ประเทศไทยเป็นประเทศต้นๆ ที่หลายๆ คน เลือกที่จะเดินทางมาพักผ่อนและท่องเที่ยว เนื่องจากมีแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สวยงาม ประเพณีและวัฒนธรรมที่หลากหลาย ทำให้มีนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติเดินทางมาท่องเที่ยวกันเป็นจำนวนมาก ส่งผลดีต่อเศรษฐกิจของประเทศ แต่เมื่อมีนักท่องเที่ยวเข้ามาเป็นจำนวนมาก ก็ทำให้มีโอกาสที่จะมีสิ่งมีชีวิตตัวเล็กๆ ติดเข้ามาพร้อมกับนักท่องเที่ยว ซึ่งอาจจะก่อให้เกิดอันตรายหรือสร้างความรำคาญให้กับผู้สัมผัสได้ สิ่งมีชีวิตที่เราจะกล่าวถึงนี้คือ “ตัวเรือด” หลายหน่วยงานในประเทศไทยได้ติดตามเฝ้าระวังสถานการณ์ปัญหาของตัวเรือดอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากแพร่ระบาดได้เร็วทำให้เราพบเห็นตัวเรือดระบาดในสถานที่หลายแห่งด้วยกัน ได้แก่ โรงแรม เกสต์เฮ้าส์ หรือขนส่งสาธารณะ ฯลฯ เพื่อให้เราสามารถที่จะป้องกันตัวเองจากตัวเรือดได้เราจึงต้องมาทำความรู้จักตัวเรือดกัน

เรามาทำความรู้จักกับตัวเรือดและเฝ้าระวังไปด้วยกันค่ะ

ตัวเรือด หรือที่เรียกว่า bed bug จัดเป็นแมลงที่สำคัญทางการแพทย์ชนิดหนึ่ง ตัวมีสีน้ำตาลแดง ลำตัวแบน มีขาแต่ไม่มีปีก มีปากแหลมไว้สำหรับดูดเลือด มีขนาดลำตัว 6-7 มิลลิเมตร แพร่พันธุ์ได้เร็วโดยการวางไข่ ชอบอาศัยในที่อุณหภูมิอุ่นและมีความชื้นสูง ตัวเรือดยังสร้างความรำคาญต่อมนุษย์และสัตว์ด้วยการดูดกินเลือดเป็นอาหาร และยังสามารถส่งต่อหรือแพร่กระจายเชื้อโรคได้ ในตัวเรือดสามารถเป็นแหล่งอาศัยของไวรัสที่เป็นอันตรายหลายชนิด เช่นเชื้อไวรัสตับอักเสบบี (Hepatitis B) หรือเชื้อไวรัสเอชไอวี (HIV) เป็นต้น และการถูกตัวเรือดกัดดูดเลือดยังสามารถก่อให้เกิดอาการแพ้รุนแรงได้ โดยทำให้ผิวหนังบริเวณที่โดนดูดจะเป็นผื่นแดงแบน ไปจนถึงอักเสบและบวมแดง

แหล่งซ่อนตัวของตัวเรือด

พบได้ในบ้านเรือน โรงภาพยนตร์ โรงเรียน รถไฟ เครื่องบิน หรือแม้แต่โรงแรมที่พัก จุดที่พบมากที่สุด คือ ฟูก ที่นอน ปลอกหมอน ผ้าห่ม ผ้าปูเตียง ตะเข็บฟูก ขอบเตียง ตู้ เสื้อผ้า โซฟา ผนังวอลเปเปอร์ ผ้าม่าน และรอยแตกของอาคาร ตัวเรือดชอบอาศัยอยู่ใกล้กับบริเวณที่คนนอนอยู่ และมีความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดี

ตัวเรือดมักจะซ่อนตัวในช่วงเวลากลางวัน เพราะไม่ชอบแสงสว่าง แต่ในช่วงกลางคืนจะไต่คลานไปหาเหยื่อสิ่งที่ดึงดูดตัวเรือดมาหาคน คือ ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากตัวคน หรือความร้อนที่ปล่อยออกมาจากร่างกาย เมื่อดูดเลือดจนอิ่มจะกลับเข้าที่หลบซ่อน ทำให้คนไม่รู้ตัวจะมารู้ตัวอีกทีก็พบผื่นขึ้นตามตัวแล้ว เพราะเนื่องจากตัวเรือดหลบซ่อนตัวเก่งทำให้มองไม่เห็น

สาเหตุที่ตัวเรือดเป็นภัยเงียบที่ต้องรีบ

- การดูดเลือดของตัวเรือดอาจแสดงอาการในแต่ละคนแตกต่างกัน บางรายอาจจะไม่ทันรู้สึกตัวว่าถูกดูด แต่บางรายอาจแพ้จนถึงขั้นเป็นรอยบวม หรือรอยแดง คล้ายยุงกัด ยิ่งถ้าเกามากๆ จะเกิดการอักเสบ แผลถลอกเสี่ยงติดเชื้อ

- ตัวเรือดมีขนาดเล็กมากและซ่อนตัวเก่ง ทำให้หาตัวและกำจัดได้ยาก

- แพร่พันธุ์ได้เร็วมาก ตัวเมียหนึ่งตัวสามารถขยายพันธุ์เป็นหลายสิบตัวได้ในไม่กี่สัปดาห์

- อาจจะเป็นอันตรายต่อเด็กเล็ก หากพบตัวเรือดภายในบ้าน

ดร.ธนภรณ์ ดวงนภา

ศูนย์เชี่ยวชาญนวัตกรรมเกษตรสร้างสรรค์

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)