ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒนวรขัตติยราชนารี องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ทรงบรรยายพิเศษผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ (ออนไลน์) เรื่องการเกิดโรคมะเร็ง Oncogenesis หัวข้อ “ภาพรวมของการเกิดมะเร็งและชีววิทยาการเจริญของเซลล์มะเร็ง ซึ่งมีพื้นฐานมาจากพันธุกรรม” และหัวข้อ “ระยะต่างๆ ของการเกิดมะเร็งและกลไกที่เกี่ยวข้อง” พระราชทานแก่นักศึกษาแพทย์ พยาบาล สาธารณสุข และ บุคลากรด้านวิทยาศาสตร์สุขภาพมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี และทรงบรรยายพิเศษต่อเนื่องเป็นวันที่ 2 หัวข้อ “ชีววิทยาของมะเร็ง-การเพิ่มจำนวนของเซลล์ : วัฏจักรเซลล์ และวิถีการส่งสัญญาณที่ไม่สามารถควบคุมได้” ณ ตำหนักทิพย์พิมาน จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งตลอดการบรรยายพระราชทาน ทรงยกตัวอย่างประกอบทำให้นักศึกษาเข้าใจในเนื้อหาและบทเรียนได้ง่ายขึ้น และต่างสำนึกในพระกรุณาธิคุณ ที่ทรงทุ่มเทและทรงเตรียมการสอนอย่างเต็มที่ นับเป็นพระกรุณาธิคุณหาที่สุดมิได้
ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ เสด็จออก ณ ท้องพระโรง ตำหนักทิพย์พิมาน ทรงบรรยายพิเศษ เรื่อง การเกิดโรคมะเร็งOncogenesis พระราชทานแก่ นักศึกษาแพทย์ ชั้นปีที่ 2 นักศึกษาพยาบาล ชั้นปีที่ 3นักศึกษาสาธารณสุข ชั้นปีที่ 1 บัณฑิตศึกษา และบุคลากรด้านวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารีประจำปีการศึกษา 2564 จำนวน 104 คนผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ (ออนไลน์) ในการนี้ รองศาสตราจารย์ ดร.อนันต์ ทองระอา อธิการบดีมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารีเฝ้ากราบทูลรายงานและกล่าวสำนึกในพระกรุณาธิคุณ
สำหรับรายวิชานี้ จะทรงบรรยายใน 7 หัวข้อหลัก โดยทรงบรรยายพระราชทานใน 2 หัวข้อ ประกอบด้วย “ภาพรวมของการเกิดมะเร็งและชีววิทยาการเจริญของเซลล์มะเร็ง ซึ่งมีพื้นฐานมาจากพันธุกรรม”และหัวข้อ “ระยะต่างๆ ของการเกิดมะเร็งและกลไกที่เกี่ยวข้อง” ซึ่งวิชานี้มีความสำคัญต่อนักศึกษาแพทย์อย่างยิ่ง เนื่องจากปัจจุบันโรคมะเร็งเป็นสาเหตุการเสียชีวิตเป็นอันดับต้นๆ ของประเทศและมีแนวโน้มที่จะมีอุบัติการณ์เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง
โดยหัวข้อแรก ทรงบรรยายภาพรวมของการเกิดมะเร็งและชีววิทยาการเจริญของเซลล์มะเร็ง ซึ่งการเกิดโรคมะเร็งมีสาเหตุจากหลายปัจจัย ทั้งจากพันธุกรรม สิ่งแวดล้อม และวิถีชีวิต รวมถึงการได้รับสัมผัสสารเคมี ไวรัสก่อมะเร็ง และรังสีนอกจากนี้ ยังทรงบรรยายถึงลักษณะเฉพาะของเซลล์มะเร็งซึ่งแตกต่างไปจากเซลล์ปกติทั่วไป มีการแบ่งตัวอย่างไม่หยุดยั้งทำให้เพิ่มจำนวนอย่างไม่มีที่สิ้นสุด การรุกล้ำและการแพร่กระจายไปยังเนื้อเยื่ออื่นๆ เนื่องจากมีการเปลี่ยนแปลงทางชีวโมเลกุลและชีวเคมีต่างๆ นำไปสู่การค้นพบยีนที่อาจเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญของการเกิดมะเร็งที่เรียกว่า อองโคยีน หรือ ยีนมะเร็ง และยีนที่ทำหน้าที่ต่อต้านการแบ่งตัวและการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง การยับยั้งการควบคุมการแบ่งตัวของเซลล์มะเร็ง และการพัฒนาการรักษามะเร็งสามารถทำได้โดยการรักษาแบบมุ่งเป้า
ส่วนในหัวข้อที่ 2 ทรงบรรยายคือ “ระยะต่างๆ ของการเกิดมะเร็งและกลไกที่เกี่ยวข้อง” เกี่ยวกับกระบวนการเกิดมะเร็งที่มีหลายขั้นตอน ได้แก่ ขั้นเริ่มต้น(Initiation) ขั้นก่อตัว (Promotion)และขั้นกระจายตัว (Progression) ซึ่งต่างมีความซับซ้อนในตัวเองทั้งสิ้น ซึ่งขั้นเริ่มต้นเป็นเรื่องกลไกลการเกิดมะเร็งจากสารเคมี ซึ่งขณะนี้ยังไม่สามารถเข้าใจได้อย่างถ่องแท้ แต่เชื่อว่าสามารถแยกออกเป็น 2 รูปแบบ คือ กลไกที่มีการทำลายหรือเปลี่ยนแปลงดีเอ็นเอโดยตรง ทำให้เกิดการกลายพันธุ์ และภายหลังกลายเป็นเซลล์มะเร็ง ซึ่งถือว่าเป็นขั้นเริ่มต้นของกระบวนการเกิดมะเร็ง แต่ร่างกายของคนปกติสามารถซ่อมแซมดีเอ็นเอ หรือยีนด้วยเอนไซม์ ก่อนที่เซลล์จะแบ่งตัว จึงจะรักษาสภาพเดิมได้ ซึ่งความผิดปกติของโครงสร้างในดีเอ็นเอนี้ เป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้กระบวนการควบคุมการแบ่งตัวและการทำงานของเซลล์ผิดไป ทั้งนี้ ทรงยกตัวอย่างกระบวนการที่เกิดขึ้นจากสารก่อมะเร็งที่ทำลายดีเอ็นเอโดยตรงชนิดต่างๆ ได้แก่ สารอะฟลาท็อกซิน Aflatoxin เป็นสารพิษจากเชื้อราพบได้ในเมล็ดธัญพืชชนิดต่างๆ สารไนโตรซามีน ที่มักพบในอาหาร เช่น ปลาร้า กะปิ เครื่องดื่มบางชนิด เป็นต้น และกลไกที่ไม่ได้มีการทำลายดีเอ็นเอโดยตรง ซึ่งกลไกนี้จะมีการเปลี่ยนแปลงในระบบที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมการแสดงออกของยีน ซึ่งนำไปสู่การเกิดมะเร็ง
สำหรับหัวข้อทรงบรรยายพิเศษผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ออนไลน์ ต่อเนื่องวันที่ 2 เป็นหัวข้อที่ 3 คือ “ชีววิทยาของมะเร็ง - การเพิ่มจำนวนของเซลล์ : วัฏจักรเซลล์และวิถีการส่งสัญญาณที่ไม่สามารถควบคุมได้” นั้นเป็นความรู้พื้นฐานที่สำคัญ ที่จะนำไปสู่ความเข้าใจในหลักการที่จะนำมาใช้ในการพัฒนาการรักษามะเร็ง โดยเฉพาะกระบวนการสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการเกิดมะเร็ง
โรคมะเร็ง เป็นโรคที่เกิดจากการเพิ่มจำนวนเซลล์ที่ไม่สามารถควบคุมได้ ถึงแม้ว่าระบบวงจรการควบคุมของเซลล์มะเร็งและเซลล์ปกติจะเหมือนกันเกือบทุกอย่าง แต่เซลล์มะเร็งก็หาวิธีใหม่ๆ ที่สามารถเจริญเติบโตได้ เช่น การเพิ่มขยายจำนวน การเข้าสู่ภาวะที่หยุดการแบ่งตัว และเข้าสู่ช่วงปลายของอายุขัยของเซลล์ และกระบวนการตายของเซลล์ ซึ่งปกติร่างกายจะมีการควบคุมให้มีความสมดุลและเหมาะสม แต่หากเกิดความผิดปกติเกี่ยวกับการควบคุมในระบบเหล่านี้ ก็จะนำไปสู่การเกิดเป็นมะเร็งขึ้นได้ การเพิ่มจำนวนของเซลล์ มีความเกี่ยวข้องกับวัฏจักรของเซลล์ หรือวงจรการแบ่งตัวของเซลล์ ซึ่งแบ่งออกเป็น 4 ระยะเริ่มตั้งแต่การสร้างดีเอ็นเอเพื่อเพิ่มปริมาณสารพันธุกรรมเป็นการเตรียมความพร้อมไปจนเข้าสู่กระบวนการแบ่งตัวของเซลล์ออกเป็น 2 เซลล์ โดยในแต่ละระยะ การแบ่งตัวของเซลล์มะเร็ง จะมีจุดที่ตรวจสอบและควบคุมความถูกต้องและคุณภาพการทำงานของเซลล์ ซึ่งขึ้นกับโปรตีนจำเพาะหลายชนิดที่คอยควบคุมวิถีการส่งสัญญาณ ให้มีการทำงานได้เหมาะสมและถูกเวลา หากเกิดกลไกความผิดปกติที่จุดควบคุมเหล่านี้ อาจจะส่งผลให้เกิดมะเร็งขึ้นได้
นอกจากนี้ ทรงอธิบายถึงกระบวนการส่งสัญญาณเข้าสู่เซลล์ ซึ่งนำไปสู่การตอบสนองของเซลล์ และทรงยกตัวอย่างความสำคัญของภาวะที่เซลล์เข้าสู่ความชราภาพ หรือเรียกว่า senescenceโดยเกิดการเปลี่ยนแปลงทางชีวเคมี จนในที่สุดเซลล์จะหยุดการแบ่งตัวลงอย่างถาวร ซึ่งเซลล์กลุ่มที่อยู่ในภาวะชราภาพนี้ อาจมีความสำคัญที่ทำให้การรักษามะเร็งโดยใช้ยานั้นไม่ประสบความสำเร็จ โดยปกติแล้ว เซลล์มีคุณสมบัติไม่เหมาะสมที่จะอยู่ต่อไป จะเข้าสู่กระบวนการตายที่เรียกว่า apoptosis เป็นกระบวนการที่ร่างกายกำจัดเซลล์ ที่ก่อให้เกิดปัญหา ทั้งนี้การทำความเข้าใจในเรื่องชีววิทยาหรือคุณสมบัติของเซลล์มะเร็ง ตลอดจนกลไกในแต่ละขั้นตอนหรือกระบวนการเจริญเติบโต การเพิ่มจำนวนเซลล์ จะเป็นพื้นฐานสำคัญที่จะนำไปสู่การพัฒนาวิธีการวินิจฉัยโรคมะเร็งตั้งแต่ในระยะเริ่มต้น จนถึงการพัฒนายาและการรักษาที่มีประสิทธิภาพ
ที่ดีขึ้น
ทั้งนี้ ตลอดการบรรยายทรงยกตัวอย่างประกอบเพื่อความเข้าใจเนื้อหาบทเรียนทำให้สามารถเข้าใจได้ง่ายขึ้น นับเป็นพระกรุณาธิคุณเป็นล้นพ้นแก่คณาจารย์ และนักศึกษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี