เกษตรกรควรมีความรู้ทางด้านการจัดทำบัญชีฟาร์ม เพื่อพิจารณาปัจจัยต้นทุนและผลตอบแทนของการผลิตว่ามีกำไร หรือขาดทุนเพียงใด ถ้าพบว่าปัจจัยการผลิตมีราคาสูง อาจใช้แนวทางการลดต้นทุนการผลิตตามแนวทางเกษตรอินทรีย์ การผลิตเพื่อการยังชีพ และเกษตรพอเพียง แม้จะมีรายได้ไม่มากนักแต่จะช่วยลดปัญหาหนี้สินจากการลงทุนด้านการเกษตรได้ ทำให้เกษตรกรประกอบอาชีพได้อย่างยั่งยืนต่อไป นอกจากนี้เกษตรกรควรพิจารณาความสามารถด้านการเกษตรที่ตนเองมีอยู่เพื่อเป็นจุดแข็ง และเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต การบริหารจัดการ แก้ไขข้อจำกัด และสร้างโอกาสด้านการตลาด เช่น การรวมกลุ่มสหกรณ์การเกษตร การรวมกลุ่มการผลิต กลุ่มการแปรรูป เพื่อสร้างอำนาจการต่อรอง

สำหรับการวางแผนกำหนดรูปแบบการใช้ที่ดินนั้น จะนำข้อมูลทั้งหมดที่กล่าวมาข้างต้นมาพิจารณาซึ่งมีขั้นตอนในประเด็นหลักที่สำคัญ โดยพิจารณาจากสภาพพื้นที่ สภาพแวดล้อมแต่ละท้องถิ่น ถ้าแปลงเกษตรกรอยู่ในเขตอาศัยน้ำฝนเป็นเขตเกษตรแบบพออยู่พอกิน จะส่งเสริมการทำเกษตรแบบไร่นาสวนผสม เกษตรผสมผสาน แต่ถ้าอยู่ในเขตชลประทาน ทำการเกษตรเพื่อการแข่งขัน จะเน้นเรื่องการลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต ด้วยการปรับปรังบำรุงดินให้ดีมีความอุดมสมบูรณ์ แต่ถ้าแปลงเกษตรกรอยู่ในเขตพื้นที่ดินมีปัญหา เป็นเขตเกษตรเร่งรัดพัฒนาพออยู่พอกิน เกษตรทฤษฎีใหม่ ให้เน้นการทำการเกษตรแบบพอเพียง และแปลงเกษตรกรที่อยู่ในเขตดินมีความเหมาะสมดี เป็นเขตเกษตรก้าวหน้า ให้เน้นการทำเกษตรผสมผสาน ไร่นาสวนผสม และวนเกษตร สุดท้ายถ้าแปลงเกษตรกรอยู่ในเขตที่ดินมีความอุดมสมบูรณ์ มีน้ำชลประทาน เป็นเขตเกษตรพัฒนาที่มีศักยภาพสูง เกษตรเชิงเดี่ยวเพื่อการค้าและการแข่งขัน ควรปลูกพืชหลากหลายชนิดเพื่อลดความเสี่ยง รวมถึงทำกิจกรรมอื่นๆ ผสมผสานควบคู่กันไป ได้แก่ การเลี้ยงปลา เลี้ยงสัตว์ เพื่อลดรายจ่าย พิ่มรายได้ในทุกฤดูการผลิตต่อไปดังนั้น การวางแผนการใช้ที่ดิน ควรใช้เทคโนโลยีการผลิตโดยเลี่ยงส่งเสริมการปลูกพืชเพื่อกระจายผลผลิตตลอดทั้งปี เช่น การปลูกไม้ผลนอกฤดู อาทิ มะม่วง ลำไย มะนาว นอกจากนี้ยังควรพิจารณาการปรับเปลี่ยนการปลูกพืชที่เหมาะสมกับช่วงเวลาและภูมิอากาศ เช่น การปลูกพืชไร่พืชผักอายุสั้นหลังนาปี หรือปลูกทดแทนการทำนาปรังในฤดูแล้งที่มีน้ำน้อย ตามสถานการณ์ในช่วงนั้นร่วมด้วย