นายอุทัย นพคุณวงศ์ ผู้อำนวยการสำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตร เขตที่ 1 (สวพ.1) กรมวิชาการเกษตร เปิดเผยว่า ว่านสี่ทิศเป็นไม้ดอกไม้ประดับประเภทหัว เจริญเติบโตได้ดีในสภาพอากาศร้อนและกึ่งร้อน เนื่องจากมีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกา ปัจจุบันเกษตรกรผู้ปลูกว่านสี่ทิศมีความต้องการพันธุ์ที่มีความแปลกใหม่เพิ่มมากขึ้น จึงมีการนำเข้าหัวพันธุ์ว่านสี่ทิศมาจากต่างประเทศ เพื่อนำมาปลูกเลี้ยงและผสมพันธุ์ในเชิงการค้าเพิ่มขึ้น ทำให้สูญเสียเงินตราออกนอกประเทศ ประกอบกับพันธุ์ว่านสี่ทิศในปัจจุบันประสบปัญหาในการปลูกเลี้ยง เช่น ความทนทานต่อสภาพอากาศร้อนและแห้งแล้ง ความต้านทานต่อโรค

ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรที่สูงเชียงราย จึงได้รวบรวมพันธุ์ว่านสี่ทิศจากประเทศฮอลแลนด์ ตั้งแต่ปี พ.ศ.2529-2534 จำนวน 7 พันธุ์ มาปรับปรุงพันธุ์โดยการผสมเปิด โดยนำเมล็ดที่ได้มาเพาะเพื่อปลูกคัดเลือกสายพันธุ์ที่ดอกมีลักษณะสีเด่น แบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มดอกสีแดงและดอกสีขาว 10 พันธุ์ จากนั้นจึงทำการเปรียบเทียบพันธุ์ระหว่างกลุ่มพันธุ์สีขาว 4 พันธุ์ ได้แก่ พันธุ์ดอยช้าง 01, 02, 03 และ 04 และกลุ่มพันธุ์สีแดง 6 พันธุ์ ได้แก่ พันธุ์วาวี 01, 02, 03, 04, 05 และ 06 สามารถคัดเลือกได้ 4 พันธุ์ ได้แก่ พันธุ์ดอยช้าง 02 และ 04 พันธุ์วาวี 05 และ 06

ขณะที่ต่อมาได้เปรียบเทียบพันธุ์ระหว่างว่านสี่ทิศพันธุ์ดีเด่น 4 พันธุ์ กับพันธุ์การค้า คือ พันธุ์ Red Lion ซึ่งเป็นที่นิยมในขณะนั้นใช้เป็นเกณฑ์ในการคัดเลือกลักษณะเด่นพร้อมกับศึกษาลักษณะทางกายภาพของว่านสี่ทิศแต่ละพันธุ์ ทำให้สามารถคัดเลือกว่านสี่ทิศพันธุ์ดีเด่นได้ 4 พันธุ์ คือ พันธุ์ดอยช้าง 02 และ 04 พันธุ์วาวี 05 และ 06 ก่อนทำการขยายหัวพันธุ์ เพื่อเตรียมให้กับเกษตรกร ผู้ประกอบการไม้ดอก พร้อมกับขอเสนอพันธุ์ว่านสี่ทิศดีเด่นทั้ง 4 พันธุ์ ให้เป็นพันธุ์แนะนำของกรมวิชาการเกษตรต่อไป

สำหรับลักษณะเด่นของว่านสี่ทิศ 4 พันธุ์ดังกล่าว คือ พันธุ์ดอยช้าง 02 กลีบดอกสีขาว กลีบดอกชั้นนอก 3 กลีบ ชั้นใน 3 กลีบ ขนาด 15 x 16 เซนติเมตร กลีบดอกมีเส้นสีแดง 2 กลุ่ม เรียงตามความยาวของกลีบดอกจากโคนถึงปลาย ออกดอกเป็นช่อ จำนวน 4 ดอกต่อช่อ บานทีละคู่ อายุการปักแจกัน 8 วัน พันธุ์ดอยช้าง 04 กลีบดอกสีขาว กลีบดอกชั้นนอก 3 กลีบ ชั้นใน 3 กลีบ ขนาด 13 x 13 เซนติเมตร ขอบกลีบดอกสีชมพูแดง มีเส้นสีชมพูแดงเรียงตามความยาวของกลีบดอก และมีจุดประสีชมพูแดงกระจายทั่วกลีบยกเว้นโคนกลีบ ออกดอกเป็นช่อ จำนวน 4 ดอกต่อช่อ บานทีละคู่ อายุการปักแจกัน 7 วัน

พันธุ์วาวี 05 กลีบดอกสีแดงสดปลายแหลม กลีบดอกชั้นนอก 3 กลีบ ชั้นใน 3 กลีบ ขนาด 15 x 14 เซนติเมตร โคนกลีบดอกสีเขียว มีเส้นสีขาวยาวถึงกลางกลีบ ออกดอกเป็นช่อ จำนวน 4 ดอกต่อช่อ บานทีละคู่ อายุการปักแจกัน 8 วัน และพันธุ์วาวี 06 กลีบดอกสีแดง กลีบดอกชั้นนอก 3 กลีบ ชั้นใน 3 กลีบ ขนาด 14 x 13 เซนติเมตร กลีบดอกมีลายคล้ายร่างแห โคนกลีบดอกมีสีเขียวมีเส้นสีขาวยาวถึงกลางกลีบ ออกดอกเป็นช่อ จำนวน 4 ดอกต่อช่อ บานทีละคู่ อายุปักแจกัน 7 วัน