ปอดยังดีอยู่หรือเปล่า! เช็กสมรรถภาพปอดได้ด้วย Spirometer และฟื้นฟูปอดด้วยโปรแกรมกายภาพบำบัดเฉพาะบุคคล หลังหายจากโควิด-19

แม้จะหายจากโควิด-19 แล้วก็อย่าเพิ่งวางใจ เพราะปอดอาจโดนทำลายจนประสิทธิภาพการทำงานถดถอยไม่รู้ตัว นายแพทย์ฐชิภัทร เสรีอรุโณ แพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู โรงพยาบาลเวชธานี ระบุว่า เชื้อไวรัสโควิดจะทำให้ปอดอักเสบและมีโอกาสเกิดพังผืดในเนื้อปอด แม้จะรักษาการติดเชื้อโควิดจนหายขาดแล้วก็ยังสามารถเกิดภาวะแทรกซ้อนตามมาได้ หรือที่เรียกว่า Long COVID-19 หนึ่งในภาวะแทรกซ้อนนั้นคือประสิทธิภาพการทำงานของปอดที่ลดลงรวมถึงการถดถอยของสภาพร่างกายโดยรวม กล้ามเนื้อส่วนต่างๆ ตลอดจนระบบหัวใจและหลอดเลือด ส่งผลให้มีอาการเหนื่อยง่ายระหว่างทำกิจกรรมในชีวิตประจำวันหรือออกกำลังกายได้ไม่เท่ากับก่อนป่วย

ทั้งนี้ ผู้ป่วยบางรายขณะที่ติดเชื้อโควิด-19 อาจมีอาการเพียงเล็กน้อยหรือไม่แสดงอาการอะไรเลย แต่หากมีการอักเสบเกิดขึ้นในเนื้อปอดย่อมมีโอกาสเกิดการทำลายเนื้อปอดหรือพังผืดตามมาได้ ส่งผลให้ประสิทธิภาพการทำงานของปอดลดลง ซึ่งตอนที่เราอายุยังไม่มากอาจจะยังไม่แสดงอาการเหนื่อยง่ายให้เห็น เนื่องจากประสิทธิภาพการทำงานของปอดยังดีเพียงพอต่อความต้องการใช้ออกซิเจนของร่างกาย แต่ตามธรรมชาติประสิทธิภาพการทำงานของปอดคนเราจะถดถอยลงเมื่ออายุมากขึ้น ทำให้ผู้ที่มีประสิทธิภาพการทำงานของปอดลดลงในวันนี้แสดงอาการเหนื่อยง่ายได้ก่อนอายุที่ควรจะเป็น หรือมีอาการเหนื่อยง่ายกว่าคนอื่นในยามที่การทำงานของปอดลดลงจากปัญหาอื่นๆ ที่อาจเกิดขึ้นซ้ำอีกในอนาคต เพราะฉะนั้นการตรวจเช็กประสิทธิภาพการทำงานของปอด รวมถึงระบบหัวใจและหลอดเลือด ตลอดจนการบริหารฟื้นฟูปอดและร่างกายโดยรวมให้กลับมาดีดังเดิมจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีในยามสูงอายุ และช่วยลดความรุนแรงในยามเจ็บป่วยด้วยโรคทางปอดอื่นๆ

Spirometer เป็นเครื่องทดสอบสมรรถภาพปอด ด้วยการหายใจเพื่อวัดปริมาตรอากาศเข้าและออกจากปอดด้วยความเร็วและแรงที่สุดเท่าที่จะทำได้ พร้อมแสดงผลเป็นตัวเลขค่าร้อยละและกราฟ เพื่อให้แพทย์ประเมินประสิทธิภาพการทำงานของปอด นอกจากนี้ยังสามารถทดสอบสมรรถภาพการทำงานของระบบหัวใจและหลอดเลือดด้วยโปรแกรม Six minute walk test หากพบว่าสมรรถภาพการทำงานของปอด หัวใจและหลอดเลือด รวมถึงกล้ามเนื้อถดถอยหรือต่ำกว่าเกณฑ์ของคนปกติทั่วไป แพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟูจะออกแบบโปรแกรมในการฟื้นฟูปอดและร่างกายให้เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย

ดังนั้น ผู้ป่วยที่หายขาดจากโควิด-19 แล้วอย่างน้อย 2-4 สัปดาห์ ทั้งผู้ที่ไม่มีอาการและผู้ที่มีอาการแสดง เช่น เหนื่อยง่าย ใจสั่น รู้สึกหวิวๆ ในขณะที่ทำกิจวัตรระหว่างวันที่เคยทำได้ รู้สึกล้า เพลีย ยืนเดินได้ไม่ทน หรือออกกำลังกายได้ไม่หนักเท่ากับก่อนป่วยนายแพทย์ฐชิภัทร แนะนำว่าควรต้องได้รับการทดสอบสมรรถภาพปอด กล้ามเนื้อตลอดจนการทำงานของระบบหัวใจและหลอดเลือด รวมถึงเข้ารับการฟื้นฟูหากพบว่าประสิทธิภาพการทำงานของร่างกายลดลง ทั้งนี้เพื่อให้ปอดและสุขภาพร่างกายโดยรวมกลับมาทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด