“ทุกคนเกิดมาเป็นอัจฉริยะ แต่หากเราวัดความสามารถปลาด้วยการให้ปีนต้นไม้ ปลาเหล่านั้นย่อมเติบโตขึ้นโดยคิดว่าตัวเองโง่” อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ (Albert Einstein) ได้เคยกล่าวเอาไว้

การนิยาม ‘เด็กดี’ ว่า ต้องมีวินัย เชื่อฟัง และเรียนเก่งเท่านั้น ระบบการศึกษาที่กำหนดเส้นทางผู้ชนะและผู้แพ้ จากการสอบเน้นท่องจำ ค่านิยมสังคมที่ใช้ไม้บรรทัดมิติเดียววัดคุณค่าของคนล้วนมีส่วนทำให้เด็กเติบโตโดยไม่ได้ค้นพบศักยภาพตนเอง โลกมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การใช้สมองซีกซ้ายเพียงอย่างเดียวจึงไม่เพียงพออีกต่อไป

ในโลกของการทำงานต้องการความคิดและความสร้างสรรค์ คนที่จะประสบความสำเร็จได้ ต้องสามารถเรียนรู้วิธีที่จะใช้ความสามารถและความถนัดของตัวเองอย่างมีประสิทธิภาพ ความสามารถทางสติปัญญาของมนุษย์เรานั้นมีความหลากหลายและมีคุณค่ามากมายต่อโลกใบนี้

โฮเวิร์ด การ์ดเนอร์ (Howard Gardner) นักจิตวิทยาและผู้เชี่ยวชาญทางด้านสติปัญญา (intelligence expert) ได้ศึกษาเกี่ยวกับความหลากหลายทางปัญญา โดยใช้หลักการวิวัฒนาการทางชีววิทยา (Biological evolution) จำแนกความสามารถหรือสติปัญญาของมนุษย์เอาไว้ 9 ด้าน ดังนี้

1.สติปัญญาด้านภาษา หมายถึง ผู้ที่มีความสามารถทางด้านภาษาสูง อาทิ นักเล่านิทาน นักพูด ความสามารถใช้ภาษาในการหว่านล้อม การอธิบาย กวี นักเขียนนวนิยาย นักเขียนบทละคร บรรณาธิการ นักหนังสือพิมพ์ และนักจิตวิทยา

2.สติปัญญาด้านตรรกะและคณิตศาสตร์ หมายถึง กลุ่มผู้ที่มีความสามารถสูงในการใช้ตัวเลข อาทิ นักบัญชี นักคณิตศาสตร์ นักสถิติ กลุ่มผู้ให้เหตุผลที่ดี อาทิ นักวิทยาศาสตร์ นักตรรกศาสตร์ นักจัดทำโปรแกรมคอมพิวเตอร์ กลุ่มผู้ไวในการเห็นความสัมพันธ์แบบแผนตรรกวิทยา การคิดเชิงนามธรรม การคิดที่เป็นเหตุผล และนักคิดคาดการณ์ วิธีการใช้ในการคิด ได้แก่ การจำแนกประเภท หมวดหมู่ การสันนิษฐาน การสรุป การคิดคำนวณ และการตั้งสมมุติฐาน

3.สติปัญญาด้านมิติสัมพันธ์ หมายถึง ผู้ที่มีความสามารถมองเห็นภาพของทิศทาง แผนที่ที่กว้างไกล อาทิ นายพรานป่า ผู้นำทาง พวกเดินทางไกล รวมถึงผู้ที่มีความสามารถมองความสัมพันธ์ มองเห็นแสดงออกเป็นภาพรูปร่างในการจัดการกับพื้นที่ เนื้อที่ การใช้สี เส้น พื้นผิว รูปร่างอาทิ สถาปนิก มัณฑนากร นักประดิษฐ์ ศิลปินต่างๆ

4.สติปัญญาด้านร่างกายและการเคลื่อนไหว หมายถึง ผู้ที่มีความสามารถในการใช้ร่างกายของตนเองแสดงออกทางความคิด ความรู้สึกอาทิ นักแสดง นักแสดงท่าใบ้ นักกีฬา นาฏกร และผู้ที่มีความสามารถในการใช้มือประดิษฐ์ เช่น นักปั้น ช่างแก้รถยนต์

5.สติปัญญาด้านดนตรี หมายถึง ผู้ที่มีความสามารถทางด้านดนตรี ได้แก่ นักแต่งเพลง นักดนตรี ตลอดจนความสามารถในการเข้าใจและวิเคราะห์ดนตรี

6.สติปัญญาด้านมนุษยสัมพันธ์ หมายถึง ความสามารถในการเข้าใจอารมณ์ ความรู้สึก ความคิด และเจตนาของผู้อื่น ทั้งนี้รวมถึงความสามารถไวในการสังเกต น้ำเสียง ใบหน้า ท่าทางทั้งยังมีความสามารถสูงในการรู้ถึงลักษณะต่างๆ ของสัมพันธภาพของมนุษย์และสามารถตอบสนองได้อย่างเหมาะสม

7.สติปัญญาด้านตนหรือการเข้าใจตนเอง หมายถึง ผู้ที่มีความสามารถในการรู้จักตนเอง และสามารถประพฤติปฏิบัติตนได้จากความรู้สึก ความสามารถในการรู้จักตน อาทิ การรู้จักตัวเองตามความเป็นจริง เช่น มีจุดอ่อน จุดแข็งในเรื่องใด มีความรู้เท่าทันอารมณ์ ความคิด ความปรารถนาของตนเอง มีความสามารถในการฝึกฝนตนเอง และเข้าใจตนเอง

8.สติปัญญาด้านการรักธรรมชาติ หมายถึง ผู้ที่มีความเข้าใจความเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ และปรากฏการณ์ธรรมชาติ เข้าใจความสำคัญของตนเองกับสิ่งแวดล้อม และตระหนักถึงความสามารถของตนที่จะมีส่วนช่วยในการอนุรักษ์ธรรมชาติ เข้าใจถึงพัฒนาการของมนุษย์ และการดำรงชีวิตของมนุษย์ตั้งแต่เกิดจนตาย เข้าใจและจำแนกความเหมือนกันของสิ่งของ เข้าใจการหมุนเวียนเปลี่ยนแปลงของสสาร

9.สติปัญญาด้านการดำรงชีวิต หมายถึง ผู้ที่มีความสามารถในการไตร่ตรอง คำนึง สร้างความเข้าใจเกี่ยวกับการมีชีวิตอยู่ในโลกมนุษย์ เข้าใจการกำหนดของชีวิต และการรู้เหตุผลของการดำรงชีวิตอยู่ในโลก

กองประชาสัมพันธ์

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)