นายแพทย์ประวิทย์ ลี่สถาพรวงศา กรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) ด้านคุ้มครองผู้บริโภคและส่งเสริมสิทธิเสรีภาพ เปิดเผยว่าแม้ กสทช.ชุดปัจจุบันจะครบวาระ แต่ก็ต้องปฏิบัติหน้าที่ต่อไปตามกฎหมาย จนกว่าจะมีการสรรหา กสทช.ชุดใหม่ และเมื่อกระบวนการสรรหายังไม่เสร็จสิ้น ในปี 2564 นี้ กสทช.ก็ยังมีภารกิจสำคัญที่ต้องเร่งดำเนินการ เริ่มจากเรื่องคลื่นความถี่และดาวเทียมสัญญาสัมปทานดาวเทียมไทยคมจะสิ้นสุดในเดือนกันยายน 2564 ดาวเทียมที่ยังคงให้บริการได้จะถูกส่งต่อให้รัฐบาล เพื่อหาผู้ให้บริการต่อจนสิ้นสุดอายุวิศวกรรม ส่วน Filing (คลื่นความถี่และวงโคจร) ดาวเทียมที่ไม่มีการใช้งาน กสทช.จะจัดการประมูลในต้นปี 2564 เพื่อเป็นการเปิดเสรีกิจการดาวเทียมสื่อสารอย่างเต็มรูปแบบ

ทั้งนี้ ผลจากการสิ้นสุดสัมปทานดาวเทียม ทำให้ กสทช.สามารถนำคลื่นย่าน Extended C-Bandหรือที่เรียกสั้นๆ ว่า ย่าน 3.5 GHz มาประมูล 5G ได้ ซึ่งนับเป็นคลื่นหลักของการให้บริการ 5G ทั่วโลก ทั้งอเมริกา ยุโรป และเอเชีย และยังมีคลื่นความถี่ 1800 MHz ที่ค้างการจัดสรรนานหลายปี ตลอดจนคลื่นความถี่ Millimeter waves ย่าน 28 GHz ที่สามารถจัดสรรเพื่อบริการ 5G อีกย่านหนึ่ง คาดว่าจะมีการจัดประมูลในช่วงปลายปี 2564 โดยปริมาณคลื่นที่จะประมูลขึ้นกับผลการศึกษาเรื่องการรบกวนและการใช้งานร่วมกันกับกิจการอื่น เช่น กิจการโทรทัศน์ผ่านดาวเทียม

ขณะเดียวกันการนำคลื่น 3.5 GHz มาให้บริการ 5G มีผลกระทบที่สำคัญต่อประชาชนคือ ผู้รับชมโทรทัศน์ผ่านดาวเทียมระบบ C-Band หรือเรียกกันว่าจานดำทุกรายจะต้องเปลี่ยนอุปกรณ์หัวรับสัญญาณเพื่อหยุดการรับสัญญาณ Extended C-Band มิเช่นนั้นจะถูกรบกวนการรับชมเมื่อเปิดบริการ 5G ดังเช่นในปัจจุบันที่การเปิดบริการ 5G บนย่าน 2600 MHz ทำให้ผู้ใช้จานดำรุ่นเก่าส่วนหนึ่งที่มีหัวรับสัญญาณที่รับสัญญาณ 2600 MHz ด้วย (ทั้งที่ไม่ใช่ย่านโทรทัศน์ผ่านดาวเทียม) ไม่สามารถรับชมได้ตามปกติ

นอกจากนี้ คลื่น 5G ย่าน 700 MHz ซึ่งจัดประมูลไปแล้ว ตามแผนแล้วจะเปิดให้บริการได้ไม่จำกัดพื้นที่ตั้งแต่วันที่ 16 มกราคม เป็นต้น ไปหลังจากโครงข่ายโทรทัศน์ดิจิตอลภาคพื้นดินย้ายไปใช้งานคลื่นอื่น ในช่วงนี้หากช่องสัญญาณโทรทัศน์ดิจิตอลบางสถานีไม่สามารถรับชมได้ ผู้ชมสามารถปรับตั้งกล่องโทรทัศน์ดิจิตอลให้หาสัญญาณใหม่ ก็จะสามารถรับชมได้ตามปกติ

สำหรับการให้บริการ 2G นั้น ค่ายมือถือล้วนต้องการยุติบริการ แต่มีประเด็นเกี่ยวเนื่องที่สำคัญคือ ผู้ให้บริการจะต้องรับผิดชอบให้ผู้ใช้งานเดิมใช้งานได้ต่อไป ด้วยการแจ้งเตือนและเสนออุปกรณ์ทดแทน ไม่เฉพาะทดแทนเครื่องโทรศัพท์ แต่รวมไปถึงทดแทนอุปกรณ์สื่อสาร 2G อื่นๆ เช่น อุปกรณ์ติดตามตำแหน่งรถยนต์ผ่านสัญญาณโทรศัพท์ อุปกรณ์รายงานระดับน้ำหรือติดตามสภาวะแวดล้อม อุปกรณ์สำหรับธุรกรรมทางการเงินรุ่นเก่าเป็นต้น มิเช่นนั้น การยุติบริการ 2G จะส่งผลกระทบอย่างกว้างขวาง

นอกจากนี้ ในด้านกิจการวิทยุกระจายเสียง มีเรื่องสำคัญคือการเรียกคืนคลื่นความถี่ ซึ่งเดิม กสทช.ต้องเรียกคืนเพื่อจัดสรรใหม่ตั้งแต่ปี 2560 แต่ คสช.ได้ออกคำสั่งขยายระยะเวลาออกไปอีก 5 ปี เท่ากับจะครบกำหนดในปี 2565 ในช่วงปี 2564 นี้จึงจำเป็นที่จะต้องมีการเตรียมการเรียกคืนคลื่นความถี่เพื่อจัดสรรใหม่ ซึ่งจะเป็นโอกาสในการออกใบอนุญาตกิจการวิทยุกระจายเสียงอย่างแท้จริง ต่างจากในปัจจุบันที่สถานีวิทยุหลักให้บริการตามสิทธิเดิมและสถานีวิทยุชุมชนเดิมอยู่ในสถานะทดลองประกอบกิจการเป็นเวลายาวนาน แม้บางสถานีจะทำผิดเงื่อนไขการอนุญาต แต่ก็ยังคงได้รับการต่ออายุการทดลองประกอบกิจการต่อไป

ทางด้านกิจการโทรทัศน์ ในปัจจุบันโทรทัศน์ดิจิตอลไม่เหลือช่องเด็ก เยาวชน และครอบครัว แม้แต่สถานีเดียว และในช่วงสถานการณ์โรคระบาด ทางไทยพีบีเอสได้ทดลองออกอากาศช่อง Active Learning TV (ทีวีเรียนสนุก) แต่มีข้อจำกัดเพราะโครงข่ายโทรทัศน์ระบบอื่นไม่นำไปออกอากาศ เนื่องจากการทดลองออกอากาศไม่อยู่ภายใต้กฎ Must Carry ทั้งที่เป็นรายการสาธารณะเพื่อประโยชน์ของเด็กและเยาวชน จึงได้ยื่นเรื่องขอใบอนุญาตโทรทัศน์สาธารณะประเภทรายการเด็ก เยาวชน และครอบครัว และ กสทช.มีมติให้เร่งจัดทำหลักเกณฑ์การจัดอนุญาตภายใน 6 เดือน

นอกจากประเด็นเรื่องคลื่นความถี่และดาวเทียมแล้ว ยังมีประเด็นอื่นๆ ที่ส่งผลกระทบต่อสาธารณะและการแข่งขัน และมีกรอบเวลาที่ต้องเร่งดำเนินการ อาทิเช่น

1.แผนการจัดให้มีบริการโทรคมนาคมพื้นฐานโดยทั่วถึงและบริการเพื่อสังคมระยะ 5 ปี ซึ่งแผนปัจจุบันจะสิ้นสุดปี 2564 จึงจำเป็นต้องเร่งจัดทำแผนฉบับต่อไปเพื่อให้สามารถขับเคลื่อนได้ทันในปี 2565

2.การปรับอัตราเชื่อมต่อโครงข่ายโทรคมนาคมใหม่ เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมในการแข่งขัน เพราะอัตราที่สูงไป ผู้ให้บริการรายใหญ่จะได้เปรียบรายเล็ก และทำให้ในท้ายที่สุดแล้วผู้บริโภคต้องจ่ายค่าบริการสูงเกินจริง สำนักงาน กสทช. จึงมีภารกิจต้องเร่งสรุปผลการศึกษาอัตราที่เหมาะสมในปีนี้

3.การกำหนดค่าเป้าหมายมาตรฐานของบริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ในส่วนบริการสตรีมมิ่ง ตามประกาศมาตรฐานคุณภาพบริการโทรคมนาคม พ.ศ.2562 ซึ่งให้ดำเนินการหลังจาก 1 ปี ซึ่งจะเป็นมาตรฐานสำคัญในยุคบริการ 5G ที่มีการใช้งานสตรีมมิ่งอย่างแพร่หลาย

4.การปรับปรุงประกาศที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล ให้สอดคล้องกับการใช้บังคับของพระราชบัญญัติคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ.2562

5.การส่งเสริมการพัฒนา 5G Use Casesและการวางกรอบการกำกับดูแลบริการยุคใหม่ เช่น ไอโอที ตลอดจนการวางแนวทางร่วมกำกับดูแลกับหน่วยงานกำกับดูแลอื่นๆ จากการที่บริการ 5G กลายเป็นโครงสร้างพื้นฐานสำคัญของกิจการต่างๆ

6.การปรับปรุงหลักเกณฑ์ที่เกี่ยวข้องในกรณีการควบรวมธุรกิจ เกี่ยวกับสิทธิในการประกอบกิจการที่รับโอนมา ตามที่ กสทช.เคยมีมติให้ดำเนินการภายในระยะเวลา 3 เดือน