8 มิ.ย.61 พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ได้กล่าวผ่านรายการ "ศาสตร์พระราชา สู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน" ว่า วันนี้อยากจะชวนคุยเกี่ยวกับนโยบายของรัฐบาลในเรื่องบ้านและที่อยู่อาศัย ซึ่งเป็นหนึ่งในปัจจัยสี่ที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต และมีส่วนสำคัญโดยตรงต่อครอบครัว

โดยรัฐบาลมีทั้งมาตรการระยะสั้น ในการช่วยจัดหาที่อยู่อาศัยให้กับผู้มีรายได้น้อย หรือผู้ด้อยโอกาส พร้อมกับพัฒนาสิ่งแวดล้อมในชุมชน เพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิต ขณะที่ระยะยาว ได้จัดทำแผนแม่บทการพัฒนาที่อยู่อาศัยระยะ 20 ปี พ.ศ.2560 ถึง 2579 โดยมีเป้าหมายให้ "คนไทยทุกคนมีที่อยู่อาศัยถ้วนทั่ว และมีคุณภาพชีวิตที่ดี ในปี 2579"

ภายใต้แผนแม่บทนี้ รัฐบาลได้จัดทำแผนงานแก้ปัญหาที่อยู่อาศัย เพื่อรองรับผู้มีรายได้น้อยกว่า 1 ล้านครัวเรือน ทั้งในเมืองและชนบท และอีกประมาณ 2 ล้านครัวเรือน ก็จะจัดให้มีการเช่า หรือเช่าซื้อ เช่น บ้านประชารัฐ บ้านเอื้ออาทร ที่ปรับระบบการบริหารจัดการใหม่ ครอบคลุมทั้ง 77 จังหวัด ประมาณ 6,500 ชุมชน 700,000 กว่าครัวเรือน

ทั้งนี้ เพื่อให้เห็นภาพการทำงานของรัฐบาลได้ชัดเจนขึ้น จึงขอยกตัวอย่างโครงการต่างๆ ที่รัฐบาลดำเนินการไปแล้ว สำหรับประชาชนในแต่ละกลุ่มเป้าหมาย ดังนี้

กลุ่มแรก คือ โครงการที่อยู่อาศัย สำหรับผู้มีรายได้น้อยในชุมชนเมือง ได้แก่

(1) บ้านประชารัฐริมคลองลาดพร้าว ยาวเกือบ 32 กิโลเมตร โดยที่ผ่านมาส่วนใหญ่เป็นการปลูกสร้างบ้านเรือนโดยไม่ได้รับสิทธิการเช่าที่ดินจากทางการอย่างถูกต้อง และบ้านเรือนทรุดโทรมเพราะปลูกสร้างในน้ำ

(2) โครงการฟื้นฟูเมืองชุมชนดินแดงจากพื้นที่อาคารแฟลตดินแดงเดิมที่ทรุดโทรม และไม่ปลอดภัยแก่การอยู่อาศัยมาเป็นเวลานาน ที่ผ่านมาได้มีความพยายามที่จะดำเนินการปรับปรุงมาต่อเนื่องนานถึง 16 ปี

(3) โครงการพัฒนาคุณภาพชีวิตคนในเมืองที่ไร้บ้าน เพื่อฟื้นฟูศักยภาพบุคคล และช่วยเหลือให้คนไร้บ้าน กลับคืนเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน และสังคม ได้มีการสร้างศูนย์คนไร้บ้าน เพื่อดำเนินกิจกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตในด้านต่างๆ ใน 3 จังหวัด ได้แก่ เชียงใหม่ ขอนแก่น และ กทม.โดยในปี 2560 มีการก่อสร้างศูนย์ฟื้นฟูและพัฒนาศักยภาพคนไร้บ้านเชียงใหม่ สามารถรองรับกลุ่มคนไร้บ้าน 80 ราย ใน กทม.ก็มีการปรับปรุงศูนย์แรกรับคนไร้บ้านเขตตลิ่งชัน รองรับกลุ่มคนไร้บ้าน 50 ราย และในปี 2561 ดำเนินการจัดซื้อที่ดินพร้อมอาคารในพื้นที่ อ.เมือง จ.ปทุมธานี รองรับกลุ่มเป้าหมาย 120 ราย พื้นที่ จ.ขอนแก่น กำลังดำเนินการจัดซื้อที่ดินและออกแบบศูนย์ เพื่อจะรองรับกลุ่มเป้าหมายอีก 125 ราย

กลุ่มที่สอง เป็นโครงการที่อยู่อาศัยสำหรับคนยากจน ผู้ด้อยโอกาส และกลุ่มผู้เปราะบาง ซึ่งตัวอย่างได้แก่

(1) โครงการปรับปรุงสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัยสำหรับคนพิการเพื่อขจัดอุปสรรค และสนับสนุนให้คนพิการสามารถดำรงชีวิต และปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้ โดยพิจารณาคนพิการที่มีฐานะยากจน มีที่อยู่อาศัยไม่มั่นคง ไม่มีคนดูแล ไม่ปลอดภัย หรือ ไม่เหมาะกับสภาพความพิการ โดยจะมีการปรับสภาพแวดล้อม ให้เอื้อต่อการดำรงชีวิต เช่น การปรับปรุงห้องน้ำ ห้องอาบน้ำ บันได ทางเดิน ห้องนอน และอื่นๆ ตามความจำเป็น มีเป้าหมาย 132,700 หลัง

นอกจากนี้ ยังได้สั่งการให้ทุกโครงการเพื่อสาธารณะ จะต้องสอดคล้องกับแนวทาง "อารยสถาปัตย์" แม้จะทำให้ต้นทุนสูงขึ้น แต่เราจะต้องลดความเหลื่อมล้ำ "ทางกายภาพ" ให้ได้เสียตั้งแต่วันนี้นะครับ

(2) โครงการเสริมสร้างชีวิตใหม่ให้คนไร้ที่พึ่ง เร่ร่อน และผู้ทำการขอทานภายใต้โครงการบ้านน้อยในนิคมสร้างตนเอง โดยที่รองรับกลุ่มเป้าหมาย ที่ผ่านกระบวนการฟื้นฟูศักยภาพ ตามธัญบุรีโมเดล จำนวน 347 หลังในพื้นที่นิคมสร้างตนเอง 23 แห่ง ใน 17 จังหวัดพร้อมทั้ง พัฒนาศักยภาพด้านอาชีพ และ ทักษะการใช้ชีวิตอิสระ เพื่อให้พร้อมในการกลับคืนสู่ครอบครัว และชุมชน ปัจจุบัน มีผู้เข้าสู่กระบวน การพัฒนา 224 ราย ส่งกลับบ้านแล้ว ในปีงบประมาณ 2561 ทั้งหมด 10 รายและยังมีผู้เข้าร่วมโครงการ 202 ราย อยู่ระหว่างการเตรียมความพร้อมด้านอาชีพ เช่น การทำงานในสถานประกอบการ การจ้างงานตามบ้าน และพื้นที่การเกษตร

กลุ่มที่สาม เป็นการบูรณาการแก้ปัญหาที่อยู่อาศัย และที่ดินทำกิน ให้กับเกษตรกรผู้มีรายได้น้อยตามแนวทางหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และที่อยู่อาศัยในชนบท ผมขอตัวอย่าง ดังนี้

(1) โครงการบ้านมั่นคงชนบทในพื้นที่ สปก.ที่ดำเนินการใน 7 จังหวัด 10 โครงการ จำนวน 982 ครัวเรือน ดำเนินการแล้ว 497 ครัวเรือน  เช่น โครงการบ้านมั่นคงในพื้นที่ สปก. จังหวัดอุทัยธานี  ที่มีการจัดสรรที่ดิน 3,000 กว่าไร่ ให้เกษตรกรเกือบ 500 แปลง ครอบครัวละประมาณ 5 ไร่ ซึ่งภาครัฐสนับสนุนงบประมาณในการก่อสร้างบ้าน หลังละ 40,000 บาท และ เจ้าของบ้านสมทบส่วนที่เหลือ

(2) โครงการบ้านพอเพียงในชนบท เพื่อช่วยเหลือครัวเรือนยากจนในพื้นที่ชนบทที่มีปัญหาความเดือดร้อนด้านที่ดิน และที่อยู่อาศัย รวมทั้งพื้นที่ที่ประสบภัยพิบัติ และ ที่อยู่อาศัยได้รับความเสียหาย โดยในปี 2560 ได้ดำเนินการไปแล้วประมาณ 10,000 ครัวเรือน ส่วนในปี 2561 มีเป้าหมายจำนวน 15,000 ครัวเรือน แต่ดำเนินการได้มากกว่าเป้าหมายนะครับ ที่ 16,000 กว่า ครัวเรือน ซ่อมสร้างเสร็จแล้ว 4,000 กว่า ครัวเรือน งบประมาณรวมราว 340 ล้านบาท โดยรัฐสนับสนุนงบประมาณซ่อมแซม หรือสร้างบ้านใหม่ โดยใช้วัสดุเก่าที่มีอยู่บางส่วน ครัวเรือนละ ไม่เกิน 18,000 บาท ส่วนที่เกินเจ้าของบ้าน หรือชุมชนอาจต้องร่วมสมทบ

ทั้งหมดนี้ ถือเป็นความคืบหน้าการดำเนินงานและแก้ไขปัญหาอย่างจริงจังของภาครัฐ ซึ่งจะเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี ให้กับการขับเคลื่อนแผนแม่บทการพัฒนาที่อยู่อาศัย และยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ 20 ปี ในการลดความเหลื่อมล้ำ และพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของประเทศ ยกระดับความเป็นอยู่ และสร้างภาวะแวดล้อมที่ดีให้กับลูกหลานของเราต่อไป