ปัญหาการหลอกลวงคนไปทำงานให้แก๊งคอลเซ็นเตอร์ ปัญหาแรงงานต่างด้าวผิดกฎหมายในภาคอุตสาหกรรมต่างๆ การใช้แรงงานเด็ก แก๊งขอทานต่างด้าว ปัญหาการหลอกลวงหญิงสาวเพื่อการค้าประเวณี ฯลฯ ล้วนเป็นปัญหาที่หมักหมมมาช้านาน จนไทยถูกจัดอันดับ Tier 2 ของรายงานสถานการณ์การค้ามนุษย์ (Trafficking In Persons Report - TIP Report) ของกระทรวงการต่างประเทศ สหรัฐอเมริกา

                นับวันปัญหาก็ยิ่งทวีความรุนแรงขึ้น เมื่อคนต่างด้าวทะลักเข้าไทยแทบไม่เว้นวัน

                แม้ว่าเราเพิ่งผ่านพ้นวันรณรงค์ต่อต้านการค้ามนุษย์ ปี 2568 ภายใต้แนวคิด “Together We Can Stop Human Trafficking” ซึ่งจัดโดยกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) มาได้ไม่นาน งานดังกล่าวมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ประชาชนตระหนักว่า การค้ามนุษย์เป็นภัยใกล้ตัว คนทุกช่วงวัยอาจตกเป็นเหยื่อการค้ามนุษย์ได้ และเป็นการแสดงถึงการบูรณาการความร่วมมือของทุกภาคส่วน ในการต่อต้านการค้ามนุษย์ ให้หมดสิ้นไปจากสังคมไทย

                งานนี้มีการมอบรางวัลดีเด่นในการป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ 4 ประเภท รวมทั้งสิ้น 31 รางวัล ในส่วนของสำนักงานตำรวจแห่งชาติ มีผู้ที่ได้รับรางวัล 7 นาย หนึ่งในนั้นคือ พล.ต.อ.ธัชชัย ปิตะนีละบุตร จเรตำรวจแห่งชาติ รับรางวัล “บุคคลต้นแบบ ด้านการป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์” ซึ่งมีผลงานสำคัญ ได้แก่ ออกมาตรการป้องกันการหลอกลวงนำคนไปทำงานแก๊งคอลเซ็นเตอร์ และช่วยเหลือผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ที่ถูกหลอกลวงไปทำงานแก๊งคอลเซ็นเตอร์ในประเทศเพื่อนบ้าน จัดการประชุมร่วมกับผู้แทนสถานทูตจากประเทศต่างๆ และการประชุมหน่วยเฉพาะกิจ UNODC ต่อต้านอาชญากรรมคอลเซ็นเตอร์และการค้ามนุษย์ จับกุมหัวหน้าองค์กรอาชญากรรมคอลเซ็นเตอร์และขบวนการค้ามนุษย์ข้ามชาติญี่ปุ่น และช่วยเหลือผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ชาวญี่ปุ่น

                อย่างไรก็ตาม การป้องกันและปราบปรามปัญหานี้ ไม่ใช่หน้าที่ของหน่วยงานใดเพียงหน่วยงานเดียวเท่านั้น เพราะการค้ามนุษย์เป็นปัญหาระดับโลก ส่งผลกระทบต่อสิทธิมนุษยชนอย่างร้ายแรง และประเทศไทย ก็เป็นหนึ่งในประเทศที่ได้รับผลกระทบ และเกี่ยวข้องกับการค้ามนุษย์ ทั้งในฐานะที่เป็นประเทศต้นทาง หรือประเทศทางผ่านและปลายทางของเหยื่อ ดังนั้นเจ้าหน้าที่ผู้เกี่ยวข้อง ต้องเอาใจใส่ในการป้องกันและแก้ปัญหาอย่างจริงจังและต่อเนื่อง

                ทั้งนี้ ก็เพื่อให้ประเทศไทยหลุดพ้นจาก Tier2 ให้ได้

                สำหรับการแก้ไขปัญหาในเชิงลึกและเกิดความยั่งยืน ภาครัฐควรดำเนินการ 1.วิเคราะห์สาเหตุและลักษณะของปัญหา อันได้แก่ แรงจูงใจทางเศรษฐกิจ ความยากจน การไม่มีทางเลือกในการประกอบอาชีพ ทำให้มีผู้เสียหายจำนวนมาก ต้องตกเป็นเหยื่อขบวนการค้ามนุษย์

                2.ช่องโหว่ทางกฎหมายและการบังคับใช้กฎหมาย แม้จะมีกฎหมายที่ครอบคลุม แต่การบังคับใช้ยังอ่อนแอ โดยเฉพาะการดำเนินคดีกับผู้มีอิทธิพลหรือเจ้าหน้าที่รัฐที่เกี่ยวข้อง การทุจริตของเจ้าหน้าที่รัฐบางราย บางกลุ่ม ซึ่งเข้าไปมีส่วนสมรู้ร่วมคิด หรือเพิกเฉยต่อการกระทำผิดเกี่ยวกับการค้ามนุษย์ จึงต้องมีการเพิ่มบทลงโทษที่รุนแรง เพื่อให้เกิดความเกรงกลัวหากจะกระทำการ

                3.ปัญหาแรงงานข้ามชาติและการลักลอบเข้าเมือง ส่วนหนึ่งเกิดจากระบบการจ้างแรงงานข้ามชาติที่ไม่เป็นธรรม ทำให้แรงงานเหล่านี้ตกเป็นเหยื่อของการค้ามนุษย์ มีการแสวงหาประโยชน์จากเด็กและสตรี การนำพาไปเพื่อการค้าประเวณีเด็ก และการใช้แรงงานเด็ก อาจด้วยข้อจำกัดเรื่องงบประมาณ และบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญ รวมถึงระบบการช่วยเหลือเหยื่อที่ยังทำได้ไม่ทั่วถึง นอกจากนี้ยังขาดการประสานการทำงานแบบบูรณาการร่วมกันให้เกิดประสิทธิภาพระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้องด้วย

                ส่วนแนวทางแก้ไขและข้อเสนอแนะ เพื่อให้ประเทศไทยหลุดพ้นจาก Tier 2 ควรดำเนินการ 1.ปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมและการบังคับใช้กฎหมาย เพิ่มงบประมาณและอบรมเจ้าหน้าที่เฉพาะด้าน

จัดตั้งหน่วยงานอิสระในการติดตามและตรวจสอบการดำเนินคดีการค้ามนุษย์ ดำเนินคดีอย่างจริงจังกับเจ้าหน้าที่รัฐที่มีส่วนเกี่ยวข้อง

                2.ป้องกันและคุ้มครองเหยื่ออย่างมีประสิทธิภาพ สร้างระบบช่วยเหลือที่ครอบคลุม เช่น ที่พักชั่วคราว การฟื้นฟูสภาพจิตใจ และการฝึกอาชีพ สร้างกลไกรับแจ้งเบาะแสที่ปลอดภัยสำหรับแรงงาน

ให้สิทธิในการอยู่อาศัยชั่วคราวและทำงานแก่เหยื่อ เพื่อให้พวกเขากล้าร่วมมือในกระบวนการยุติธรรม

                3.ส่งเสริมความโปร่งใสในภาคธุรกิจ บังคับใช้กฎหมายแรงงานอย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะในภาคเกษตร ประมง และอุตสาหกรรมอาหารทะเล ผลักดันระบบ “supply chain due diligence” เพื่อให้ธุรกิจตรวจสอบห่วงโซ่อุปทานของตน ว่าไม่มีแรงงานผิดกฎหมาย หรือเหยื่อจากการค้ามนุษย์

                4.สร้างความร่วมมือระหว่างประเทศ ประสานงานกับประเทศต้นทางของแรงงานข้ามชาติ เช่น เมียนมา ลาว กัมพูชา เป็นต้น เพื่อควบคุมการเคลื่อนย้ายแรงงานอย่างถูกต้อง ทำข้อตกลงความร่วมมือด้านการคุ้มครองแรงงาน และแลกเปลี่ยนข้อมูลเกี่ยวกับเครือข่ายค้ามนุษย์ และ 5.ส่งเสริมการรับรู้ในสังคม

รณรงค์สร้างความตระหนักรู้ผ่านระบบการศึกษา และสื่อมวลชน สนับสนุนองค์กรพัฒนาเอกชน ที่ทำงานด้านต่อต้านการค้ามนุษย์

                ประเทศไทยยังต้องปรับปรุงทั้งกฎหมาย แนวทางการปฏิบัติ รวมถึงเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานในหลายด้าน เพื่อให้สามารถหลุดพ้นจาก Tier 2 และไม่ถอยหลังไป Watchlist หรือ Tier 3  โดยเฉพาะเรื่องการบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวด การคุ้มครองเหยื่อ และความร่วมมือจากทุกภาคส่วน หากรัฐบาลสามารถผลักดันมาตรการเหล่านี้ได้อย่างจริงจังและต่อเนื่อง ก็เชื่อว่าจะส่งผลดีต่อภาพลักษณ์ของประเทศไทยในเวทีโลก และสามารถลดปัญหาการค้ามนุษย์ได้ในระยะยาว