ไฟฟ้าและเครื่องใช้ไฟฟ้าเป็นสิ่งจำเป็นที่สำคัญสำหรับการดำเนินชีวิตในปัจจุบันของคนเรา ส่วนใหญ่ ไฟฟ้าก่อให้เกิดสิ่งอำนวยความสะดวกมากมายหลายสิ่งหลายอย่างให้กับมนุษย์เรา และสร้างประโยชน์ได้อย่างมหาศาล แต่ก็มีอันตรายต่อชีวิตและทรัพย์สินของเรามากเช่นกัน ผู้ที่ใช้ไฟฟ้าควรศึกษาถึงอันตรายจากการใช้ไฟฟ้าและทราบถึงวิธีการป้องกันอันตรายจากไฟฟ้า เพื่อจะได้ลดความเสี่ยงจากอันตรายที่อาจเกิดขึ้น อันตรายจากไฟฟ้าที่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สิน มี 2 สาเหตุ คือ ไฟฟ้าลัดวงจร และ ไฟฟ้ารั่ว

ไฟฟ้าช็อต (Short Circuit) หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “ไฟฟ้าลัดวงจร” คือกระแสไฟฟ้าไหลครบวงจรโดยไม่ผ่านเครื่องใช้ไฟฟ้า (Load)

ไฟฟ้าดูด (Electric Shock) คือการที่ไฟฟ้าไหลเข้าร่างกาย จนเกิดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ จนไม่สามารถขยับร่างกายได้ เรียกว่า ไฟฟ้าดูด ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิตได้ ไฟฟ้าดูดที่เกิดจากการสัมผัสกับส่วนที่มีไฟฟ้า สามารถแบ่งออกได้ 2 แบบคือ

1.การสัมผัสร่างกายโดยตรง (Direct Contact) คือ การที่ส่วนของร่างกายสัมผัสถูกส่วนที่มีไฟฟ้าโดยตรง เช่น บริเวณสายไฟฟ้าที่ฉนวนของสายไฟฟ้าชำรุด เมื่อเราจับสายไฟฟ้าในลักษณะเช่นนี้จะมีกระแสไฟฟ้าไหลผ่านร่างกายโดยตรง

2. การสัมผัสโดยอ้อม (Indirect Contact) คือการที่ส่วนของร่างกายสัมผัสส่วนที่ไม่ได้มีไฟฟ้าโดยตรงของเครื่องใช้ไฟฟ้าแต่มีการรั่วของกระแสไฟฟ้าออกมาตรงส่วนที่เราจับ กระแสไฟฟ้าก็จะไหลเข้าสู่ตัวเราได้

อันตรายจากไฟฟ้าดูดที่มีผลต่อร่างกายมนุษย์แตกต่างกันไปตามขนาดของกระแสไฟฟ้าและสุขภาพของบุคคล ได้มีการศึกษาวิเคราะห์ผลของกระแสไฟฟ้าที่มีต่อร่างกายมนุษย์โดยใช้ค่าเฉลี่ย ค่าที่ได้แตกต่างกันออกไปตามมาตรฐาน การทดสอบตัวอย่างผลของกระแสไฟฟ้าที่มีต่อร่างกายมนุษย์เป็นค่าที่ไม่จำกัดเวลาที่กระแสไหลผ่านร่างกาย (ไม่ได้ใช้เวลาเป็นตัวแปรในการทดลอง) ขนาดกระแสมีอาการดังนี้

ปัจจัยความรุนแรงจากไฟฟ้าดูด

เมื่อถูกไฟฟ้าดูดกระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านร่างกาย เป็นปัจจัยหนึ่งของอันตรายนั้น ตัวแปรที่สำคัญที่มีผลต่อความรุนแรงได้แก่

1.ปริมาณกระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านร่างกายยิ่งมีปริมาณสูง อันตรายยิ่งสูงตามไปด้วย

2.ระยะเวลาที่กระแสไหลผ่านร่างกายยิ่งระยะเวลานาน อันตรายยิ่งสูงตามไปด้วย

3.เส้นทางที่กระแสไฟฟ้าไหลผ่านร่างกาย ถ้าเส้นทางกระแสไฟฟ้าไหลผ่านหัวใจ อันตรายยิ่งสูง

การป้องกันไฟฟ้าดูด

การป้องกันไฟฟ้าดูดวิธีที่ดีที่สุดคือการไม่สัมผัสโดยตรงกับส่วนที่มีไฟฟ้า แต่คงจะทำได้ยากในการดำเนินชีวิตจริง แต่ก็ยังมีวิธีการอื่นที่ดีที่สามารถป้องกันอันตรายจากไฟฟ้าดูดได้อย่างดีคือการใช้เครื่องตัดไฟฟ้ารั่ว และการเดินสายดิน

วิชาญ อู่คชสาร

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)