เมื่อวันที่ 6 กรกฎาคม 2568 นายวัส ติงสมิตร นักวิชาการอิสระ อดีตผู้พิพากษาอาวุโสในศาลฎีกา และอดีตประธานกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) โพสต์ข้อความลงบนเฟซบุ๊ก ระบุว่า แพทองธารสามารถถูกถอดถอนจากตำแหน่งรัฐมนตรีกระทรวงวัฒนธรรมได้ แม้จะเป็นสาเหตุเดิม แต่เป็นการขอให้ถอดถอนในตำแหน่งใหม่ ไม่ต้องห้ามถอดถอน

ข้อเท็จจริง

-วันที่ 20 มิถุนายน 2568 ประธานวุฒิสภาส่งคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญขอถอดถอนนางสาวแพทองธาร ชินวัตร ออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี เพราะขาดความซื่อสัตย์สุจริตเป็นที่ประจักษ์ และมีพฤติกรรมอันเป็นการฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรง

- วันที่ 30 มิถุนายน 2568 แพทองธารได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรมอีกตำแหน่งหนึ่ง

- วันที่ 1 กรกฎาคม 2568 ศาลรัฐธรรมนูญมีคำสั่งรับคำร้องไว้พิจารณาวินิจฉัย และมีคำสั่งให้แพทองธารหยุดปฏิบัติหน้าที่นายกรัฐมนตรี ตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม 2568 เป็นต้นไป จนกว่าศาลรัฐธรรมนูญจะมีคำวินิจฉัย

- วันที่ 3 กรกฎาคม 2568 แพทองธารเข้าถวายสัตย์ปฏิญาณก่อนเข้ารับหน้าที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม

ปัญหา

จะสามารถยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญขอถอดถอนแพทองธารออกจากตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรมโดยใช้เหตุเดิมได้หรือไม่

ผู้เขียนเห็นว่าสามารถยื่นคำร้องได้ ด้วยเหตุผลดังนี้

1) การมีความซื่อสัตย์สุจริตเป็นที่ประจักษ์ และไม่มีพฤติกรรมอันเป็นการฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรง เป็นปัญหาเกี่ยวกับคุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของบุคคลที่จะมาเป็นรัฐมนตรี อันเป็นคุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามทั้งในอดีตและปัจจุบัน ไม่ใช่การกระทำของบุคคลที่จะเข้าข่ายต้องห้ามฟ้องซ้ำในความผิดอาญา (double jeopardy หรือ ne bis in idem) หรือห้ามฟ้องซ้ำในคดีอื่น (res judicata)

2) ส่วนหลักการไม่รับคำร้องไว้พิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ ทั้งรัฐธรรมนูญ 2560 และพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2561 ไม่มีหลักการห้ามร้องซ้ำ คงมีหลักการสำคัญอยู่ 2 ข้อ คือ

(1) คำร้องไม่อยู่ในอำนาจของศาลรัฐธรรมนูญที่จะวินิจฉัย (คือไม่ต้องด้วยเงื่อนไขตามรัฐธรรมนูญและกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญที่จะรับไว้พิจารณาได้ ตามเรื่องพิจารณาที่ 4/2568 วันที่ 12 มีนาคม 2568) และ

(2) คำร้องไม่เป็นสาระอันควรได้รับการวินิจฉัย (คำสั่งที่ 52/2563 วันที่ 29 กรกฎาคม 2563)

3) กรณีร้องขอให้ถอดถอนแพทองธารออกจากตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม อยู่ในอำนาจของศาลรัฐธรรมนูญที่จะวินิจฉัย และเป็นสาระอันควรได้รับการวินิจฉัย เพราะเป็นการวินิจฉัยคนละตำแหน่งกับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี เมื่อศาลรัฐธรรมนูญรับคำร้องไว้พิจารณาแล้ว แพทองธารจะได้ชี้แจงแก้ข้อกล่าวหา โดยยกเรื่องร้องซ้ำต้องห้ามขึ้นต่อสู้ได้ ศาลรัฐธรรมนูญจะได้วินิจฉัยเป็นบรรทัดฐาน โดยน่าจะสั่งให้รวมพิจารณาไปเสียทีเดียว

วัส ติงสมิตร
นักวิชาการอิสระ
6/7/68

- 006