nn ประเทศไทยเดินหน้าผลักดันรถยนต์ EV มาหลายปี จนวันนี้มีแผนสนับสนุนรถยนต์ EV 3.5 แล้ว...ใช้มาตรการภาษีสนับสนุนทั้งคนซื้อและโรงงานผลิตรถยนต์...แล้วรู้ไหมจะเกิดอะไรขึ้นกับอุตสาหกรรมยานยนต์ของไทย ที่ทั้งหมดเป็น OEM ผลิตรถยนต์เครื่องสันดาปภายใน(ICE)ให้กับค่ายรถยนต์ญี่ปุ่นมานานหลายสิบปี...!!มีการประมาณการกันว่า ส่วนแบ่งยอดขายรถยนต์ในประเทศที่เป็นเครื่องยนต์ ICE จะมีลดลงจาก 77.9% ของยอดขายรถยนต์ในประเทศทั้งหมดในปี 2566 เหลือเพียง 57.9% ภายในปี 2573 บวกกับ เทรนด์ตลาดโลกที่สัดส่วนยอดขายรถยนต์ EV ทั่วโลกจะเพิ่มขึ้นจาก 13% ในปี 2565 ไปแตะที่ 35% หรือประมาณ 40 ล้านคันภายในปี 2573 (ประมาณการโดย International Energy Agency)

ด้วยสถานการณ์นี้จะสร้างแรงกระเพื่อมมายังไทยซึ่งเป็นฐานการผลิตยานยนต์ที่ใหญ่ที่สุดของอาเซียนรุนแรงขึ้นในอนาคต เนื่องจากไทยมีข้อจำกัดในการปรับเปลี่ยนเชิงโครงสร้าง เพราะค่ายรถยนต์ญี่ปุ่นซึ่งมีไทยเป็นฐานการผลิตหลักปรับตัวได้ช้า ช้ากว่าค่ายผู้ผลิตจีน สหรัฐอเมริกา หรือแม้กระทั่งยุโรปค่อนข้างมาก ทำให้ไทยซึ่งทำหน้าที่เพียงผู้รับจ้างผลิต (OEM) ของผู้ผลิตญี่ปุ่นซึ่งยังคงเน้นการผลิตรถยนต์กลุ่มเครื่องยนต์ ICE และไฮบริด (HEV) เป็นกลุ่มที่เปราะบางและได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงจากความเสี่ยงต่อการถูกทดแทนด้วยเทคโนโลยีหากปรับตัวไม่ทันตามความต้องการของตลาดโลก รวมถึงอุตสาหกรรมชิ้นส่วนและส่วนประกอบ ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มชิ้นส่วนระบบส่งกำลัง (Powertrain) หรือเครื่องยนต์ (Engine) ที่กำลังจะถูกทดแทนอย่างสมบูรณ์ด้วยระบบมอเตอร์ไฟฟ้า โดยจะกระทบทั้งบริษัทผู้ผลิต Tier 1 ตัวแทนจำหน่ายและศูนย์บริการ รวมถึงผู้ผลิต Tier 2 และ Tier 3 ซึ่งส่วนใหญ่เป็นผู้ประกอบการไทยขนาดกลางและเล็กที่มีผลิตภาพแรงงานต่ำและฐานะทางการเงินเปราะบาง

นอกจากนั้นการมีข้อตกลงเขตการค้าเสรี (FTA) กับประเทศจีน ทำให้ไทยสามารถนำเข้ารถยนต์ BEV จากจีนในราคาที่ถูกกว่าการผลิตเองในประเทศ ข้อมูลล่าสุดเม็ดเงินที่ขอรับการส่งเสริมการลงทุน (BOI) เพื่อผลิตรถยนต์ BEV แบตเตอรี่ไฟฟ้าและชิ้นส่วนที่เกี่ยวข้องนับตั้งแต่ปี 2564-2566 มี 1 แสนล้านบาท หรือ 5% ของมูลค่าอุตสาหกรรมยานยนต์ไทยเท่านั้น สรุปตรงนี้คือแผนการผลิตรถยนต์ EV อาจไม่ชดเชยจำนวนรถยนต์ ICE ที่กำลังจะหายไปจากสายพานการผลิตของไทย

อีกเรื่องสำคัญ บทบาทของไทยในห่วงโซ่อุปทานผลิตแบตเตอรี่สำหรับรถไฟฟ้าค่อนข้างน้อย เนื่องจากไทยยังไม่มีแหล่งผลิตแร่ลิเทียมและนิกเกิล ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญต่อการผลิตแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าในระดับต้นน้ำ (Upstream) จึงเสียเปรียบประเทศเพื่อนบ้านอย่างอินโดนีเซียที่มีแหล่งแร่นิกเกิลสูงถึง 30% ของทั้งโลก อีกทั้งต้นทุนด้านแรงงานยังถูกกว่าไทย นี่คือข้อจำกัดสำคัญที่ไทยอาจเสียส่วนแบ่งอุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้าให้กับประเทศรอบข้างมากขึ้นในอนาคต และผู้ผลิตจีนเองก็เริ่มหันมาตั้งโรงงานผลิตชิ้นส่วนแบตเตอรี่ไฟฟ้าเอง การพัฒนาและถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตจากบริษัทต่างชาติค่อนข้างจำกัด ขณะที่การวิจัยและพัฒนาเพื่อผลิตแบตเตอรี่สำหรับรถยนต์ไฟฟ้าจากผู้ผลิตในประเทศยังอยู่ในช่วงเริ่มต้นและยังมีกำลังการผลิตน้อย

จึงจำเป็นมากที่ผู้ผลิตและผู้ประกอบการไทยต้องเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของห่วงโซ่การผลิตของยานยนต์ไฟฟ้าเข้มข้นขึ้นในทุกมิติ แต่เท่าที่ดูจากความเป็นจริงตอนนี้ผู้ประกอบการไทยยังไม่เข้าใกล้คำว่า“จิ๊กซอว์”สำคัญของห่วงโซ่อุปทานในอุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้าเลย...จึงน่าเป็นห่วงที่อุตสาหกรรมยานยนต์ไทยจะได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงจนยากจะหลีกเลี่ยงได้

พงษ์พันธุ์