กรุงธนบุรีศรีมหาสมุทร คือราชธานีแห่งกรุงธนบุรี ในครั้งรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงมีพระนามเต็มว่า พระศรีสรรเพชร สมเด็จบรมธรรมิกราชาธิราชรามาธิบดี บรมจักรพรรดิศรบวรราชาบดินทร์ หริหรินทร์ธาดาธิบดี ศรีสุวิบูลย์ คุณรุจิตร ฤทธิราเมศวร บรมธรรมิกราชเดโชชัย พรหมเทพาดิเทพ ตรีภูวนาธิเบศร์ โลกเชษฏวิสุทธิ์ มกุฏประเทศคตามหาพุทธังกูร บรมนาถบพิตร พระพุทธเจ้าอยู่หัวณ กรุงเทพมหานคร บวรทวาราวดีศรีอยุธยา มหาดิลกนพรัฐ ราชธานีบุรีรมย์อุดมพระราชนิเวศมหาสถาน หรือสมเด็จพระบรมราชาที่ 4 

พระบรมมหาราชวังในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช คือพระราชวังเดิม (ชื่อเรียกตามยุคปัจจุบัน) ซึ่งเป็นที่ทำการของกองทัพเรือ สำหรับเรื่องเกี่ยวกับกรุงธนบุรี สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงแสดงความคิดเห็นไว้ดังนี้ “…ที่เจ้าตากลงมาตั้งเมืองธนบุรีเป็นราชธานี ครั้งนั้นเหมาะแก่ประโยชน์ทุกอย่าง ถ้าหากว่าสมเด็จพระอดีตมหาราชได้มาขับไล่เจ้าตากมิให้ตั้งอยู่ที่กรุงศรีอยุธยา ก็ขับไล่ด้วยไมตรีจิต ตักเตือนมิให้พลาดพลั้งไปด้วยเห็นแก่เกียรติยศ เพราะกรุงศรีอยุธยาถึงเป็นที่มีชัยภูมิด้วยลําน้ำล้อมรอบ และเป็นเมืองมีป้อมปราการมั่นคงก็จริง แต่รี้พลของเจ้าตากที่มีอยู่ไม่พอจะรักษากรุงศรีอยุธยาต่อสู้ข้าศึก และขณะนั้นศัตรูก็ยังมีมาก ทั้งพม่าและไทยก๊กอื่นอาจจะยกมาย่ำยีในเมื่อหนึ่งเมื่อใด กรุงศรีอยุธยาอยู่ในทางที่ข้าศึกจะมาถึงได้สะดวกทั้งทางบกและทางน้ำ ถ้ามีกําลังไม่พอรักษา ขืนตั้งอยู่ที่กรุงศรีอยุธยาก็คงเป็นอันตราย การที่ลงมาตั้งอยู่เมืองธนบุรีก็ไม่ห่างไกลกับกรุงศรีอยุธยา มีอํานาจอยู่ที่เมืองธนบุรีก็เหมือนมีอํานาจอยู่ในกรุงศรีอยุธยา แต่ได้เปรียบที่เมืองธนบุรีตั้งอยู่ที่ลําน้ำลึกใกล้ทะเล แม้ข้าศึกมาทางบกไม่มีทัพเรือเป็นกําลังด้วยแล้วก็ยากที่จะมาตีเมืองธนบุรี” 

กรุงธนบุรีถูกสถาปนาเป็นราชธานีแห่งใหม่ของสยาม เมื่อสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงสร้างพระราชวังขึ้นทางด้านทิศใต้ของเมือง ซึ่งขนาบด้วยวัดแจ้ง (วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร) และวัดท้ายตลาด(วัดโมฬีโลกยารามราชวรวิหาร) เมื่อวันที่ 4 ตุลาคม 2313 พระราชทานนามว่ากรุงธนบุรีศรีมหาสมุทร 

ตะลอนเที่ยวสัปดาห์นี้ชวนเชิญให้คุณไปเที่ยวชมโบราณสถานสำคัญแห่งนี้ด้วยกันในวันที่ 14-28 ธันวาคม 2563 เวลา 09.00-15.30 น. โดยการจัดงานและตามคำเชิญชวนของมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิมและกองบัญชาการกองทัพเรือ การจัดงานในครั้งนี้อนุญาตให้ประชาชนทั่วไปเข้าชมโบราณสถานในเขตพระราชวังเดิมได้โดยไม่ต้องขออนุญาตล่วงหน้า 

ภายในพระราชวังเดิมยังคงมีโบราณสถานสำคัญดำรงคงอยู่ เช่น ท้องพระโรง พระที่นั่ง พระตำหนักเก๋งคู่ พระตำหนักเก๋งพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช อาคารเรือนเขียว ศาลศีรษะวาฬ และป้อมวิไชยประสิทธิ์ ป้อมเก่าแก่ตั้งแต่ยุคกรุงศรีอยุธยา  

การเข้าชมในวันเวลาดังกล่าวนี้ อนุญาตให้คนไทยเข้าชมได้โดยไม่เสียค่าเข้าชม แต่ต้องแต่งกายให้เรียบร้อยเหมาะสมเพื่อแสดงความเคารพต่อสถานที่ ส่วนชาวต่างชาติที่จะเข้าชมต้องมีคนไทยเป็นผู้นำเข้าไป 

การเดินทางเข้าชม แนะนำให้เดินทางด้วยระบบขนส่งมวลชนสาธารณะ เช่น รถไฟฟ้าใต้ดิน ลงสถานีอิสรภาพ ออกทางช่องทางที่ระบุว่า ซอยอิสรภาพ 34 แล้วเดินไปบนเส้นทางถนนอิสรภาพ จะมีป้ายบอกทางไปพระราชวังเดิม หรือสามารถนั่งรถ ขสมก. สาย 57 ลงป้ายหน้ากองบัญชาการกองทัพเรือ และสามารถนั่งเรือโดยสารข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา จากท่าเตียน (วันโพธิ์) ไปลงที่ท่าวัดอรุณฯแล้วเดินผ่านวัดอรุณฯ ไปยังพระราชวังเดิม (จะมีป้ายแสดงทางติดประกาศไว้) หรือนั่งเรือด่วนเจ้าพระยา ขึ้นที่ท่าวัดอรุณฯ ก็สะดวกเช่นกัน 

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่มูลนิธิอนุรักษโบราณสถานในพระราชวังเดิม เบอร์โทรศัพท์02-4754117 และ 02-4727291 หรือดูในเฟซบุ๊คมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิมfacebook.com/pg/wangdermpalace