกทุกอย่างที่สามารถรับประทานได้ และเดินออกจากบ้านไป 4-5 ก้าว (459) สามารถมีของให้กินได้ 45 ตัวแรก คือ ปลูกผักหรือเลี้ยงปลา เลี้ยงไก่กำหนดให้ไม่เกินประมาณ 45 วัน มีกินมีใช้ และ 4 กับ5 บวกกันเป็น 9 เลขนี้มีความหมาย คือ ในหลวงรัชกาลที่ 9 ที่ท่านทรงงานเรื่อง เศรษฐกิจพอเพียง เราจึงน้อมนำมาปรับใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด” มเนศ จันดา ผู้ใหญ่บ้าน
หลังจากพบปัญหาเรื่องสุขภาพของคนในชุมชนจากพฤติกรรมการบริโภคพืชผักจากท้องตลาด รวมถึงค่าใช้จ่ายครัวเรือนที่เพิ่มขึ้น ชาวบ้านจึงร่วมกันหาทางออกโดยการริเริ่มทำเกษตรกรรมแบบผสมผสาน โดยเริ่มต้นจากแกนนำชุมชนทำเป็นตัวอย่างในระยะแรก ก่อนขยายไปสู่เกษตรกรในหมู่บ้านเพื่อเปลี่ยนทั้งเรื่องสุขภาพและรายได้ที่ดีขึ้น
“การปลูกพืชผักแบบปลอดสารเคมีชาวบ้านมองว่าทำยาก เราจึงเริ่มจากเราก่อน ทำให้เขาเห็นว่าการปลูกผักแบบปลอดสารเคมี หรือ แม้แต่การเลี้ยงไก่ เลี้ยงปลา แบบไม่เอาสารเคมี สามารถทำได้ และได้กินและยังมีรายได้ด้วย” เลี่ยม เขตรภูเขียว
นอกจากการทำเกษตรปลอดสารแล้ว การใช้ธรรมะควบคู่การทำเกษตรเชิงสัญลักษณ์ เช่น โอ่งชีวิต โอ่งน้ำสีแดงที่ถูกวาดเขียนสีเป็นตัวหนังสือ ค่าใช้จ่ายประจำวันที่จำเป็น และไม่จำเป็น รอรับน้ำที่เติมลงไปที่เปรียบเสมือนรายได้ที่เข้ามา ทำให้ชาวบ้านที่นี่มีหลักการดำเนินชีวิตในการใช้จ่ายอย่างประหยัด และระมัดระวังผ่านคติธรรม
“โอ่งแดงเปรียบเสมือนครอบครัว หรือ ตัวเราเอง น้ำที่ลงไปเปรียบเสมือนรายได้ หากโอ่งแดงนั้นไม่มีรอยรั่วเลย น้ำที่เข้ามาก็เต็มก็ล้น แต่ชีวิตคนเราเป็นไปไม่ได้ที่ไม่มีค่าใช้จ่าย แล้วเราจะทำอย่างไรให้บรรเทาลง เรารู้แล้วว่าโอ่งแดงมีรอยรั่วตรงไหนก็ไปอุด คือ เป็นการสำรวจตัวเองจดบันทึกบัญชีครัวเรือนนั่นเอง” มเนศ จันดา ผู้ใหญ่บ้านคนเดิมเล่าให้ฟัง
การรวมกันเป็นสภาผู้นำชุมชนบ้านไร่ ทำให้ชุมชนได้เกิดการวางแผนและหาวิธีการนำเสนอต่อชาวบ้านเพื่อให้เข้าใจง่าย ผ่านหลักธรรมที่เป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของชุมชนบ้านไร่ ใช้พื้นที่ศูนย์กลางชุมชนภายในวัดที่มองเห็นว่าเป็นพื้นที่สาธารณะเพื่อดึงคนเข้ามาเรียนรู้เรื่องวิถีเกษตรแบบปลอดสาร และยังสามารถดึงผู้คนเข้าหาศาสนามีหลักในการดำเนินชีวิต การใช้จ่ายประหยัด การปลูกผัก เลี้ยงสัตว์ไว้กินเอง ชุมชนพึ่งพาตัวเองได้ก็ทำให้ชุมชนน่าอยู่มากขึ้น
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี