เว็บไซต์ law.go.th หรือระบบกลางทางกฎหมาย ซึ่งจัดทำโดยสำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องค์การมหาชน) หรือ DGA ร่วมกับ สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา เผยแพร่ “(ร่าง) พ.ร.บ.คุ้มครองการให้บริการทางเพศ พ.ศ. ....”พร้อมเปิดให้ร่วมแสดงความคิดเห็นได้ตั้งแต่วันนี้จนถึงวันที่ 31 พ.ค. 2566 อันเป็นไปตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญฉบับ 2560 มาตรา 77 และ พ.ร.บ.หลักเกณฑ์การจัดทำร่างกฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562 ที่กำหนดให้การออกกฎหมายจำเป็นต้องรับฟังความคิดเห็นจากผู้ที่เกี่ยวข้องหรือได้รับผลกระทบอย่างรอบด้าน

สำหรับ (ร่าง) พ.ร.บ.คุ้มครองการให้บริการทางเพศ พ.ศ. .... นั้น ระบุเหตุผลของการจัดทำร่างไว้ว่า การบังคับใช้ พ.ร.บ.ป้องกันและปราบปรามการค้าประเวณี พ.ศ. 2539 (ซึ่งเป็นกฎหมายที่บังคับใช้อยู่ในปัจจุบัน) มุ่งกำหนดโทษทางอาญาบางฐานความผิดแก่ผู้ค้าประเวณี ทำให้มิอาจเรียกร้องสิทธิของตนจากการถูกล่วงละเมิดหรือถูกเอาเปรียบ รวมทั้งผู้ใช้บริการทางเพศอาจตกอยู่ในสถานะที่มีโอกาสเสี่ยงจากโรคติดต่อ เพราะผู้ให้บริการทางเพศมิได้อยู่ภายใต้มาตรการบังคับที่เป็นกิจลักษณะในการควบคุมสุขอนามัย

อีกทั้งยังมีการอาศัยช่องว่างของกฎหมายเพื่อขูดรีดและเอารัดเอาเปรียบผู้ให้บริการทางเพศ ซึ่งกฎหมายฉบับเดิมไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้จากสภาพการณ์ที่เป็นอยู่นี้ จึงควรยกเลิก พ.ร.บ.ป้องกันและปราบปรามการค้าประเวณี พ.ศ. 2539 ทั้งฉบับ และตรากฎหมายใหม่ เพื่อคุ้มครองการให้บริการทางเพศให้ได้มาตรฐานและมีความปลอดภัยทั้งต่อผู้ให้บริการทางเพศและผู้ใช้บริการทางเพศ

รวมถึงมีการจัดตั้งศูนย์คุ้มครองการให้บริการทางเพศเพื่อฝึกอบรมและให้การช่วยเหลือผู้ให้บริการทางเพศที่ถูกเอารัดเอาเปรียบ และเพื่อให้ได้รับสิทธิและสวัสดิการตามที่กฎหมายกำหนด อีกทั้งเพื่อปฏิบัติตามพันธกรณีระหว่างประเทศของประเทศไทย ตามอนุสัญญาว่าด้วยการขจัดการเลือกปฏิบัติต่อสตรีในทุกรูปแบบ กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง และอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก

สรุปสาระสำคัญของ (ร่าง) พ.ร.บ.คุ้มครองการให้บริการทางเพศ พ.ศ. .... ที่น่าสนใจ 1.คำนิยามอยู่ในมาตรา 4 เช่น “การให้บริการทางเพศ” หมายถึง (1) การกระทำชำเรา (2) การยอมรับการกระทำชำเรา (3) การกระทำอื่นใดในทางเพศ เพื่อสนองความใคร่ในทางกามารมณ์ของผู้อื่นเพื่อให้ได้รับค่าตอบแทนหรือประโยชน์อื่นใด โดยในข้อ (3) นั้นให้คณะกรรมการมีอำนาจออกประกาศกำหนดรายละเอียดเพิ่มเติม

“คณะกรรมการ” หมายถึง คณะกรรมการคุ้มครองการให้บริการทางเพศ ซึ่งมีทั้งคณะกรรมการส่วนกลางและคณะกรรมการจังหวัด โดยในมาตรา 33 ระบุที่มาของคณะกรรมการคุ้มครองการให้บริการทางเพศ (ส่วนกลาง) ว่า (วรรคหนึ่ง) ประกอบด้วยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) เป็นประธานกรรมการ อธิบดีกรมการปกครอง อธิบดีกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เลขาธิการสำนักงานประกันสังคม อธิบดีกรมควบคุมโรค อัยการสูงสุด ผู้บัญชาการสำนักงานตำรวจแห่งชาติ

ผู้แทนคณะกรรมการส่งเสริมและประสานงานสตรีแห่งชาติ ผู้แทนกลุ่มของผู้ประกอบกิจการทางเพศไม่เกินสามคน ผู้แทนกลุ่มของผู้ให้บริการทางเพศไม่เกินสามคน และผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งรัฐมนตรีแต่งตั้งไม่เกินสามคนเป็นกรรมการ อธิบดีกรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัวเป็นกรรมการ และเลขานุการ และให้ประธานกรรมการแต่งตั้งผู้ช่วยเลขานุการได้ไม่เกินสองคน,

(วรรคสอง) กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งรัฐมนตรีแต่งตั้งตามวรรคหนึ่งต้องเป็นผู้มีความรู้และประสบการณ์เกี่ยวกับการคุ้มครองการให้บริการทางเพศ การกำกับดูแลการประกอบกิจการทางเพศ การป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ไม่เกินสามคน ให้แต่งตั้งจากผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งดำเนินงานในองค์กรเอกชนที่เกี่ยวข้องในด้านเดียวกัน, (วรรคสาม) หลักเกณฑ์วิธีการคัดเลือกผู้แทนกลุ่มผู้ประกอบการกิจการทางเพศ ผู้แทนกลุ่มผู้ให้บริการทางเพศ ให้เป็นไปตามที่กฎกระทรวงกำหนด

ขณะที่คณะกรรมการคุ้มครองการให้บริการทางเพศ (ระดับจังหวัด) มาตรา 35 ระบุว่า (วรรคหนึ่ง) ประกอบด้วยผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นประธานกรรมการ อัยการจังหวัด ผู้บังคับการตำรวจภูธรจังหวัด นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัด สวัสดิการและคุ้มครองแรงงานจังหวัด ประกันสังคมจังหวัด และผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งผู้ว่าราชการจังหวัดแต่งตั้งไม่เกินสามคน ผู้แทนกลุ่มของผู้ประกอบกิจการทางเพศ ผู้แทนกลุ่มของผู้ให้บริการทางเพศเป็นกรรมการ และให้พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัดเป็นกรรมการและเลขานุการ,

(วรรคสอง) กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งผู้ว่าราชการจังหวัดแต่งตั้งตามวรรคหนึ่ง ต้องเป็นผู้มีความรู้และประสบการณ์เกี่ยวกับการคุ้มครองการให้บริการทางเพศ การกำกับดูแลการประกอบกิจการทางเพศ การป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ ไม่เกินสามคน ให้แต่งตั้งจากผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งดำเนินงานในองค์กรเอกชนที่เกี่ยวข้องในด้านเดียวกัน, (วรรคสาม) หลักเกณฑ์ วิธีการคัดเลือกผู้แทนกลุ่มผู้ประกอบการกิจการทางเพศ ผู้แทนกลุ่มผู้ให้บริการทางเพศ ให้เป็นไปตามที่กฎกระทรวงกำหนด

“ผู้ประกอบกิจการทางเพศ” หมายถึง (1) บุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่มีบทบาทเป็นตัวกลางในการติดต่อ การประสาน หรือการจัดหาผู้ให้บริการทางเพศให้แก่ผู้ใช้บริการทางเพศ ทั้งกรณีที่ได้รับส่วนแบ่งหรือไม่ได้รับส่วนแบ่ง (2) บุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่ประกอบกิจการอย่างอื่นเป็นกิจการหลัก แต่เล็งเห็นได้ถึงการพบปะหรือการติดต่อระหว่างผู้ให้บริการทางเพศและผู้ใช้บริการทางเพศที่อาจเกิดขึ้นได้ภายใต้บริบทของการประกอบกิจการของตนเอง

และบุคคลหรือกลุ่มบุคคลดังกล่าวนี้ได้อนุญาตทั้งโดยชัดแจ้งหรือโดยปริยายให้ผู้ให้บริการทางเพศและผู้ใช้บริการทางเพศเข้าทำสัญญากัน โดยมิต้องคำนึงว่าบุคคลหรือกลุ่มบุคคลดังกล่าวนี้จะได้รับหรือไม่ได้รับผลประโยชน์จากการกระทำการดังกล่าว (3) บุคคลหรือกลุ่มบุคคลนอกเหนือจาก (1) และ (2) ตามเงื่อนไขและรายละเอียดที่กำหนดไว้ในประกาศคณะกรรมการ

“สถานประกอบกิจการทางเพศ” หมายถึงสถานที่ที่ใช้ในการติดต่อหรือจัดหาบุคคลหรือจัดไว้เพื่อให้บริการทางเพศหรือยอมให้มีการให้บริการทางเพศซึ่งผู้ประกอบกิจการทางเพศได้แจ้งไว้ประกอบการยื่นคำขอ

“ผู้มีอำนาจอนุญาต” หมายถึง ผู้บัญชาการตำรวจนครบาล ในกรุงเทพมหานครหรือผู้ว่าราชการจังหวัดในจังหวัดอื่น (ซึ่งเท่ากับว่า ร่างกฎหมายฉบับนี้จะเป็นการนำสถานบริการทางเพศขึ้นมาอยู่บนดิน ไม่ต้องแอบแฝงอีกต่อไป)

2.การบูรณาการของหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง ด้วยความที่งานบริการทางเพศคาบเกี่ยวกับความรับผิดชอบของหลายหน่วยงาน ในมาตรา 5 จึงกำหนดให้ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงาน และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข รักษาการตามกฎหมายนี้ ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับอำนาจหน้าที่ของตน

3. สิทธิ หน้าที่ และความสัมพันธ์ระหว่างผู้ให้บริการทางเพศและผู้ใช้บริการทางเพศ จะอยู่ในหมวด 1 ตั้งแต่มาตรา 6-มาตรา 20 เช่น กำหนดให้ผู้ประกอบอาชีพผู้ให้บริการทางเพศต้องมีอายุไม่ต่ำกว่า 20 ปี มีผลการตรวจสุขภาพทางเพศ”สุขภาพอนามัยการเจริญพันธุ์ โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โรคติดต่ออันตรายตามกฎหมายว่าด้วยโรคติดต่อ โรคพิษสุราเรื้อรัง ไม่เป็นบุคคลวิกลจริต คนไร้ความสามารถ หรือคนเสมือนไร้ความสามารถ ขณะที่อีกด้านหนึ่งกฎหมายก็รับรองว่า ผู้ใช้บริการทางเพศย่อมได้รับการบริการที่มีคุณภาพและถูกสุขอนามัย,

ผู้ให้บริการทางเพศย่อมได้รับความคุ้มครองจากการถูกเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรม ไม่ว่าในขณะประกอบอาชีพหรือภายหลังได้หันไปทำงานอื่นๆ แทนแล้ว, สิทธิในการได้รับค่าตอบแทนที่เป็นธรรม ทั้งจากผู้ใช้บริการทางเพศโดยตรง และจากการทำสัญญาส่วนแบ่งรายได้ระหว่างผู้ให้บริการทางเพศกับผู้ประกอบกิจการทางเพศ (ซึ่งที่ผ่านมามีการสะท้อนปัญหาสถานบริการเอารัดเอาเปรียบ อาทิ แบ่งสัดส่วนค่าตอบแทนให้ผู้ให้บริการทางเพศเพียงร้อยละ 30-40 ของค่าใช้บริการที่ได้รับจากลูกค้า),

สิทธิในการเข้าถึงบริการที่จำเป็นจากรัฐ อาทิ ได้รับสวัสดิการด้านสุขภาพทั้งในส่วนของการป้องกันโรคและการรักษาโรค การสมัครเป็นผู้ประกันตนและได้รับสิทธิประโยชน์ตามกฎหมายว่าด้วยประกันสังคม ได้รับบริการตรวจสุขภาพทางเพศตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อม หรือกฎหมายอื่น ตลอดจนมีสิทธิในการร้องเรียนและขอรับความช่วยเหลือจากศูนย์คุ้มครอง เพื่อให้ได้รับสิทธิและสวัสดิการตามกฎหมาย และดำเนินการให้ได้รับความคุ้มครองตามที่ผู้ให้บริการทางเพศร้องขอ,

สิทธิในการได้รับความคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล โดยผู้ให้บริการทางเพศและผู้ใช้บริการทางเพศ ย่อมได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายว่าด้วยการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (PDPA), กระบวนการแก้ปัญหาข้อพิพาทระหว่างผู้ให้บริการทางเพศและผู้ประกอบกิจการทางเพศ มีกระบวนการไกล่เกลี่ย แต่หากต้องเป็นคดีความก็ให้อยู่ในเขตอำนาจของศาลแรงงาน

4.การตั้งสถานประกอบกิจการทางเพศ อยู่ในหมวด 2 มาตรา 21-32 ว่าด้วยคุณสมบัติของผู้ขออนุญาตประกอบกิจการ ข้อกำหนดด้านสถานที่ตั้ง (เช่น ต้องไม่อยู่ใกล้ศาสนสถาน สถาบันการศึกษา เป็นต้น) สุขอนามัยและความปลอดภัยของสถานที่ การป้องกันเหตุเดือดร้อนรำคาญแก่ประชาชนโดยรอบ หน้าที่ของผู้ประกอบกิจการที่จะต้องร่วมกับภาครัฐในการดูแลสุขภาพของผู้ให้บริการทางเพศ รวมถึงต้องกวดขันไม่ให้ผู้มีอายุต่ำกว่า 20 ปี เข้าไปใช้บริการ (หลักการเดียวกับสถานบันเทิงทั่วไป ที่ต้องตรวจบัตรประชาชนผู้ต้องการเข้าไปใช้บริการ)

5.บทกำหนดโทษ อยู่ในมาตรา 49-61 เบื้องต้นไม่พบบทลงโทษผู้ให้บริการทางเพศโดยตรง และไม่มีข้อกำหนดให้ผู้ให้บริการทางเพศต้องทำงานในสถานประกอบกิจการทางเพศเท่านั้น ส่วนใหญ่เป็นบทลงโทษที่เกี่ยวข้องกับการใช้บริการทางเพศผู้มีอายุไม่ถึง 18 ปี การที่พ่อแม่ผู้ปกครองให้บุตรหลานอายุไม่ถึง 18 ปี มาขายบริการทางเพศ การเป็นธุระจัดหาผู้ขายบริการทางเพศที่อายุไม่ถึง 18 ปี การบังคับบุคคล (ในทุกอายุ) เพื่อให้บริการทางเพศรวมถึงการประกอบกิจการสถานบริการทางเพศโดยไม่ได้รับอนุญาต

สำหรับผู้สนใจอ่าน (ร่าง) พ.ร.บ.คุ้มครองการให้บริการทางเพศ พ.ศ. .... ฉบับเต็ม(ในรูปแบบไฟล์ PDF) หรือร่วมแสดงความคิดเห็น สามารถเข้าไปได้ที่เว็บไซต์ www.law.go.th (แนะนำให้ใช้เครื่องคอมพิวเตอร์ตั้งโต๊ะหรือโน้ตบุ๊ก ซึ่งจะใช้งานง่ายกว่าในโทรศัพท์มือถือสมาร์ทโฟน) เลือกหมวด “โครงการรับฟัง” ที่ด้านบนซ้าย จากนั้นในกรอบ “ตัวกรอง”ด้านขวาของหน้าจอ ให้เลือก “กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์” และ “กรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว” ทั้งนี้ สามารถแสดงความคิดเห็นได้จนถึงวันที่ 31 พ.ค. 2566