“วรรณกรรม” ศิลปะการบอกเล่าเรื่องราวด้วยท่วงทำนองของภาษาที่ได้รับความนิยมจากผู้คนทุกยุคสมัย ยิ่งงานเขียนที่สามารถถ่ายทอดเรื่องราวด้วย “สำนวนที่งดงาม” ก็ยิ่ง “มัดตรึง” ผู้อ่านเข้ากับโลกแห่งจินตนาการที่ผู้ประพันธ์ร้อยเรียงไว้ ถึงขนาดที่แม้จะอ่านจบไปนานแล้ว แต่เมื่อนึกถึงทีไรก็ยัง “ซาบซึ้ง” ได้เสมอ

“สนุกมากจนแทบวางไม่ลง” คือวลีที่ผู้อ่านใช้พูดถึง “วรรณกรรมชั้นเยี่ยม” ที่เราคุ้นหูกันดีทั้งไทยและเทศ!!!

เมื่อกล่าวถึงวรรณกรรมโดยเฉพาะ “นวนิยาย”สิ่งหนึ่งที่มักหลีกเลี่ยงไม่ได้ คือฉากบรรยายเรื่องราว“รักๆ ใคร่ๆ” ของตัวละคร หรือที่เรียกว่า “โรแมนติก-อีโรติก” (Romantic-Erotic) ซึ่งการบรรยายบททำนองนี้ให้ดีนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องใช้ความชำนาญทางภาษาและวิจารณญาณของนักเขียนมากพอสมควร

หาไม่แล้ว..จาก “ศิลปะ” ก็จะกลายเป็น “อนาจาร” ทันที!!!

จิตติ หนูสุข อุปนายกสมาคมนักแปลและล่ามแห่งประเทศไทย กล่าวในงานเสวนา “โรมานซ์ได้แค่ไหนถึงไม่อนาจาร” 21 ก.ค. 2558 ณ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น ถึงความท้าทายของนักเขียน-นักแปลในการเลือกคำมาใช้บรรยายฉากแนวนี้ว่า ภาษาที่ใช้ต้องสละสลวย แม้กระทั่งงานเขียน-งานแปลในระดับ “ติดเรท” ก็ตาม หากใช้คำที่ตรงเกินไปจะดูเป็นงานเขียนที่ “อุจาด” จนไม่น่าอ่านได้

“ผมชื่นชม เรียกว่ายกย่องหรือรับได้ ก็คือการที่เขียนและบรรยายอย่างสละสลวย คือหนังสือที่เคยอ่านถึงแม้จะเป็นเรทเอ๊กซ์ก็ตามก็มีหลายระดับ และก็มีบางเล่มอ่านแล้วก็ประหลาดใจอย่างยิ่ง เพราะลีลาการเขียนก็เหมือนนักเขียนที่มีฝีมือนี่แหละ และก็เท่าที่ทราบ สิ่งที่เห็นคืออ่านเขียนแบบนั้นเป็นการเขียนที่ราบรื่น เลี่ยงการเขียนถึงอวัยวะตรงๆ แต่งานที่หยาบคายก็มีนะ แต่ผมไม่นิยม” อุปนายกสมาคมนักแปลและล่ามแห่งประเทศไทย กล่าว

เช่นเดียวกับ ชณันกร เพ็ชรวัฒนา นักแปลดีเด่นรางวัลสุรินทราชา ประจำปี 2557 บอกเล่าถึงการแปลวรรณกรรมอีโรติกจากหนังสือต่างประเทศ ซึ่งความยากของการแปลงานเขียนจากต้นฉบับคือ การเลือกใช้คำวรรณกรรมต่างประเทศแตกต่างจากวรรณกรรมไทย เพราะภาษาไทยมีคำศัพท์ที่หลากหลายต่างจากภาษาอังกฤษ ก็ต้องแก้ปัญหาโดยเลือกคำที่ดูไม่ลามกจนเกินไป และเหมาะสมกับบริบทของสังคมไทย

“อันดับแรกคงหนีไม่พ้นเรื่องการอ่าน อ่านเยอะๆ เข้าไว้ จากการอ่านจะทำให้เรามีคลังคำในสมองเรา รู้จักศัพท์รู้จักคิดคำ รู้จักร้อยเรียงประโยค รู้จักพัฒนาการของอากัปกิริยาของตัวละครว่ามันจะไปยังไงต่อ ถ้าเราแปลตรงทื่อๆ อย่างที่ฝรั่งใช้มันจะไม่ได้อารมณ์ นักแปลจะรู้ดีทุกคน

เพราะฉะนั้นการรู้จักประเภทของงานเป็นสิ่งสำคัญ แล้วก็เมื่อเราได้อ่านมากจากการที่ได้อ่านงานของคนอื่นมากจะพบปัญหาเดียวกันก็คือเรื่องการใช้ภาษา บางทีคำต้นฉบับง่ายๆ เลย แต่เราจะแปลอย่างไรให้งดงาม สละสลวย ไพเราะและปลอดภัยทั้งกับผู้แปล ผู้อ่านและสำนักพิมพ์” ชณันกร ระบุ

เพราะวรรณกรรมเป็นที่นิยมของผู้คนทุกเพศทุกวัย หลายคนจึงฝันอยากจะมี “ผลงาน” กับเขาบ้าง ซึ่งหากเป็นสมัยอดีต หนทางเดียวคือการส่งต้นฉบับไปยังสำนักพิมพ์เพื่อให้พิจารณาตีพิมพ์ แต่ในปัจจุบันนักเขียนจำนวนไม่น้อยแจ้งเกิดจาก “โลกออนไลน์” ด้วยการเขียนนิยายลงบน “เว็บบอร์ด” (Webboard) หรือกระดานสนทนาบนเว็บไซต์ต่างๆ หากงานเขียนมีผู้ติดตามอ่านเป็นจำนวนมาก ก็จะเป็น “เครดิต” ในการเข้าทำงานกับสำนักพิมพ์ต่อไป

ทว่าปัญหาที่ตามมาในยุค “ใครๆ ก็เป็นสื่อได้” แบบนี้ คือ“คุณภาพ” ของผลงาน!!!

บางครั้งตัวนักเขียนเองก็สุ่มเสี่ยงต่อการ “ทำผิดกฎหมาย” และ “ทำร้ายสังคม”!!!

รศ.คณาธิป ทองรวีวงศ์ คณบดีคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น กล่าวว่า กฎหมายเกี่ยวกับเรื่องนี้มีอยู่ 4 ตัวหลักๆ คือ กฎหมายอาญา,พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์, พ.ร.บ.ภาพยนตร์และวีดิทัศน์ และ พ.ร.บ.เกี่ยวกับ กสทช. ซึ่งงานวรรณกรรมอีโรติกมีความเสี่ยงสูงที่จะเข้าข่ายสื่อลามกอนาจาร

อาจารย์คณาธิป อธิบายต่อไปว่า ที่ผ่านมาบทบรรยายเกี่ยวกับการร่วมประเวณีซึ่งศาลเคยตัดสินว่าเป็นสื่อลามกคือการบรรยายรายละเอียดในเชิง “ลงลึก” เช่น ลีลาท่าทางในการมีเพศสัมพันธ์ ดังนั้นการลดความเสี่ยงได้ โดยการ “ตัดออก” คือเลี่ยงการบรรยายฉากมีเพศสัมพันธ์ไปเลยจะปลอดภัยที่สุด

“ห้ามมีข้อความที่แสดงการร่วมประเวณี..อันนี้ศาลเคยตัดสินมาแล้วนะครับว่าเป็นสื่อลามก ถ้าท่านบรรยายว่าพระเอก-นางเอกได้เข้าไปมีเพศสัมพันธ์กันในห้องแล้วปิดประตู คือถ้าท่านบรรยายว่ามีเพศสัมพันธ์ไม่เป็นอะไรแต่ถ้าเกิดบรรยายรายละเอียดลงลึกไปจะมีแนวโน้มจะเป็นสื่อลามกได้ ผมให้หลักการว่า องค์ประกอบที่ศาลพิจารณาคือมีเจตนาไหม ศาลก็พยายามดูแยกระหว่างงานศิลปะกับวัตถุลามก มีเจตนายั่วยุกามารมณ์หรือไม่ ถ้ามีไม่ใช่งานศิลปะ

แล้วเจตนาจะดูอย่างไร? เจตนาเป็นเรื่องในใจ เจตนาดูจากพฤติกรรมที่แสดงออก ศาลก็ดูจากการเปิดเผยอวัยวะเพศ เปิดแค่ไหน ปกปิดไหม หมิ่นเหม่ไหม หรือแค่เอาทรายมาปิดคือถ้าเอาทรายมาปิด เอาสิ่งของเล็กๆ น้อยๆ มาปิดถือว่าหมิ่นเหม่นะ มีเจตนาไม่ดี ท่วงท่ากิริยาบท อ้าปากค้าง บางกิริยาใช้คำว่าถ่างขา พวกนี้คือศาลตัดสินว่ามีเจตนาไม่ดีส่อไปในทางยั่วยุ เพราะฉะนั้นศาลดูเจตนา เพราะพฤติกรรมเนี่ยก็ต้องเอาสิ่งพวกนี้มาประกอบกันดูว่าปัญหาคดีนั้นเป็นอย่างไร” อาจารย์คณาธิป อธิบาย

แม้จะหมิ่นเหม่ต่อทั้งกฎหมาย ศีลธรรมและจารีตประเพณี แต่ในความเป็นจริงแล้วบทรักๆ ใคร่ๆ กับวรรณกรรมนั้นคู่กันจนแยกกันไม่ออก ดังนั้นก็ขึ้นอยู่กับว่านักเขียนแต่ละราย “มือถึง” สามารถบรรยายให้อ่านแล้วงดงามไม่ลามกอนาจารได้หรือไม่? ซึ่ง อังสนา ทรัพย์สิน บรรณาธิการและนักเขียนอิสระ ค่อนข้างเป็นห่วงบรรดา “หน้าใหม่” หรือนักเขียนรุ่นหลังๆ เพราะพบว่างานเขียนประเภทล่อแหลมนี้มีจำนวนเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ

“อย่างที่บอกว่าเรื่องพวกนี้มันมีอยู่เพื่อให้มีรสชาติและมีสีสัน ซึ่งบางทีเราไม่สามารถตัดออกไม่ได้หรอกค่ะ แต่ก็คืออย่างที่บอกว่าถ้าไม่มีเจตนาหรือตั้งแนวเรื่องอะไรไว้ซึ่งน่ากลัว จริงๆ ดิฉันเชื่อเสมอว่านักเขียนรู้อยู่แก่ใจ แต่จะทำหรือไม่ ที่น่าเป็นห่วงคือจะกลายเป็นรุ่นเด็กใหม่

ซึ่งเราก็พยายามรณรงค์เมื่อ 10 ปีที่แล้วเรื่องความแตกต่างระหว่างโรมานซ์ โรแมนติก แต่มันก็กลับมามากขึ้นเรื่อยๆ เราก็พยายามสนับสนุนให้เด็กเขียนแค่พอสวยงามและมีความสุข จริงๆ คืออยากให้โลกสวยงามด้วยความรัก แต่มันมีจุดเปลี่ยนเล็กๆ เรื่องความเจตนา” นักเขียนอิสระรายนี้ ฝากทิ้งท้าย

หากไม่มองโลกแบบ “อุดมคติ” จนเกินไป ความจริงข้อหนึ่งคือ “เรื่องเพศ” เป็นเรื่องปกติในวิถีชีวิตของมนุษย์ เพียงแต่การบอกเล่าเรื่องราวทำนองนี้ในระดับที่วิญญูชนพึงยอมรับได้ คือต้องใช้สำนวนภาษาที่ทำให้เกิด “สุนทรียภาพ” ภายในจิตใจผู้อ่าน มิใช่กระตุ้น “ความหื่นกระหาย” ด้วยถ้อยคำที่ดูแล้วหยาบโลนน่ารังเกียจ

เพราะจะว่าไปแล้ว..นักเขียนเองก็ถือเป็น“ผู้ทำสื่อ” ประเภทหนึ่ง ซึ่งควรมีสำนึก “รับผิดชอบต่อสังคม” ด้วยเช่นกัน!!!