พระราชฐานที่สร้างด้วยไม้สักทอง ณ ชายฝั่งทะเล แห่งเมืองชะอำ จังหวัดเพชรบุรี ที่ได้รับการกล่าวขานว่างดงามด้วยสถาปัตยกรรมแบบไทยผสมตะวันตก ที่ชื่อว่าพระราชนิเวศน์มฤคทายวัน คือพระราชฐานที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ทรงใช้ประทับในช่วงฤดูร้อน พระราชฐานแห่งนี้ รัชกาลที่ 6 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2466-2567 โดยทรงมีพระราชานุญาตให้สถาปนิกชาวอิตาเลียน ชื่อ นายเออร์โกเล แมนเฟรดิ (Ercole Manfredi) เป็นผู้ออกแบบ แล้วทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย เป็นผู้อำนวยการก่อสร้าง

พระราชฐานแห่งนี้สร้างเป็นอาคารสองชั้นชั้นล่างเป็นใต้ถุนสูง มีเสาคอนกรีตรองรับตลอดแนวรวมทั้งสิ้น 1,080 ต้น ส่วนหลังคาเป็นทรงปั้นหยา พระราชนิเวศน์มฤคทายวันมีพระที่นั่งทั้งหมด 3 องค์ คือ สมุทรพิมาน พิศาลสาคร และสโมสรเสวกามาตย์โดยแบ่งพระราชฐานเป็นสามเขต คือ เขตท้องพระโรงเขตที่ประทับฝ่ายหน้า และเขตที่ประทับฝ่ายใน พระที่นั่งทุกองค์มีทางเชื่อมถึงกันโดยตลอด

พระราชนิเวศน์องค์นี้มีความงดงามทั้งด้านสถาปัตยกรรม และยังมีความงามเป็นพิเศษในด้านสีสันที่ทาลงบนองค์พระที่นั่ง คือสีเขียวไข่กา (ปัจจุบันกำลังดำเนินการทาสีพระที่นั่งบางองค์อยู่ ซึ่งตามหลักฐานบ่งบอกว่าสีเดิมที่ทาในสมัยแรกเริ่มก่อสร้างคือสีเขียวไข่กา)   

พระราชนิเวศน์แห่งนี้คือที่ประทับในช่วงฤดูร้อนของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ตัวพระที่นั่งอยู่ใกล้กับริมทะเล และมีต้นไม้ใหญ่คือต้นจามจุรี และต้นไทร ให้ร่มเงาและให้ความเขียวขจี

พระที่นั่งสมุทรพิมาน เป็นที่ประทับของในหลวง รัชกาลที่ 6 เป็นพระที่นั่งองค์ใหญ่สุด มีห้องพระบรรทม ห้องแต่งพระองค์ ห้องทรงพระอักษร และห้องสรง
ส่วนห้องเสวยอยู่ที่ศาลารูปสี่เหลี่ยม มีระเบียงติดลูกกรงรอบ ไม่มีผนัง เพราะต้องการให้เป็นที่เปิดโล่งรับลมทะเล พระที่นั่งสมุทรพิมาน ยังเคยเป็นประทับของพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ระหว่างมีพระครรภ์สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดาสิริโสภาพัณณวดี

พระที่นั่งพิศาลสาคร เคยเป็นที่ประทับของสมเด็จพระนางเจ้าอินทรศักดิศจี พระวรราชชายา และเป็นที่พำนักของ พระสุจริตสุดา พระสนมเอก ส่วนด้านหลังพระที่นั่งมีเรือนเล็ก เป็นที่อยู่ของข้าราชบริพารฝ่ายใน

ส่วนพระที่นั่งสโมสรเสวกามาตย์ เป็นอาคารสองชั้น ทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า เปิดโล่งทั้งชั้นล่างและชั้นบน ทรงใช้พระที่นั่งองค์นี่เป็นโรงละคร และที่ชุมนุมตามแต่โอกาส

พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน อยู่บนถนนเพชรเกษมตำบลชะอำ อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี เปิดให้เข้าชมทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.30-16.30 น. เก็บค่าเข้าชมคนละ 30 บาท เด็กอายุต่ำกว่า 15 ปี เสียค่าเข้าชม15 บาท ปัจจุบันไม่อนุญาตให้ขึ้นไปบนตัวพระที่นั่งชั้นบนหากผู้ใดต้องการขึ้นชมชั้นบนต้องติดต่อขออนุญาตล่วงหน้าที่ สำนักงานมูลนิธิพระราชนิเวศน์มฤคทายวันในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี เลขที่ 1281 ค่ายพระรามหกถนนเพชรเกษม ตำบลชะอำ อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี76120 โทรศัพท์ 032-508 4444-5, 081-941 2185ขอให้ผู้เข้าชมพระราชนิเวศน์แต่งกายสุภาพ