‘ในหลวง-พระราชินี‘ เสด็จฯ ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอภิลักขิตสมัยวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ครบ 100 ปี 2568  ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบรมมหาราชวัง

วันที่ 20 กันยายน  2568 เวลา 17.25 น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีเสด็จพระราชดำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่ง จากพระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต ไปในการพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอภิลักขิตสมัยวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ครบ 100 ปี พุทธศักราช 2568 ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบรมมหาราชวัง

เมื่อเสด็จพระราชดำเนินถึง เสด็จเข้าพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงจุดธูปเทียนเครื่องนมัสการพานทองสองชั้นบูชาพระพุทธรูปประจำพระชนมวารคู่พระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ซึ่งประดิษฐานในพระที่นั่งบุษบกมาลา ทรงกราบ ทรงจุดธูปเทียนเครื่องราชสักการะทองลงยาราชาวดี และทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยกราบถวายบังคมพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ซึ่งประดิษฐานที่พระแท่นพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินี ทรงจุดธูปเทียนเครื่องราชสักการะทองลงยารอง และทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อย ทรงกราบ 

ต่อจากนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงประเคนพัดรองที่ระลึกพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอภิลักขิตสมัยวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ครบ 100 ปี แด่สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก และสมเด็จพระราชาคณะ แล้วทรงยืนประเคนพัดรองที่ระลึก ฯ แด่พระราชาคณะเจ้าคณะรอง และพระราชาคณะ จนครบ 22 รูป จากนั้น พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ จบแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงจุดเทียนดูหนังสือเทศน์พระราชทานแก่เจ้าพนักงานพระราชพิธีเชิญไปปักที่จงกลธรรมาสน์ ทรงจุดธูปเทียนเครื่องทรงธรรม ทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยที่หน้าพระแท่นพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร สำหรับพระบรมอัฐิทรงธรรม ทรงศีล พระพรหมวชิรมุนี เจ้าอาวาสวัดสุทัศนเทพวราราม ถวายศีล และถวายพระธรรมเทศนา เรื่อง “อัตตสัมมาปณิธิกถา” จบแล้ว 

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรมบูชากัณฑ์เทศน์ ทรงทอดผ้าไตร เที่ยวแรก 11 ไตร พระสงฆ์ที่เจริญพระพุทธมนต์และถวายพระธรรมเทศนา สดับปกรณ์พระบรมอัฐิ ทรงหลั่งทักษิโณทก พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก ถวายพระพรลา 

ต่อจากนั้น ทรงทอดผ้าไตรอีก 11 ไตร พระสงฆ์สดับปกรณ์ เสร็จแล้ว ทรงกราบพระพุทธรูปประจำพระชนมวารคู่พระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ที่หน้าพระที่นั่งบุษบกมาลา ทรงกราบถวายบังคมพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ที่หน้าพระแท่นพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร ทรงรับการถวายความเคารพของผู้มาเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท แล้วเสด็จออกจากพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ไปประทับรถยนต์พระที่นั่ง เสด็จพระราชดำเนินกลับ 

พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร พระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 8 แห่งพระบรมราชวงศ์จักรี เป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก กับสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี พระนามเดิม พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอานันทมหิดล เสด็จพระราชสมภพ เมื่อวันอาทิตย์ ที่ 20 กันยายน 2468 ณ เมืองไฮเดลเบอร์ก ประเทศเยอรมนี (ตรงกับวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า
โปรดกระหม่อมพระราชทานพระนามว่า “อานันทมหิดล” มีความหมายว่า “ผู้เป็นที่รักของแผ่นดิน” มีพระเชษฐภคินี  คือ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ และมีสมเด็จพระอนุชาธิราช คือ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ ๙ 

ทั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร เสด็จขึ้นทรงราชย์เป็นพระมหากษัตริย์ลำดับที่ 8 ในพระบรมราชวงศ์จักรี เมื่อวันที่ 2 มีนาคม 2478 พระองค์ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจเพื่อประเทศชาติหลายประการ พระองค์มีพระราชศรัทธาเลื่อมใสในพระบวรพุทธศาสนา จึงเสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรวัดสำคัญในกรุงเทพมหานครและจังหวัดใกล้เคียง และทรงอุปถัมภ์ส่งเสริมศาสนาอื่นด้วย จึงเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรชาวไทยมุสลิม ณ มัสยิดต้นสน เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร พระองค์ทรงตระหนักถึงคุณค่าและความสำคัญของการศึกษา จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์สร้างโรงเรียนอยุธยาวิทยาลัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และทรงเล็งเห็นความสำคัญเกี่ยวกับคุณภาพชีวิตที่ดีของราษฎร จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์สร้างตึกอำนวยการโรงพยาบาลประจำกรมแพทย์ทหารบก จังหวัดลพบุรี พระราชทานนามว่า “โรงพยาบาลอานันทมหิดล” 

นอกจากนี้ ยังเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรชาวจีนที่เยาวราช เพื่อสร้างความสัมพันธ์ระหว่างชาวไทยและชาวจีนที่มีความขัดแย้งกัน  ทรงเป็นองค์ประธานตรวจพลสวนสนามของกำลังทหารฝ่ายสัมพันธมิตร ร่วมกับผู้บัญชาการทหารฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลก ครั้งที่ 2 ทอดพระเนตรผลงานและการเรียนการสอนทางการเกษตร และทรงหว่านข้าวในแปลงนาทดลอง ณ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์  อีกทั้งยังเสด็จพระราชดำเนินไปทรงศึกษาการใช้อำนาจตุลาการในหัวเมือง ณ ศาลจังหวัดนครปฐม และศาลจังหวัดฉะเชิงเทรา 

ทั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2489 ขณะมีพระชนมพรรษา 21 พรรษา ทรงครองราชย์เป็นระยะเวลา 12 ปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้กำหนดการพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศอภิลักขิตสมัยวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ครบ 100 ปี พุทธศักราช 2568 ในวันที่ 20 กันยายน 2568 ขึ้น ด้วยทรงพระราชอนุสรณ์คำนึงถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร สมเด็จพระปิตุลาธิราช ที่ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจนานัปการ เพื่อนำความร่มเย็นเป็นสุขมาสู่อาณาราษฎร และนำความเจริญรุ่งเรืองมาสู่บ้านเมืองสืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน