ในทางการเมืองและในทางสังคมคำว่า “แบ่งแยกและปกครอง”(divide and rule) ถูกนำมาใช้เป็นยุทธศาสตร์สำคัญ สำหรับผู้มีอำนาจปกครองทุกยุคทุกสมัย เป็นคำที่จะได้ยินอยู่เสมอๆ สำหรับผู้ติดตามและสนใจปัญหาบ้านเมือง เพราะการแบ่งแยกและปกครอง ได้ถูกนำมาใช้ในหลายทาง ตั้งแต่ยุคที่ประเทศมหาอำนาจ เจ้าลัทธิจักรวรรดินิยมนักล่าอาณานิคมที่มุ่งขยายดินแดนออกไป ยังประเทศและภูมิภาคต่างๆในอดีต นำมาใช้กับการปกครองประเทศในอาณานิคมของตน

ในทางการเมืองและการปกครอง ผู้ที่ได้มาซึ่งอำนาจด้วยการใช้กำลังเข้าแย่งยึดมาจากผู้อื่น ชอบที่จะรวมศูนย์อำนาจของตนให้ยิ่งใหญ่เข้มแข็งมั่นคง อำนาจของกลุ่มอื่นยอมแยกออกไปให้ได้ แต่ต้องมีอำนาจน้อยกว่าผู้ปกครองที่กุมอำนาจสูงสุด ผู้ใช้ยุทธศาสตร์ในการแบ่งแยกและปกครอง จะกระทำทุกวิถีทางที่จะรักษาอำนาจของตนเอาไว้ และหาทางกำจัดหรือป้องกันกลุ่มอำนาจเล็กๆ กลุ่มอื่นๆ มิให้สามารถรวมกันได้ เพราะเมื่อใดที่อำนาจกลุ่มต่างๆ สามารถรวมกันได้เมื่อใด อันตรายที่จะเป็นภัยคุกคามต่ออำนาจของผู้ปกครองก็จะมาถึง และอาจถูกโค่นล้มลงได้

กลยุทธ์สำคัญที่ผู้มีอำนาจปกครอง นำมาใช้เพื่อรักษาอำนาจของตนด้วยการแบ่งแยกและปกครอง คือ

1.การสร้างหรือกระตุ้นให้เกิดการแบ่งแยกในกลุ่มคน และป้องกันมิให้รวมกลุ่มกันเป็นพันธมิตรที่เข้มแข็ง เพื่อท้าทายต่ออำนาจรัฐของฝ่ายปกครอง เช่น สร้างรัฐธรรมนูญ เพื่อทำให้มีพรรคการเมืองร้อยพ่อพันแม่ เมื่อเลือกตั้งแล้วพรรคการเมืองต่างๆเหล่านั้น ไม่สามารถมีเสียงมากพอที่จะท้าทายอำนาจรัฐเดิมอย่างที่เกิดขึ้นในการเมืองไทย

2. ให้ความช่วยเหลือ สนับสนุนหรือเอื้อเฟื้อเป็นพิเศษแก่กลุ่มคน หรือพรรคการเมือง ที่สวามิภักดิ์ให้ความร่วมมือด้วยดีกับผู้มีอำนาจรัฐ หรือสนับสนุนส่งเสริมกลุ่มประชาชน ที่รับใช้สนับสนุนฝ่ายอำนาจรัฐ และหาทางกำจัดตัดกำลังกลุ่มอื่นไม่ให้มีกำลังหรือแข็งข้อต่ออำนาจตน ลักษณะเช่นนี้ การเมืองการปกครองแบบไทยๆ ก็ใช้กันให้เห็นจนคุ้นชิน

3.สร้างความหวาดระแวง และความเกลียดชังให้เกิดขึ้นระหว่างประชาชน หรือระหว่างกลุ่มอำนาจเล็กๆ หรือพรรคการเมือง ที่เป็นฐานอำนาจให้กับตนเพื่อป้องกันมิให้กลุ่มเหล่านั้น เกิดความสามัคคีปรองดองจับมือกัน เพราะหากกลุ่มเหล่านั้นเกิดการรวมตัวเป็นพันธมิตร ที่เหนียวแน่นมั่นคงเมื่อใด นั่นคือหายนะสำหรับผู้กุมอำนาจรัฐ

4.การใช้เงินและผลประโยชน์เป็นเครื่องล่อ เพื่อเอาใจและซื้อความภักดีของผู้ใต้ปกครอง หรือเพื่อเอาใจกลุ่มอำนาจอื่นๆ เพื่อไม่ให้คิดเป็นปรปักษ์กับตน และให้ความร่วมมือในการขัดขวางกลุ่มอื่น รัฐบาลไทยในอดีตนิยมกลยุทธ์นี้

5.กลยุทธ์สำคัญสำหรับประชาชนที่อยู่ใต้ปกครอง ต้องทำให้ทุกคนมีอยู่มีกินแต่พออิ่มท้องอยู่ได้ แบบไม่ตายแต่ไม่โตเข้มแข็งมาก ต้องป้องกันมิให้ประชาชนใต้ปกครองสามัคคี รวมกลุ่มกันได้ อย่าให้กลุ่มใดกลุ่มหนึ่งเข้มแข็งมีพลังท้าทายอำนาจรัฐ ต้องทำให้แปลกแยก อ่อนแอ จึงจะปกครองง่าย นี่ก็เห็นชัดในปัจจุบัน

“การแบ่งแยกและปกครอง” เป็นกลยุทธ์ที่ผู้มีอำนาจรัฐ โดยเฉพาะที่ได้มาด้วยความไม่ชอบธรรม มักจะนำมาใช้เสมอในทุกยุคทุกสมัย แม้แต่การเมืองการปกครองของไทยก็ไม่เว้น พรรคการเมืองไทยวันนี้ จึง แตกกระจุยกระจายเป็นพรรคเล็กพรรคน้อยหลายร้อยพรรค ร้อยพ่อพันแม่ เป็นพรรคเป็ดง่อยอ่อนแอ ยากที่จะเข้มแข็งขึ้นมาท้าทายผู้กุมอำนาจรัฐได้ นอกจากเป็นลิ่วล้อให้กับผู้มีอำนาจ

ส่วนกลุ่มพลังประชาชนกลุ่มต่างๆ ไม่ว่าที่เคยสามัคคีรวมตัวกันเข้มแข็งอย่างกลุ่มพันธมิตรฯ,กลุ่ม กปปส., กลุ่ม นปช.ในอดีต หรือกลุ่มเยาวชนปลดแอก, กลุ่มคณะราษฎร และกลุ่มอื่นๆ ในปัจจุบัน ก็ทยอยกันถูกกำจัดทำลายให้อ่อนแอ แตกแยก เกลียดชังกัน สามัคคีกันไม่ได้ จนไร้พลังที่จะต่อกรท้าทายอำนาจรัฐ

โดยเฉพาะกลุ่มพลังประชาชนกลุ่มต่างๆ ที่มีบทบาทสำคัญต่อการเมืองภาคประชาชน ซึ่งเคยมีบทบาทอย่างเข้มแข็ง เป็นพลังสำคัญของการเมือง การปกครองในระบอบประชาธิปไตย สามารถควบคุมตรวจสอบ ติดตามการใช้อำนาจรัฐโดยมิชอบในรอบ 20 ปี จากที่เคยเติบโตเข้มแข็ง กำลังถูกทำลายลงอย่างน่าหดหู่ใจ แกนนำของประชาชนเหล่านั้นต่างถูกดำเนินคดีต้องคำพิพากษาให้จำคุก ถูกปักชนักติดหลังจองจำไม่ให้สามารถออกมาเคลื่อนไหวทางการเมือง เพื่อเรียกร้องท้าทายต่ออำนาจรัฐได้ ดอกผลการต่อสู้ของพวกเขา จึงกลายเป็นเรื่อง “เตะหมูเข้าปากหมา” โดยแกนนำและประชาชนเหล่านั้นต่างเผชิญชะตากรรมที่อำมหิตและโหดร้าย เป็นรางวัลตอบแทน

การจะเอาชนะการแบ่งแยกและปกครองได้ จึงไม่มีทางเลือกอื่น นอกจากประชาชนผู้ถูกปกครองต้องสามัคคีกันเท่านั้น จึงสามารถเอาชนะความอยุติธรรม และทำให้ประชาชนก้าวไปสู่เป้าหมายในสิ่งที่ดีกว่าโดยไม่ตกเป็นเหยื่อหรือเครื่องมือของผู้มีอำนาจ ไม่ตกเป็นนั่งร้านให้ผู้มีอำนาจเหยียบย่ำ เพราะเมื่อวันใดที่ประชาชนผู้ถูกปกครอง ต่างสำนึกได้ว่าตนล้วนตกเป็นเหยื่อ ตกเป็นเครื่องมือของผู้ปกครอง เก็บรับบทเรียนและหันมาสามัคคีจับมือกันได้เมื่อใด วันนั้นประชาชนจึงจะสามารถหยุดยั้งอำนาจของผู้ปกครอง ที่แบ่งแยกและปกครองประชาชน เพียงเพื่อผลประโยชน์และอำนาจตนกับพวกพ้องลงได้

ประพันธุ์ คูณมี