ตามที่ “กระทรวงสาธารณสุข”ได้ประกาศให้ “ปี 2566 เป็นปีแห่งสุขภาพสูงวัยไทย” โดยกำหนดให้มี“คลินิกสูงอายุ” รองรับในโรงพยาบาลทุกระดับ ทำให้ทุกภาคส่วนเกิดการขับเคลื่อนเพื่อสุขภาวะผู้สูงวัยในวงกว้างซึ่งเครื่องมือที่สำคัญในการให้บริการของคลินิกผู้สูงอายุ คือ การประเมินภาวะสมองเสื่อม ซึ่งเป็นหนึ่งใน 9 ด้านของแบบประเมินผู้สูงอายุแบบบูรณาการในชุมชน
รศ.ดร.ขวัญใจ อำนาจสัตย์ซื่อ หัวหน้าภาควิชาการพยาบาลสาธารณสุข คณะสาธารณสุขศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล บอกเล่าถึง “การสำรวจผู้สูงวัยในเขตราชเทวี กรุงเทพฯ” ในโครงการวิจัยของ ผศ.พญ.สิรินทร ฉันศิริกาญจน สาขาวิชาเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ว่า ในพื้นที่เขตราชเทวีทั้งหมด 21 ชุมชน พบร้อยละ 50.18 ของผู้สูงอายุที่อายุ 60 ปีขึ้นไป มีความผิดปกติทางด้านสมอง
นอกจากนั้น จากการคัดกรองโดยใช้แบบประเมิน (The Montreal Cognitive Assessment, MoCA Test)ยังพบว่า ร้อยละ 22.02 ของผู้สูงอายุมีภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อย (Mild Cognitive Impairment : MCI) ซึ่งเป็นสัญญาณถึงแนวโน้มของการเข้าสู่ภาวะสมองเสื่อมในอีกไม่ช้า ทำให้ภาควิชาการพยาบาลสาธารณสุข คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล จึงเปิด “ศูนย์ส่งเสริมสุขภาวะผู้สูงอายุ (Senior Wellness) และ Pre-ageing clinic” เพื่อประเมินภาวะสมองเสื่อมผู้สูงวัยมาตรฐานสากล ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการประเมินผู้สูงอายุแบบองค์รวม
รศ.ดร.ขวัญใจ กล่าวต่อไปว่า ศูนย์ส่งเสริมสุขภาวะผู้สูงอายุ เป็นการบูรณาการบริการวิชาการ งานวิจัยและการเรียนการสอน ภายใต้การดูแลของคณาจารย์ของภาควิชาฯ ซึ่งจากการประยุกต์ใช้ “โปรแกรมประเมินภาวะสมองเสื่อมผู้สูงวัยในชุมชน (The Montreal Cognitive Assessment, MoCA Test)” โดยนักศึกษาพยาบาลในหลักสูตรอบรมระยะสั้นสาขาการพยาบาลเวชปฏิบัติสูงอายุ พบว่า เป็นเครื่องมือที่สามารถใช้คัดกรองคนไทยได้อย่างมีประสิทธิภาพ
โปรแกรมประเมินภาวะสมองเสื่อมผู้สูงวัยในชุมชน ถูกพัฒนาขึ้นตั้งแต่เมื่อปี 2539 หรือเกือบ 3 ทศวรรษก่อนโดย ดร.เซียด นัสเรดดิน (Dr.Ziad Nasreddine) นักประสาทวิทยาชาวแคนาดา ซึ่งเป็นแบบทดสอบที่ใช้คัดกรองภาวะสมองเสื่อมในระยะต้นๆ ที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายไปทั่วโลก โดยใช้เวลาเพียงไม่เกิน 10 นาที เพื่อดูกระบวนการทางความคิดในด้านต่างๆ อาทิ ความจำ ความตั้งใจ สมาธิ การบริหารจัดการความคิด การใช้ภาษา การเชื่อมโยง การใช้ความคิดรวบยอด และการเปิดรับสิ่งรอบตัว ตามเกณฑ์มาตรฐานการประเมินโรคสมองเสื่อม
การประยุกต์ใช้ MoCA Test ในกลุ่มผู้สูงวัยที่อยู่ในภาวะเสี่ยงซึ่งอยู่ในกรุงเทพฯ ซึ่งเข้ารับการทดสอบด้วยความสมัครใจ และพบว่าเพื่อให้ได้ประสิทธิภาพที่ดีที่สุด “ในการทดสอบจำเป็นต้องใช้ผู้เชี่ยวชาญที่เป็นนักจิตวิทยา และพยาบาลร่วมด้วย” เพื่อช่วยในการสื่อสารกับผู้เข้ารับการทดสอบซึ่งเป็นผู้สูงวัยไม่ให้เกิดความวิตกกังวล หรือสภาวะทางอารมณ์ เนื่องจากเป็นการทดสอบที่ต้องอาศัยแรงจูงใจในการกระตุ้นให้เกิดความร่วมมือในการทดสอบด้านต่างๆ ซึ่งต้องใช้ความพยายามในการจดจำ และการคิดเป็นหลัก ภายใต้การจัดสิ่งแวดล้อมที่เป็นส่วนบุคคล
“ตัวอย่างเช่น ในการทดสอบบวกลบเลข เพื่อดูศักยภาพเบื้องต้นในการคิดคำนวณ อาจลองให้ผู้สูงวัยที่เข้ารับบริการได้ลองจินตนาการนึกถึงการบวกลบเลขในใจที่ใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น การจ่ายตลาด -ซื้อของ ซึ่งจะไม่ทำให้เกิดความรู้สึกเหมือนโดนบังคับให้ทำตามแบบประเมิน กรณีที่ได้ผลการทดสอบเข้าข่ายโรคสมองเสื่อม ผู้สูงวัยจะได้รับคำแนะนำและประสานงานส่งต่อไปยังสถานพยาบาลที่พร้อมให้การดูแล” รศ.ดร.ขวัญใจ ยกตัวอย่าง
แม้แบบทดสอบ MoCA Test จะใช้เวลาในการทดสอบและทราบผลเพียงระยะสั้นไม่เกิน 10 นาที แต่ยังมีข้อจำกัดที่เกี่ยวข้องกับระดับการศึกษาของผู้เข้ารับการทดสอบเป็นตัวแปรสำคัญ นอกจากนี้ ผลการทดสอบอาจคลาดเคลื่อนได้กรณีมีปัจจัยอื่นๆมาทำให้ผู้เข้ารับการทดสอบเกิดความไม่พร้อม ขาดสมาธิ หรือมีสภาพร่างกายที่ไม่เอื้ออำนวย เช่น กำลังอยู่ในภาวะความดันโลหิตขึ้นสูง หรือลดลงต่ำโดยฉับพลัน ตลอดจนข้อจำกัดจากการขาดการติดตามการทดสอบอย่างต่อเนื่อง เป็นต้น
ทั้งนี้ ภาควิชาการพยาบาลสาธารณสุข คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เป็นภาควิชาการพยาบาลสาธารณสุขแห่งแรกของประเทศไทย ที่ก่อตั้งขึ้นด้วยการสนับสนุนขององค์การอนามัยโลก (WHO) ผลิตพยาบาลสาธารณสุขและพยาบาลเวชปฏิบัติ ทั้งระดับปริญญาโท และปริญญาเอกเพื่อพัฒนาวิชาการ และองค์ความรู้ด้านการป้องกันและส่งเสริมสุขภาวะของประชาชน มาอย่างต่อเนื่องกว่า 75 ปีและมีความมุ่งมั่นที่จะเห็นคนไทยห่างไกลภาวะสมองเสื่อม ซึ่งกำลังกลายเป็นวิกฤตที่คอยคุกคามสุขภาวะผู้สูงวัยในปัจจุบัน
ซึ่ง รศ.ดร.ขวัญใจ ได้กล่าวถึงก้าวต่อไปว่า เตรียมขยายผลผลักดันสู่ระดับนโยบายเชื่อมโยงกับระบบบริการสุขภาพในชุมชน ด้วยบัตรประจำตัวประชาชน หรือสมาร์ทการ์ดของผู้สูงอายุ ซึ่งความสำเร็จในการประยุกต์ใช้โปรแกรมการจัดการภาวะสมองเสื่อมแบบบูรณาการในผู้สูงวัย เป็นผลงานการวิจัยที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิชาการนานาชาติ “Pacific RimInternational Journal of Nursing Research” ล่าสุด
ผู้สูงอายุท่านใดที่มีความประสงค์จะเข้ารับการประเมินภาวะสมองเสื่อมมาตรฐานสากล ภายใต้การดูแลโดยผู้เชี่ยวชาญจากภาควิชาการพยาบาลสาธารณสุข คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล สามารถติดต่อขอเข้ารับบริการได้ทุกวันพุธที่ 2 และ 4 ของเดือน ณ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ถนนราชวิถี
เขตราชเทวี กรุงเทพฯ สอบถามรายละเอียดได้ที่โทร.02-3548542
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี