'กกต.'ตอบข้อหารือผู้สมัครสว. ต้องไม่เป็นสมาชิกพรรคการเมือง ณ วันสมัคร ส่วนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง-จนท.อื่นของรัฐ ยึดคำวินิจฉัยศาลรธน. เทียบเคียงกฎหมายป.ป.ช.

เมื่อวันที่ 25เม.ย.2567 สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ได้เผยแพร่การตอบข้อหารือของสำนักงานเกี่ยวกับลักษณะต้องห้ามในการสมัครรับเลือกเป็นสมาชิกวุฒิสภา (สว.) โดยกรณีผู้ที่จะสมัครสว. หากเป็นสมาชิกพรรคการเมือง ตามพ.ร.ป.ว่าด้วยการได้มาซึ่งสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2561 มาตรา 14 (21) กำหนดว่า ผู้สมัคร สว. ต้องไม่เป็นสมาชิกพรรคการเมือง

ดังนั้น หากปรากฏข้อเท็จจริงว่า ในวันสมัครรับเลือกเป็น สว. บุคคลซึ่งสมัครรับเลือกเป็น สว.ไม่ได้เป็นสมาชิกพรรคการเมืองใด ย่อมถือว่าบุคคลนั้นไม่มีลักษณะต้องห้ามในการสมัครตามมาตรา 14 (21) แห่งพระราชบัญญัติดังกล่าว

ส่วนกรณีบุคคลดำรงตำแหน่งตัวแทนพรรคการเมืองประจำจังหวัด จะถือเป็นผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง หรือไม่นั้น สำนักงานกกต.เห็นว่า พ.ร.ป.ว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต
พ.ศ. 2561 มาตรา 4 กำหนดคำนิยามคำว่า “ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง” ซึ่งหมายความว่า

(1) นายกรัฐมนตรี

(2) รัฐมนตรี

(3) สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

(4) สมาชิกวุฒิสภา

(5) ข้าราชการการเมืองอื่นนอกจาก (1) และ (2) ตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการการเมือง

(6) ข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมือง ตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการรัฐสภา กรณีตามข้อหารือเกี่ยวกับการดำรงตำแหน่งทางการเมือง จึงต้องเทียบเคียงจากบทบัญญัติของกฎหมายดังกล่าว

สำหรับกรณีบุคคลดำรงตำแหน่งคณะกรรมการชุมชน ตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยคณะกรรมการชุมชน พ.ศ. 2565 และที่แก้ไขเพิ่มเติมถึงฉบับที่สอง พ.ศ.2566 ข้อ 16 และ ข้อ 18 วรรคสอง จะถือเป็นเจ้าหน้าที่รัฐหรือไม่ ถ้าไม่ ต้องลาออกในวันรับสมัครหรือไม่ และกี่วัน ศาลรัฐธรรมนูญได้เคยมีคำวินิจฉัยที่ 5/2543 ลงวันที่ 14 ก.พ.2543

สรุปลักษณะของ “เจ้าหน้าที่อื่นของรัฐ” ไว้ โดยเป็นบุคคลที่ได้รับแต่งตั้งหรือเลือกตั้งตามกฎหมายรวมทั้งมีอำนาจหน้าที่ดำเนินการหรือหน้าที่ปฏิบัติการให้เป็นไปตามกฎหมายและปฏิบัติงานประจำโดยอยู่ในบังคับบัญชาหรือกำกับดูแลของรัฐและมีเงินเดือน ค่าจ้าง หรือค่าตอบแทนตามกฎหมาย 

ดังนั้น บุคคลใดจะมีสถานะเป็นเจ้าหน้าที่อื่นของรัฐหรือไม่ ต้องพิจารณาตามแนวคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญดังกล่าว ทั้งนี้ควรหารือไปยังหน่วยงานต้นสังกัด เพื่อวินิจฉัยว่าตำแหน่งคณะกรรมการชุมชนอยู่ในความหมายของคำว่า “เจ้าหน้าที่อื่นของรัฐ” ตามแนวคำวินิฉัยของศาลรัฐธรรมนูญหรือไม่

อย่างไรก็ตามสามารถศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมได้จากพ.ร.ป.ว่าด้วยการได้มาซึ่งสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2561 และ ระเบียบคณะกกต.ว่าด้วยการเลือกสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2567