กรณีเกษตรกรขอโอนสิทธิการเช่าหรือเช่าซื้อที่ดิน หรือขอสละสิทธิที่ดินเพื่อการจัดที่ดินแทนที่

ระเบียบคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการคัดเลือกและจัดที่ดินให้แก่เกษตรกร การโอนหรือตกทอดทางมรดก สิทธิการเช่าหรือเช่าซื้อ และการจัดการทรัพย์สินและหนี้สินของเกษตรกรผู้ได้รับที่ดิน พ.ศ.2564 ระบุ  “สิทธิการเช่า” หมายความว่า สิทธิตามสัญญาเช่าที่ดิน ระหว่าง เกษตรกรผู้ได้รับที่ดินในฐานะผู้เช่า กับ ส.ป.ก.ในฐานะผู้ให้เช่า ขณะที่ “สิทธิการเช่าซื้อ” หมายความว่า สิทธิตามสัญญาเช่าซื้อที่ดิน ระหว่างเกษตรกรผู้ได้รับที่ดินในฐานะผู้เช่าซื้อ กับ ส.ป.ก. ในฐานะผู้ให้เช่าซื้อ และระบุ “การจัดให้เข้าทำประโยชน์” หมายความว่า การจัดให้เกษตรกรเข้าทำประโยชน์ในที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดินตามหนังสืออนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดินที่ ส.ป.ก. ออกให้แก่เกษตรกรผู้ได้รับที่ดิน ซึ่งหนังสืออนุญาตดังกล่าวอาจเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ส.ป.ก. 4-01”

“กรณีเกษตรกรได้รับสัญญาเช่าหรือสัญญาเช่าซื้อที่ดิน” ให้เกษตรกรยื่นคำขอโอนสิทธิการเช่าหรือเช่าซื้อ ส่วนผู้ขอรับโอนก็ยื่นคำขอรับการคัดเลือกและจัดที่ดินเพื่อเกษตรกรรมมาพร้อมกับคำขอของเกษตรกรนั้น สำหรับ “กรณีเกษตรกรได้รับ ส.ป.ก. 4-01” ให้เกษตรกรยื่นคำขอสละสิทธิที่ดินเพื่อการจัดที่ดินแทนที่ ส่วนผู้ขอรับการจัดที่ดินแทนที่ก็ยื่นคำขอรับการคัดเลือกและจัดที่ดินเพื่อเกษตรกรรมมาพร้อมกับคำขอของเกษตรกรดังกล่าวโดย ส.ป.ก.จังหวัด จะสอบสวนสิทธิสำหรับเป็นเอกสารประกอบคำขอ หากคำขอและเอกสารหลักฐานไม่ครบถ้วนหรือไม่ถูกต้องจะแจ้งให้ผู้ยื่นคำขอแก้ไขหรือยื่นเอกสารเพิ่มเติม หากผู้ยื่นคำขอไม่ดำเนินการภายในกำหนดหรือเป็นกรณีที่ไม่อาจแก้ไขได้จะมีคำสั่งปฏิเสธไม่รับคำขอพร้อมแจ้งเหตุผลและสิทธิอุทธรณ์ภายใน 15 วันนับแต่วันที่มีคำสั่ง แต่หากคำขอและเอกสารหลักฐานครบถ้วนถูกต้อง ก็จะไปสู่ขั้นตอนการคัดเลือกและจัดที่ดินให้แล้วเสร็จภายใน 180 วัน และอาจขยายระยะเวลาได้ตามความจำเป็น

โดยในขั้นตอนนี้จะมีการตรวจสอบ เช่น คุณสมบัติและข้อห้าม , การโอนสิทธิให้บุตร คู่สมรสหรือเครือญาติ, เกษตรกรผู้ได้รับที่ดิน ก่อนเสียชีวิตเคยเคยกระทำผิดสัญญาเช่าหรือสัญญาเช่าซื้อหรือฝ่าฝืนข้อห้ามตามที่ระเบียบกำหนดหรือไม่, เกษตรกรยื่นคำขอสละสิทธิของตนเพื่อให้คู่สมรส บุตร หรือเครือญาติ เป็นผู้ได้รับพิจารณาจัดที่ดินแทนที่หรือไม่ ซึ่ง “หากผ่าน” ปฏิรูปที่ดินจังหวัด (ผู้ซึ่งเลขาธิการมอบหมาย) ประกาศผลการคัดเลือกและจัดที่ดินพร้อมแจ้งให้ใช้สิทธิอุทธรณ์ภายใน 30 วัน โดยมีคำสั่งอนุมัติหรืออนุญาต แต่ “หากไม่ผ่าน” ก็จะมีการประกาศในลักษณะเดียวกัน แต่มีคำสั่งไม่อนุมัติหรือไม่อนุญาต

ทั้งนี้ ต้องย้ำว่า ผู้รับโอนสิทธิการเช่าหรือสิทธิการเช่าซื้อ หรือผู้รับการจัดที่ดินแทนที่ ต้องมีคุณสมบัติเป็นเกษตรกรและต้องรับโอนสิทธิและหน้าที่ในทรัพย์สินและหนี้สินของเกษตรกรเดิมด้วย และหากมีการฝ่าฝืน (ไม่ยอมรับ) ปฏิรูปที่ดินจังหวัดจะมีคำสั่งให้สิ้นสิทธิและให้ออกจากที่ดิน หรือกรณีไม่มีผู้รับโอนสิทธิและหน้าที่ในทรัพย์สินและหนี้สิน ให้ ส.ป.ก.จังหวัด จัดการทรัพย์สินและหนี้สิน (หากมี) และนำที่ดินมาจัดให้แก่เกษตรกรรายอื่นต่อไป!!!

- 006