สมาคมนักปกครองแห่งประเทศไทยได้นำเสนอความคิดเห็นต่อการแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ภายใต้การดำเนินงานของกระทรวงมหาดไทย โดยมีเนื้อหาน่าสนใจ ดังนี้

1.ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับภารกิจหน้าที่ของกระทรวงมหาดไทย คือการใช้กองกำลังพลเรือน ได้แก่ ชุดกองกำลังประจำถิ่น เช่น ชรบ.หรือเรียกง่ายๆ ว่า ชุดคุ้มครองหมู่บ้าน ชุดคุ้มครองตำบล และอาสาสมัครรักษาดินแดนนั้น โดยเฉพาะชุด ชรบ. ซึ่งเป็นกำลังหลักในพื้นที่ เพื่อปกป้องพื้นที่ในระดับหมู่บ้าน อาจถือได้ว่าเป็นยุทธการที่ผิดพลาดประการหนึ่งเพราะกลุ่มบุคคลเหล่านี้ก็คือชาวบ้านธรรมดาที่ประกอบอาชีพทำไร่ ทำนา ทำสวนเป็นส่วนใหญ่ มิได้มีความรู้และประสบการณ์ในการสู้รบ และก็มิได้มีความต้องการที่จะต่อสู้กันเอง อาวุธประจำกายมีจำกัด และไร้ประสิทธิภาพในการต่อสู้ ชุดกองกำลังก็จะมีประมาณ 4-5 นาย ย่อมไม่สามารถโต้ตอบกับขบวนการโจรก่อการร้ายที่ผ่านการฝึกอบรมมาอย่างดีและมีอาวุธครบมือได้

2.กลุ่มองค์กรภาคประชาสังคม หรือ NGOs ในพื้นที่ ซึ่งมีประมาณ 500 หน่วย ถือเป็นองค์กรภาคประชาสังคมที่สำคัญๆ เคลื่อนไหวอยู่ในพื้นที่บางองค์กรเป็นกลไกที่เกิดขึ้นจากการผลักดันของต่างชาติ อาทิ สหรัฐอเมริกา แคนาดา เป็นต้น การทำงานของ NGOs เหล่านี้ มีลักษณะเป็นการดำเนินงานที่สร้างความขัดแย้งให้เกิดขึ้นระหว่างคนไทยพุทธและคนไทยมุสลิมในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ไม่ได้ทำหน้าที่ช่วยเป็นตัวกลางเชื่อมต่อระหว่างรัฐบาลไทยกับประชาชนแต่อย่างใด มักจะอาศัยสถานการณ์บังหน้า ช่วยเหลือประชาชนด้านกฎหมาย, ด้านสิทธิมนุษยชน ให้การช่วยเหลือเด็กกำพร้า,หญิงม่าย และสตรีที่ได้รับผลกระทบ แต่เบื้องลึกแล้วเป็นองค์กรภาคประชาสังคมที่มุ่งแสวงประโยชน์เพื่อตนเองและขบวนการเท่านั้น

3.มีการแทรกแซงการศึกษาทุกระดับ ทั้งในโรงเรียนตาดีกา สถาบันปอเนาะ และโรงเรียนสอนศาสนาเอกชนหลายแห่ง เป็นผู้ปลูกฝังแนวความคิดการแบ่งแยกดินแดนให้กับเด็กนักเรียน ส่งเสริมให้นักเรียนไม่พอใจ และเกลียดชังเจ้าหน้าที่ของรัฐอีกด้วย รูปแบบในการปลูกฝังให้เด็กเกลียดชังเจ้าหน้าที่มีความหลากหลายมีทัศนคติ ความคิดต่อต้านเกลียดชังเจ้าหน้าที่รัฐ และต้องร่วมต่อสู้เพื่อให้ได้มาซึ่งเอกราชปาตานีอยู่เป็นประจำทุกวัน

4.มีกรณีกลุ่มบุคคลแต่งกายด้วยเครื่องแบบทหาร หรือแต่งกายคล้ายเครื่องแบบทหารไปแสดงตนทำให้เจ้าหน้าที่และประชาชนหลงเชื่อและเข้าใจผิดว่าเป็นทหาร แล้วก่อเหตุสร้างสถานการณ์ร้ายแรงสร้างความเสียหายและทำลายความสงบของประชาชนในเขตพื้นที่ ทำให้แม่ทัพภาค 4 ออกประกาศเรื่องห้ามไม่ให้ประชาชนในเขตพื้นที่จังหวัดยะลา ปัตตานี นราธิวาส และอีก 4 อำเภอ ในจังหวัดสงขลา คือ อำเภอสะบ้าย้อย อำเภอเทพา อำเภอจะนะ และอำเภอนาทวี แต่งกายด้วยเครื่องแบบทหารหรือแต่งกายคล้ายเครื่องแบบทหารที่ทหารยังคงใช้อยู่ในราชการ อันอาจทำให้บุคคลอื่นหลงเชื่อว่าเป็นทหาร หรือเมื่อกระทำผิดทางอาญา หากผู้ใดฝ่าฝืนประกาศดังกล่าวต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 1 ปีถึง 10 ปี อีกทั้งยังได้ขอความร่วมมือจากประชาชนในเขตพื้นที่ช่วยกันสังเกต หากพบเห็นบุคคลใดที่ต้องสงสัยหรือมีพฤติกรรมตามที่กล่าวข้างต้น สามารถแจ้งเจ้าหน้าที่ตำรวจหรือเจ้าหน้าที่ทหารหรือเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองที่อยู่ใกล้เคียงทราบโดยทันที

5.ปัจจุบัน ฝ่ายผู้ก่อการร้ายจะนำเรื่องการเมืองมาเป็นปัจจัยหลัก ก่อให้เกิดความขัดแย้งกับในพื้นที่และในภาพรวมของประเทศ ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือ ผู้มีสิทธิออกเสียงใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ มีประชามติไม่รับหรือโหวต “NO” ร่างรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน ซึ่งนักวิชาการศึกษาหลายสถาบันวิเคราะห์ว่าสาเหตุน่าจะมาจาก เช่น

- ประเด็นศาสนา ร่างรัฐธรรมนูญฯ ปกป้องสิทธิของผู้ที่นับถือศาสนาพุทธนิกายเถรวาท เท่านั้น แต่ละเลยผู้ที่นับถือศาสนาอื่นและศาสนาพุทธนิกายอื่น
ซึ่งในบริบทของสามจังหวัดชายแดนภาคใต้อาจเป็นการละเมิดสิทธิของผู้นับถือศาสนาอิสลาม

- ประเด็นการศึกษา มีการเปลี่ยนกรอบเวลาในการอุดหนุนการศึกษา จากเดิมป.1 ถึง ม.6 เป็นระดับอนุบาล ถึง ม.3 ซึ่งมีความหวาดกลัว ว่าจะส่งผลกระทบถึงเงินอุดหนุนต่อโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลามซึ่งส่วนใหญ่เปิดสอนในระดับมัธยมศึกษาทั้งตอนต้นและตอนปลาย

- ประเด็นกระจายอำนาจ ถูกมองว่า ร่างรัฐธรรมนูญฯ ปิดเงื่อนไขเรื่องการกระจายอำนาจและเขตปกครองพิเศษ ซึ่งต่างจากรัฐธรรมนูญปี 2550ที่เปิดกว้างมากกว่า และเปิดโอกาสให้มีการพูดคุยได้มากกว่า ซึ่งประเด็นนี้จะทำให้เกิดปัญหาในการพูดคุยสันติภาพต่อไป

อย่างไรก็ตาม รัฐบาลได้พิจารณากำหนดให้การแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้เป็นนโยบายระดับชาติมีการแต่งตั้งผู้แทนพิเศษของรัฐบาล เพื่อทำหน้าที่ประสานงานระหว่างหน่วยในระดับนโยบายจากส่วนกลางกับหน่วยงานระดับปฏิบัติในพื้นที่ให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและบรรลุเป้าหมาย และน้อมนำยุทธศาสตร์พระราชทาน “เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา” และปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มาใช้เป็นกรอบแนวทางในการปฏิบัติงานเพื่อมุ่งไปสู่การยุติสภาพปัญหาและการสร้างสันติสุขอย่างยั่งยืน เสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนและการมีส่วนร่วมของประชาชน แก้ปัญหาผู้มีอิทธิพลที่เกี่ยวข้องกับยาเสพติด การค้ามนุษย์ และการลักลอบค้าสิ่งผิดกฎหมาย เดินหน้ายกระดับคุณภาพด้านการศึกษา เศรษฐกิจและสังคมที่สอดคล้องกับความต้องการของประชาชนพร้อมกับขับเคลื่อนกระบวนการพูดคุยสันติสุขบนพื้นฐานการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ซึ่งก็มีอดีตข้าราชการกระทรวงมหาดไทยเข้าร่วมเป็นผู้แทนพิเศษด้วย

6. ผลการดำเนินงานที่ผ่านมาของผู้แทนพิเศษของรัฐบาลได้มีการทำความเข้าใจกับกลุ่มเยาวชน นักศึกษาจากตะวันออกกลางและอินโดนีเซีย หารือแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับองค์การระหว่างประเทศและองค์กรพัฒนาเอกชนระหว่างประเทศ เพื่อพัฒนาความสัมพันธ์และสร้างความเข้าใจในการแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ร่วมกัน และส่งเสริมกิจกรรมเชิงพหุวัฒนธรรมในพื้นที่ เช่น

- การสร้างการมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางวัฒนธรรม ประเพณี และศาสนา เช่น จัดงานช่วงเทศกาลตรุษจีน เพื่อส่งเสริมและเชิญชวนคนไทยเชื้อสายจีนกลับบ้านและนักท่องเที่ยวอื่นมาเที่ยวในจังหวัด

- การทำงานเป็นเครือข่ายร่วมกันกับกลุ่มสตรีที่มีบทบาทและศักยภาพสูงและเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงที่เข้มแข็ง ในการแก้ไขปัญหาในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้

- การพัฒนาด้านสาธารณูปโภค สาธารณูปการ อย่างจริงจัง และพัฒนาคุณภาพชีวิตคนในพื้นที่ โดยใช้แนวทางที่ดำเนินการได้สัมฤทธิผลในอำเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส

- โครงการลูกนายอำเภอ ซึ่งเป็นกิจกรรมนอกห้องเรียน เน้นนักศึกษาจากมหาวิทยาลัย ได้ตระหนักถึงบทบาทและภารกิจหน้าที่ “บำบัดทุกข์
บำรุงสุข” และจะได้นำไปปฏิบัติเมื่อจบการศึกษา เพื่อใช้เป็นแนวทางดำเนินชีวิตหลังจบการศึกษาเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตคนในพื้นที่ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

(อ่านรายละเอียดฉบับเต็มได้ที่ www.naewna.com)