ประเทศสยามมีสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชสยามมกุฎราชกุมาร พระองค์แรก คือ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศอดิศวรมหาจุฬาลงกรณ์ บดินทรเทพยวรางกูร บรมมกุฎนเรนทรสูริย์ขัตติยสันตติวงษ อุกฤษฐพงษวโรภโตสุชาต ธัญญลักษณวิลาศวิบุลยสวัสดิ์ศิริวัฒนวิสุทธิสยามมกุฎราชกุมาร

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งการพระราชพิธีมหาพิไชยมงคลสรงสนาน เฉลิมพระปรมาภิไธย สถาปนาสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ ขึ้นดำรงพระบรมราชอิสริยยศสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร เมื่อวันที่ 14 มกราคม 2429  

สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กับสมเด็จพระนางเจ้า
สว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี (สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า) ประสูติเมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2421 เสด็จสวรรคต เมื่อวันที่ 4 มกราคม 2437 ด้วยอาการพระประชวรด้วยโรคไข้รากสาดน้อย

พระองค์ทรงเป็นสมเด็จพระบรมราชปิตุลาธิบดีในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และทรงมีพระอนุชา และพระขนิษฐาร่วมพระราชมารดา คือสมเด็จเจ้าฟ้าวิจิตรจิรประภา, สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมขุนศรีธรรมราชธำรงฤทธิ์, สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงเพชรบุรีราชสิรินธร,สมเด็จเจ้าฟ้าศิราภรณ์โสภณ และสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงสงขลานครินทร์ (ต่อมาคือ สมเด็จพระมหิตลาธิเบศรอดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก) และทรงเป็นพระบรมราชอัยกาเจ้าในพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว

หลังการพระราชพิธีพระบรมศพสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นำพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ไปบูรณปฏิสังขรณ์ วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ฯ ครั้นเมื่อบูรณะวัดเรียบร้อยแล้ว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้เชิญตราสัญลักษณ์ประจำสมเด็จเจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศไปไว้ที่หน้าบันพระวิหารหลวง

สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณต่อแผ่นดินสยามนานัปการทรงช่วยผ่อนพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระราชบิดา นับตั้งแต่ทรงได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นสยามมกุฎราชกุมาร เช่น เสด็จออกรับพระราชอาคันตุกะ และทรงรับฎีการ้องทุกข์จากราษฎร และเสด็จฯ เป็นผู้แทนพระองค์ในโอกาสต่างๆ ที่สำคัญคือ ทรงมีพระอัจฉริยภาพ และพระสติปัญญาหลักแหลม ทรงรอบรู้ในสรรพวิทยา เพราะทรงได้รับการอบรมสั่งสอนจากพระราชบิดาอย่างใกล้ชิด ทรงมีพระอัจฉริยภาพในด้านภาษาและวรรณกรรม เช่น ทรงเขียนพระบันทึกจดหมายเหตุรายวัน ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ ทรงพระราชนิพนธ์โคลงกลอนต่างๆ ไว้มากทรงเชี่ยวชาญแตกฉานในภาษาอังกฤษ ทรงได้รับรางวัลเรียงความและแต่งนิทานภาษาอังกฤษจากเกาะสิงคโปร์ เมื่อครั้งที่อังกฤษยังมีอิทธิพลเหนือสิงคโปร์ เมื่อครั้งทรงผนวชเป็นสามเณรทรงเทศน์มหาชาติ เรื่องความกตัญญูกตเวที

พระราชานุสาวรีย์ของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมารประดิษฐานอยู่ ณ บริเวณหน้าอาคารปฏิบัติธรรม ชื่อ เบญจมราชวรานุสรณ์ โดยที่หน้าบันชั้นบนสุดของอาคารมีตราสัญลักษณ์ของพระราชวงศ์จักรีประดิษฐาน ซึ่งถือได้ว่าเป็นอาคารภายนอกพระบรมมหาราชวังเพียงแห่งเดียวที่ได้รับพระบรมราชานุญาตให้ประดิษฐานตราสัญลักษณ์สำคัญนี้ไว้ ส่วนหน้าบันชั้นถัดลงมามีตราสัญลักษณ์ประจำพระองค์ของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ประดิษฐานไว้คือรูปมงกุฎ และมีช่อชัยพฤกษ์ประดับโดยมีตัวอักษร ร.จ.บ.ต.ว.ห.จ. ติดอยู่ด้วย ซึ่งย่อมาจาก เราจะ บำรุงตระกูลวงศ์ให้เจริญ อันหมายถึง จะทรงทำนุบำรุงประเทศชาติประชาชนให้มีความเจริญ เนื่องจากทรงตระหนักดีว่า พระมหากษัตริย์ทรงเปรียบเสมือนพ่อของแผ่นดิน ดังนั้นจึงมีพระราชภารกิจต้องทำนุ บำรุงชาติบ้านเมืองและประชาชนให้มีความสุขความเจริญทั่วทั้งแผ่นดิน

ดังนั้นในทุกวันที่ 4 มกราคม ทุกปี ซึ่งเป็นวันคล้ายวันเสด็จสวรรคตของพระองค์ท่าน จึงมีการพิธีทำบุญอุทิศถวายแด่สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ณ พระราชานุสาวรีย์ของพระองค์ที่วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ฯ โดยผู้เป็นเจ้าภาพจัดพิธีทำบุญอุทิศถวายทุกปีได้แก่ คุณยศ-ดร.นฎาประไพ เอื้อชูเกียรติ

คอลัมน์ตะลอนเที่ยวขอเชิญชวนให้คุณไปกราบถวายบังคมพระบรมราชานุสาวรีย์ของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้าพระองค์แรกของสยามประเทศ เพื่อน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ท่านที่มีต่อสยามประเทศ และพสกนิกรชาวไทย ณ วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ฯ