การทำเกษตรในพื้นที่ไม่เหมาะสม ส่งผลให้ต้องใช้ต้นทุนสูงแต่ได้ผลผลิตต่ำ คุณภาพไม่ดี การใช้ที่ดินให้เหมาะสมกับศักยภาพของพื้นที่จึงมีความสำคัญเป็นลำดับแรก กรมพัฒนาที่ดิน ซึ่งมีภารกิจหลักด้านการกำหนดนโยบายและวางแผนการใช้ที่ดินในพื้นที่เกษตรกรรมให้เกิดประโยชน์สูงสุด โดยสิ่งที่ต้องทราบลำดับแรกเพื่อวางแผนการใช้ที่ดินรายแปลงของเกษตรกรรายย่อยคือ

1.ที่ตั้งและสภาพพื้นที่ แปลงที่ดินทางการเกษตรในแต่ละพื้นที่จะมีลักษณะแตกต่างกัน ดังนั้น การใช้ที่ดินก็จะแตกต่างกันไปตามความเหมาะสมของสภาพพื้นที่ ถ้ามีเนื้อที่น้อยกว่า 20 ไร่ ถือว่าเป็นแปลงเล็ก ถ้า 20-50 ไร่ขึ้นไป ถือเป็นแปลงขนาดกลาง ถ้ามากกว่า 50 ไร่ ถือว่าเป็นแปลงใหญ่ ดังนั้น ถ้ามีพื้นที่ทำกินไม่มากนัก
เกษตรกรควรพิจารณาการใช้ที่ดินให้เกิดประโยชน์สูงสุด

2.สภาพภูมิอากาศ ต้องทราบว่าแต่ละพื้นที่อยู่ในเขตภูมิอากาศแบบใด มีปริมาณน้ำฝนแต่ละปีเป็นอย่างไร เพื่อวางแผนการผลิตพืชให้เป็นไปตามสภาพภูมิอากาศด้วย

3.ลักษณะของดินในแปลงเกษตรกรเป็นอย่างไร หรือมีข้อจำกัดต่อการทำเกษตรอย่างไรบ้าง รวมทั้งปัญหาต่างๆ เช่น ดินตื้น ดินปนกรวด ดินที่มีหินโผล่ ดินเค็ม เพื่อแก้ไขปรับปรุงบำรุงดินให้พร้อมปลูกพืช

4.แหล่งน้ำ แปลงทำเกษตรจะต้องมีแหล่งน้ำในการเพาะปลูกเป็นอย่างไร อยู่ในเขตอาศัยน้ำฝนหรือเขตชลประทาน ถ้าอยู่ในเขตชลประทานจะเป็นพื้นที่เกษตรที่มีน้ำเพียงพอตลอดฤดูการเพาะปลูก ถ้าพื้นที่ใดสามารถนำน้ำมาช่วยเสริมในฤดูเพาะปลูกฤดูแล้งได้ก็จะเป็นข้อได้เปรียบ เช่น การเจาะบ่อน้ำตื้น การสูบน้ำใต้ดินมาใช้ และการสูบน้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติ เป็นต้น

5.ป่าไม้ ในที่นี้จะพิจารณาถึงป่าชุมชน ทำเลสาธารณะสำหรับเลี้ยงสัตว์ประจำชุมชนที่เกษตรกรสามารถใช้ประโยชน์ได้ กล่าวคือ ในบริเวณที่ทำกินของเกษตรกรถ้าอยู่ใกล้ทำเลเลี้ยงสัตว์ หรือป่าชุมชน ก็สามารถที่จะใช้ประโยชน์ในการประกอบอาชีพเสริม หาของป่าหรือใช้ประโยชน์ในการเลี้ยงสัตว์ได้อีกทาง

6.การใช้ประโยชน์ที่ดิน โดยทั่วไปพืชพรรณหลักที่ปลูกในแต่ละพื้นที่ก็จะสอดคล้องกับสภาพพื้นที่ภูมิอากาศ และวิถีชีวิตการทำการเกษตรของเกษตรกรในพื้นที่นั้นๆ

7.สภาพเศรษฐกิจและสังคมของเกษตรกร สภาพเศรษฐกิจสังคมของเกษตรกรจะสอดคล้องกับสภาพแวดล้อมของพื้นที่นั้นๆ การวางแผนที่ดินทำกินก็ควรพิจารณาวิถีชีวิตของเกษตรกรและความต้องการของชุมชนเป็นหลัก