รูปปั้น‘พญานาค’โบสถ์วัดภูมินทร์แตกหัก กรมศิลป์ฯเตรียมเข้าตรวจสอบ

24 ธันวาคม 2563 ผู้สื่อข่าวรายงานจาก จ.น่าน ว่า พระครูปลัดอุทัย อคฺคปญฺโญ รักษาการเจ้าอาวาสวัดภูมินทร์ ตำบลในเวียง อำเภอเมือง จังหวัดน่าน แจ้งเมื่อวันที่ 23 ธันวาคม ที่ผ่านมา ว่า โบราณวัตถุรูปปั้นพญานาค ที่อยู่บริเวณทางขึ้นอุโบสถทรงจตุรมุขด้านทิศตะวันออก ด้านขวาของโบราณสถาน เกิดแตกหักพังลงมาได้รับความเสียหาย โดยเป็นส่วนปากของรูปปั้นพญานาคด้านล่างที่แตกหักพังลงมา

ทั้งนี้ มีรายงานว่า อธิบดีกรมศิลปากร จะได้ลงพื้นที่เข้าตรวจสอบความเสียหายดังกล่าว ในวันที่ 24 ธันวาคม 2563

สำหรับอุโบสถทรงจตุรมุขวัดภูมินทร์แห่งนี้ เป็นอุโบสถทรงจัตุรมุขแห่งแรกในประเทศไทย สำหรับวัดภูมินทร์ เดิมชื่อว่า “วัดพรหมมินทร์” สร้างใน พ.ศ. 2139 โดยพระเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ เจ้าผู้ครองนครน่าน มีความโดดเด่นกว่าวัดอื่นๆ ตรงที่เป็นวัดทรงจตุรมุขที่เป็นทั้งอุโบสถ วิหาร และเจดีย์ประธานในอาคารเดียวกัน ซึ่งกรมศิลปากรสันนิษฐานว่าเป็นอุโบสถทรงจัตุรมุขแห่งแรกในประเทศไทย

อุโบสถทรงจตุรมุขนี้ จะเห็นนาค 2 ตัวเอาหลังหนุนบันไดไว้ตามความเชื่อเกี่ยวกับนาคในพระพุทธศาสนาว่า “เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ พระองค์ได้เสด็จผ่านบันไดแก้วที่เทวดาเนรมิตขึ้นและมีพญานาค 2 ตัวหนุนหลังเอาไว้” โครงสร้างของหลังคาถูกค้ำด้วยเสาไม้สัก 12 ต้น ลงรักปิดทองเคลือบเงาเป็นรูปดอกไม้และช้าง ใจกลางพระอุโบสถ ประดิษฐานพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย 4 องค์ ประทับนั่งบนฐานชุกชี ปางมารวิชัย ซึ่งพระกรรณ(หู) และพระนาสิก (จมูก) ของพระพุทธรูปได้รับอิทธิพลจากศิลปะลาว หันพระพักตร์ออกไปสู่ประตูทั้งสี่ทิศ หันเบื้องพระปฤษฏางค์(หลัง) ของแต่ละองค์เข้าหากันที่ตรงกลางของพระอุโบสถ

วัดภูมินทร์ได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ในสมัยเจ้าอนันตวรฤทธิเดช เจ้าผู้ครองนครน่าน เมื่อ พ.ศ.2410 ใช้เวลาบูรณะรวม 7 ปี สันนิษฐานว่าการบูรณะครั้งนี้ได้ทรงมีรับสั่งให้วาดภาพจิตรกรรมฝาผนัง ภายในพระอุโบสถจตุรมุข ซึ่งรวมทั้งภาพที่มีชื่อเสียง ปู่ม่านย่าม่าน หรือ กระซิบรักบันลือโลกของ หนานบัวผัน