นิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ DPU เปิดเวที “Legal Insight 2025” เสวนาใหญ่พลิกมุมคิดกฎหมายไทย เจาะคดีจริงปั้นยอดยุทธศาสตร์ใหม่สู้คดียุคดิจิทัล

เมื่อวันที่ 31 กรกฎาคม 2568 คณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ (DPU) จัดเสวนาทางวิชาการครั้งสำคัญ “Legal Insight: Mastering Practical Litigation Tactics” ในหัวข้อ  “Modern Consumer Cases: Proactive Class Action Strategies  คดีผู้บริโภคยุคใหม่ กลยุทธ์การดำเนินคดีกลุ่มเชิงรุก”  และ “Deep Dive Into Corruption Cases: Real-World Litigation Tactics  ล้วงลึกคดีอาญาทุจริต: ยุทธวิธีสู้คดีจากประสบการณ์จริง” ณ ห้องประชุมไสว สุทธิพิทักษ์ อาคาร 6 ชั้น 7 โดยได้รับเกียรติจากวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิหลากหลายแขนงในวงการกฎหมาย รวมถึงผู้บริหารหลักสูตร และนักกฎหมายสายปฏิบัติร่วมแลกเปลี่ยนแนวคิด เพื่อเปิดมุมมองใหม่ของการดำเนินคดีในยุคที่ความซับซ้อนทางสังคม และความเปลี่ยนแปลงเชิงเทคโนโลยีที่กำลังเขย่ากระบวนการยุติธรรมในทุกระดับ

พิธีเปิดเวทีเสวนาได้รับเกียรติจาก ดร.สุทธิพล ทวีชัยการ คณบดีคณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ DPU กล่าวเปิด พร้อมปาฐกถาพิเศษโดยชี้ให้เห็นถึงแรงสั่นสะเทือนที่โลกเทคโนโลยีกำลังส่งผลกระทบต่อแวดวงกฎหมาย โดยเฉพาะเมื่อเครื่องมือทางเทคโนโลยี เช่น Generative AI และ Blockchain เริ่มเข้ามาทำหน้าที่แทนนักกฎหมายในกระบวนการต่างๆ อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

ในมุมมองของ ดร.สุทธิพล โลกยุคใหม่ไม่เพียงเปลี่ยนเร็ว แต่ยังเข้าสู่ภาวะ VUCA WORLD — Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity – ความผันผวน ความไม่แน่นอน ความซับซ้อน และความคลุมเครือ กลายเป็นสภาวะปกติของโลกยุคใหม่ของทุกอุตสาหกรรม รวมถึงระบบกฎหมายเช่นกัน “เราต้องยอมรับว่าโลกเปลี่ยนเร็วมาก” ดร.สุทธิพลกล่าว “จากเดิมที่ต้องอาศัยนักกฎหมายในการร่างกฎหมาย ตอนนี้เพียงไม่กี่วินาทีก็สามารถใช้ ChatGPT หรือ Gen AI ตัวอื่นๆ ร่างกฎหมายได้แล้ว และด้วยเทคโนโลยี Blockchain ก็สามารถสร้างสัญญาอัจฉริยะที่ไม่ต้องใช้กระดาษ ไม่ต้องมีทนายความ และใช้ได้ทั่วโลก”

หนึ่งในอุปสรรคสำคัญของระบบกฎหมายไทยคือกระบวนการยกร่างกฎหมายที่ล่าช้า ทำให้หลายฉบับตกยุคทันทีหลังมีผลบังคับใช้ เช่น ในปัจจุบันยังมีกฎหมายบางฉบับที่บังคับให้แจ้งข้อมูลผ่านจดหมายลงทะเบียนไปรษณีย์ ทำให้ในบางกรณีที่มีผู้เกี่ยวข้องนับล้านคน กลับกลายเป็นต้นทุนทางเวลาและงบประมาณที่ไม่สอดคล้องกับบริบทจริงของสังคม นำไปสู่คำถามสำคัญที่ ดร.สุทธิพล โยนกลับสู่ผู้ร่วมเสวนา “นักกฎหมายในห้องนี้พร้อมหรือยังที่จะเปลี่ยนแปลง?”

นอกจากเครื่องมือทางเทคโนโลยีที่เข้ามามีบทบาทอย่างรวดเร็วแล้ว พฤติกรรมของผู้คนก็เปลี่ยนไปอย่างมีนัยสำคัญ เมื่อบุคคลทั่วไปและผู้ประกอบการรุ่นใหม่เริ่มหันไปพึ่งพา AI หรือ ChatGPT เพื่อหาคำตอบทางกฎหมาย แทนที่จะเข้าพบทนายความแบบเดิม ภาพนี้ตอกย้ำว่า นักกฎหมายยุคใหม่จำเป็นต้องปรับตัวอย่างก้าวกระโดด จึงจะสามารถรักษาความหมายของบทบาทตนในยุคที่พลวัตสูงนี้ได้

ดร.สุทธิพล ยังทิ้งท้ายถึงแนวทางของคณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ ที่มุ่งเน้นการเรียนรู้แบบบูรณาการ ทั้งทฤษฎีและภาคปฏิบัติ เพื่อสร้างนักกฎหมายรุ่นใหม่ที่ไม่เพียงแค่ตามให้ทันโลก แต่ต้องกล้าคิด กล้าทำ และพร้อมนำการเปลี่ยนแปลงด้วยวิจารณญาณที่เท่าทัน

“นักกฎหมายยุคนี้ต้องพัฒนาทักษะด้านเทคโนโลยี ปรับตัวให้ทันบริบท และเปิดมุมมองให้กว้างไกล เพื่อไม่เป็นเพียงผู้ตามกระแส แต่ต้องเป็นผู้นำที่กำหนดทิศทางด้วยใจที่ยุติธรรม จึงจะเป็นนักกฎหมายยุคใหม่อย่างแท้จริง” ดร.สุทธิพล ย้ำ

สำหรับการเสวนาในช่วงเช้า ภายใต้หัวข้อ “Modern Consumer Cases: Proactive Class Action Strategies – คดีผู้บริโภคยุคใหม่ กลยุทธ์การดำเนินคดีแบบกลุ่มเชิงรุก” ได้รับเกียรติจากวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิเข้าร่วม ได้แก่ นางสาวนันณภัชสรณ์ เตชปัญญาพิพัฒน์ ทนายความ นายภัทรกร ทีปบุญรัตน์ รองหัวหน้าฝ่ายคุ้มครองและพิทักษ์สิทธิผู้บริโภค สภาองค์กรของผู้บริโภค รศ.พินิจ ทิพย์มณี ผู้อำนวยการหลักสูตรบัณฑิตศึกษาสาขานิติศาสตร์ คณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ DPU ร่วมด้วย ดร.พีรภัทร์ ฝอยทอง Managing Partner  สำนักงานกฎหมาย  Artthakij & Partners  รับหน้าที่เป็นวิทยากร และ ร.อ.หญิง อ.ดร.ภัทร์ดารัสมิ์ ทองสลวยกร อาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ DPU และที่ปรึกษากฎหมาย สำนักงานกฎหมาย Artthakij & Partners   เป็นผู้ดำเนินรายการ โดย รศ.พินิจ ได้เริ่มต้นการเสวนาด้วยคำถามสำคัญที่กระตุกให้คิดว่า “วันนี้ผมอยากชวนทุกท่านตั้งคำถามในเชิงลึก ว่าหากเกิดเหตุการณ์ที่บุคคลหนึ่งได้รับความเสียหายจากการกระทำของผู้อื่น คำถามคือ...ผมต้องรับผิดชอบหรือไม่?”

โดยทันทีที่คำถามถูกโยนลงกลางวงเสวนา การอภิปรายได้พุ่งตรงเข้าสู่แก่นของความรับผิดชอบทางกฎหมาย เริ่มต้นด้วยการวิเคราะห์ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 425 ซึ่งบัญญัติให้นายจ้างต้องร่วมรับผิดกับลูกจ้างในผลแห่งละเมิดที่เกิดขึ้นระหว่างการปฏิบัติงาน หลักการดังกล่าวเมื่อวางอยู่บนบริบทของโลกดิจิทัล กลับเปิดประเด็นใหม่ว่าความรับผิดของ “ผู้เกี่ยวข้อง” จะถูกนิยามอย่างไรเมื่อระบบอัตโนมัติและแพลตฟอร์มออนไลน์เข้ามาแทนที่บทบาทมนุษย์

การเสวนายังชี้ให้เห็นถึงแนวคิด “ความรับผิดเชิงเคร่งครัด (Strict Liability)” ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญในกฎหมายผู้บริโภคยุคใหม่ โดยหลักการนี้ระบุว่า แม้ผู้ประกอบธุรกิจจะไม่ได้ตั้งใจหรือประมาท แต่หากบริการของเขาทำให้เกิดความเสียหาย เขาก็ต้องรับผิดชอบ แนวคิดนี้ช่วยลด ภาระการพิสูจน์ (Burden of Proof) ของผู้บริโภคอย่างมาก โดยไม่จำเป็นต้องพิสูจน์เจตนาหรือความประมาท แต่เน้นที่ผลกระทบที่เกิดขึ้นจริง สิ่งนี้คือ การเปลี่ยนมุมมองสำคัญ (Paradigm Shift) ในกฎหมายผู้บริโภคไทย ที่หันมาให้ความสำคัญกับ สิทธิของผู้เสียหาย และ ภาระหน้าที่ของผู้ประกอบธุรกิจ เหนือการพิสูจน์เจตนาเพียงฝ่ายเดียวอย่างชัดเจน

นอกจากนี้ยังเจาะลึกถึง คดีกลุ่ม (Class Action) ซึ่งเป็นกฎหมายใหม่ที่สำคัญในการคุ้มครองผู้บริโภคที่ความเสียหายมูลค่าน้อย โดยประเทศไทยใช้ระบบ “opt-out” ที่ผู้บริโภคถูกรวมในคดีอัตโนมัติ การรวมกลุ่มฟ้องร้องช่วยแบ่งปันค่าใช้จ่ายและเพิ่มน้ำหนักทางกฎหมายให้กับคดี ขณะเดียวกันก็ยังมีประเด็นเรื่องของกลยุทธ์ ที่ผู้ประกอบการบางรายใช้เอาเปรียบผู้บริโภค อาทิ นิติกรรมอำพราง หรือการปลอมลายเซ็น รวมถึงเทคนิคทางกฎหมาย เพื่อบีบให้ผู้บริโภคชำระหนี้ โดยเฉพาะในคดีการเงิน หากแอปพลิเคชันธนาคารไม่ปลอดภัยจนเกิดความเสียหาย ธนาคารก็อาจต้องร่วมรับผิด ซึ่งแนวโน้มคำพิพากษาบ่งชี้ว่าศาลเริ่มให้ความสำคัญกับการยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยของสถาบันการเงินมากขึ้น

ในช่วงท้าย ผู้ร่วมเสวนายังได้เน้นย้ำ “บทบาทขององค์กรในการช่วยเหลือผู้ถูกเอาเปรียบ” พร้อมแนะนำว่าทนายความยุคใหม่ต้องเข้าใจกระบวนการทางเทคโนโลยีและเส้นทางการเงิน (Financial Trails) อย่างลึกซึ้ง เพื่อต่อสู้คดีเหล่านี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเน้นย้ำว่าการมีสภาองค์กรผู้บริโภคช่วย “สร้างโอกาสให้ทั้งสองฝ่าย” ในคดีความที่มีความสลับซับซ้อนเหล่านี้มากขึ้น

หลังจากถอดบทเรียนจากคดีผู้บริโภคอย่างรอบด้าน การเสวนาช่วงบ่ายในหัวข้อ “Deep Dive into Corruption Cases: Real-World Litigation Tactics – ล้วงลึกคดีอาญาทุจริต: ยุทธวิธีสู้คดีจากประสบการณ์จริง” ได้พาผู้เข้าร่วมงานเดินเข้าสู่มิติของคดีที่มีความซับซ้อนเชิงองค์กรและระบบมากกว่าคดีทั่วไป โดยได้รับเกียรติจากวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิ ได้แก่ นายศุภชาญ เติมพงศ์นุรักษ์ Managing Partner  สำนักงานกฎหมาย  Artthakij & Partners นายเอกสิทธิ์ ศรีสังข์ หัวหน้าสำนักงานพิศิษฐ์ ศรีสังข์ ทนายความ SRISUNGLAW และ ผศ.ดร.วีรยุทธ ลาสงยาง ผู้อำนวยการนิติศาสตรบัณฑิต ภาคบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ DPU โดยมี อ.ดร.บุญญภัทร์ ชูเกียรติ อาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ DPU เป็นผู้ดำเนินรายการ การเสวนานี้เน้นย้ำถึงองค์ความรู้ที่เหนือกว่าเพียงตัวบทกฎหมาย อันได้แก่ ประสบการณ์ ภูมิทัศน์เชิงบริบท และความสามารถในการบริหารคดีในสนามจริง

โดยแก่นของยุทธวิธีที่ถอดบทเรียนจากเวทีนี้ มุ่งเน้นที่ “การสร้างกลยุทธ์เชิงลึกจากโครงสร้างของข้อกล่าวหา” โดยเฉพาะในคดีที่มีผู้เกี่ยวข้องหลากหลายระดับ กลยุทธ์เบื้องต้นเริ่มจากการจำแนกลักษณะพฤติกรรมของผู้ถูกกล่าวหา แยกเป็นรูปแบบการกระทำโดยตรง การรู้เห็นเป็นใจ หรือการละเลยต่อหน้าที่ ซึ่งทั้งหมดสามารถจัดวางโครงสร้างข้อมูลเชิงพฤติกรรมเพื่อนำไปสู่การสร้าง “ประเด็นข้อโต้แย้งหลัก” ของฝ่ายจำเลย

สิ่งที่ถูกย้ำตลอดการบรรยายคือ “การวิเคราะห์แหล่งข้อมูลอย่างรอบด้าน” โดยเฉพาะการใช้พยานหลักฐานทางบัญชีและดิจิทัล เช่น การเดินบัญชี การโอนเงินผ่านระบบออนไลน์ หรือการใช้เอกสารอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งสามารถนำมาใช้ทั้งยืนยันและหักล้างพฤติกรรมที่เป็นข้อกล่าวหา แนวทางนี้ต้องอาศัยความเข้าใจทั้งด้านกฎหมายและเทคโนโลยี พร้อมการประสานงานกับผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางที่สามารถตรวจสอบระบบและสร้างรายงานทางเทคนิคที่มีน้ำหนักในศาล

อีกยุทธวิธีสำคัญคือ “การวางเส้นเรื่องของข้อเท็จจริง” (litigation narrative) ที่ต้องไม่เพียงเป็นการตอบสนองต่อข้อกล่าวหาเท่านั้น แต่ต้องนำเสนอโครงสร้างเหตุการณ์อย่างเป็นระบบ เชื่อมโยงพฤติกรรมกับสภาพแวดล้อมที่เกิดขึ้นจริง เพื่อสะท้อนมุมมองอีกด้านที่อาจไม่ถูกนำเสนอในสำนวนคดีของฝ่ายโจทก์ เทคนิคนี้ช่วยให้ศาลมองเห็นบริบทมากกว่าตัวบท และเป็นช่องทางให้ผู้ถูกฟ้องร้องคดีสามารถแสดงความบริสุทธิ์ได้อย่างมีหลักฐานรองรับ

เวทีในวันนี้ยังเปิดมุมมองต่อการจัดการคดีทุจริตในองค์กร โดยย้ำถึงความสำคัญของ “การทำ due diligence ภายใน” ก่อนที่เรื่องจะลุกลามไปสู่ข้อกล่าวหาภายนอก ผู้ประกอบการและผู้บริหารต้องวางระบบกำกับดูแลและการตรวจสอบภายในที่เข้มงวด พร้อมปรับใช้แนวทางการป้องกันล่วงหน้า (Preventive Legal Strategy) ไม่ใช่รอแก้ไขเมื่อคดีเกิดขึ้นแล้ว

สำหรับบทสรุปและหมุดหมายแห่งความยุติธรรม นอกเหนือจากประเด็นที่ถูกเจาะลึกตลอดทั้งวัน เวทีเสวนา “Legal Insight: Mastering Practical Litigation Tactics 2025” ครั้งนี้ไม่ได้เป็นเพียงแค่การรับฟังบรรยาย แต่ยังเปิดพื้นที่ให้ผู้เข้าร่วมได้เรียนรู้ผ่านการถอดบทเรียนจากสนามจริง พวกเขามีโอกาสซักถาม แลกเปลี่ยนมุมมอง และพูดคุยกับผู้บรรยายอย่างใกล้ชิด

การจัดสรรเวลาที่ลงตัวระหว่างการถ่ายทอดเนื้อหาเข้มข้นกับช่วงถาม-ตอบโดยตรง ช่วยให้บทสนทนาในห้องประชุมเชื่อมโยงเข้ากับประสบการณ์ปฏิบัติได้อย่างเป็นธรรมชาติ ขณะเดียวกัน ภาพของนักศึกษา เจ้าหน้าที่กฎหมาย และทนายความรุ่นใหม่ ที่หยิบกรณีศึกษาจริงมาแลกเปลี่ยนกันอย่างไม่เป็นทางการ ก็สะท้อนให้เห็นถึงพลังของการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นจากการพูดคุย และการฟังอย่างตั้งใจจากผู้บรรยายที่พร้อมชวนคิดต่ออย่างลึกซึ้ง

ช่วงท้ายของงาน อ.ดร.บุญญภัทร์ ยังได้กล่าวขอบคุณผู้เข้าร่วมทุกท่านที่อยู่ร่วมกันตลอดกว่า 2 ชั่วโมง พร้อมสะท้อนถึงความร่วมมือระหว่างคณะนิติศาสตร์ปรีดี พนมยงค์ องค์กรพาร์ทเนอร์และภาคส่วนต่างๆ ที่ทำให้งานนี้เกิดขึ้น โดยย้ำว่า นี่ไม่ใช่เพียงจุดสิ้นสุดของวัน แต่คือจุดเริ่มต้นของการขยายบทสนทนาทางวิชาชีพในอนาคต