ตั้งแต่อดีตส่วนผสมของผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางได้จากแหล่งทางชีวภาพพืชและสิ่งมีชีวิตอื่นๆ จนมาถึงปัจจุบันก็ยังคงมีความสำคัญ และถือว่าเป็นแหล่งทดแทนสารเคมี ซึ่งมีความหลากหลายและแปลกใหม่ อย่างไรก็ตามผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางนับว่าเป็นสินค้าฟุ่มเฟือยประเภทหนึ่งที่คนในสังคมให้ความสนใจเพิ่มมากขึ้น ด้วยวิถีสังคมที่เปลี่ยนแปลงไปสู่กระแสความนิยมผลิตภัณฑ์ธรรมชาติและผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมของผู้บริโภค ดังนั้นความต้องการของผู้บริโภคสำหรับส่วนผสมทางชีวภาพและผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางมีเพิ่มมากขึ้นและกลุ่มจุลินทรีย์เป็นหนึ่งในแหล่งที่ใช้ทดแทนสารเคมีต่างๆ ด้วยความหลากหลายของกลุ่มจุลินทรีย์ในสภาพแวดล้อมที่แตกต่าง แหล่งอาศัยตามธรรมชาติรวมถึงจากดิน แม่น้ำลำธาร มหาสมุทร ธารน้ำแข็ง ซึ่งแสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ของสารประกอบที่อุดมไปด้วยกรดไขมัน เอนไซม์ เปปไทด์ วิตามิน ไลโปโพลีเซคคาไรด์และเม็ดสี ที่มีคุณสมบัติเป็นประโยชน์สำหรับการใช้เป็นส่วนผสมทางชีวภาพผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง

การเพิ่มความต้องการของผู้บริโภคสำหรับส่วนผสมทางชีวภาพและผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง ทำให้อุตสาหกรรมเครื่องสำอางต้องสำรวจแหล่งทดแทนและการพัฒนาสารออกฤทธิ์ใหม่ๆ สำหรับผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง สารประกอบที่มีต้นกำเนิดทางชีวภาพกลุ่มจุลินทรีย์ ดังเช่น แบคทีเรีย เชื้อราและสาหร่ายเราสามารถแบ่งได้ดังนี้ คือ

สารสังเคราะห์ทุติยภูมิ ประกอบด้วย ไมโคสปอรีน-ไลค์ อะมิโน แอซิด ได้มาจาก Actinomycetes ในอุตสาหกรรมเครื่องสำอางใช้ประโยชน์ในการป้องกันรังสียูวี และป้องกันความเสียหายจากอนุมูลอิสระ

เม็ดสี ประกอบด้วย แอสตาแซนทีน และซีแซนทีน ได้มาจากแบคทีเรีย Agrobacterium aurantiacu หรือฟังไจ เช่น Phaffia rhodozyma ทำหน้าที่ช่วยฟื้นฟูสภาพผิว เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ปกป้องรังสียูวี และทำให้ผิวชุ่มชื้น

เอ็กโซโพลีแซคคาไรด์ ประกอบด้วย เดกซ์แทรนแอลจิเนต แซนแทน กลูคูโรแนน และกรดไฮยาลูโรนิก ประโยชน์ช่วยเป็นสารปรับความสว่าง สารให้ความเรียบเนียน สารให้ความชุ่มชื้น ช่วยซ่อมแซมผิว ต่อต้านริ้วรอยสารก่อเจล สารเพิ่มความหนืด และสารช่วยผสม พบได้ในStreptococcus thermophilus เป็นต้น

สารลดแรงตึงผิวทางชีวภาพ ประกอบด้วยเซอแฟกทิน ช่วยในการเป็นผงซักฟอก ผงเพิ่มฟองสารช่วยผสม และให้ความชุ่มชื้นกับผิว ได้มาจากBacillus subtilis สารอิมัลแซน ได้มาจาก Acinetobactercalcoaceticus และแรมโนลิปิด ได้มาจากแบคทีเรีย Pseudomonas sp. เป็นต้น

ไซโคลเด็กซ์ทริน เป็นกลุ่มของสารประกอบที่ประกอบด้วยโมเลกุลน้ำตาล อย่างน้อย 6 โมเลกุลที่เชื่อมต่อเป็นวงแหวน เป็นสารให้กลิ่นหอม สารลดการเกิดฟอง ประกอบด้วย อัลฟ่าไซโคลเด็กซ์ตริน และเบต้าไซโคลเด็กซ์ตริน พบในพวกแบคทีเรีย Bacillus subtilis

นวลจันทร์ ใจใส

ศูนย์ความหลากหลายทางชีวภาพ

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย