วันที่ 9 พฤษภาคมของทุกปี เป็นวันที่รัสเซียจะเฉลิมฉลองวันแห่งชัยชนะ หรือ Victory Day ปีนี้ก็เช่นกันท่ามกลางการจับตาเป็นพิเศษหลังรัสเซียมีปฏิบัติการทางทหารในยูเครน วันนี้สำคัญอย่างไรต่อรัสเซีย

วันที่ 9 พฤษภาคม เป็นวันที่รัสเซียจะมีกิจกรรมพิเศษทุกปี ด้วยการจัดการสวนสนามของกองทัพที่จัตุรัสแดงในกรุงมอสโก และในหลายเมืองทั่วรัสเซียเพื่อเฉลิมฉลองชัยชนะของรัสเซียต่อกองทัพนาซีเยอรมนีในปี 1945

ภายใต้ยุคของประธานาธิบดีวลาดีมีร์ ปูติน “วันแห่งชัยชนะ”ได้กลายเป็นการแสดงความแข็งแกร่งของกองทัพและอาวุธยุทโธปกรณ์ ให้ชาวรัสเซียและผู้คนทั่วโลกได้เห็น ตลอดจนเพื่อเป็นการแสดงความรำลึกถึงความเสียสละในช่วงสงครามโลก ครั้งที่ 2 ซึ่งทหารของสหภาพโซเวียตเสียชีวิตมากถึง 27 ล้านคน และรัสเซียเรียกสงครามนี้ว่า “มหาสงครามแห่งความรักชาติ”

ส่วนในปีนี้ การเฉลิมฉลองนั้นยังมีความสำคัญเพิ่มอีก เพราะรัสเซียมีปฏิบัติการทางทหารในยูเครนตั้งแต่ปลายเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา กรมทหารที่มีบทบาทสำคัญในปฏิบัติการดังกล่าวจะสวนสนามต่อหน้าผู้นำกองทัพและประธานาธิบดีปูติน ในโอกาสนี้ประธานาธิบดีปูตินจะมีการกล่าวสุนทรพจน์กลางจัตุรัสแดง โดยที่ผ่านมา ผู้นำรัสเซียจะใช้โอกาสนี้ในการส่งสารมายังประชาคมโลกด้วย จึงเป็นที่จับตาว่าในปีนี้เขาจะสื่ออะไร ท่ามกลางวิกฤตรัสเซีย-ยูเครน

สำนักข่าวบีบีซีรายงานว่า การสวนสนามเนื่องในวันแห่งชัยชนะนั้นฟื้นฟูขึ้นมาโดยประธานาธิบดีบอริส เยลต์ซินในปี 1995 แต่นับตั้งแต่ปี 2008 ภายใต้การนำของประธานาธิบดีปูติน ซึ่งในตอนนั้น เขายังเป็นเพียงนายกรัฐมนตรี วันแห่งชัยชนะได้กลายเป็นการแสดงยุทโธปกรณ์ทางทหารด้วย นอกจากนี้อัตลักษณ์ของรัสเซียยังถูกสร้างสรรค์ด้วยเรื่องของวันแห่งชัยชนะ ทั้งในตำราเรียนและหนังสือประวัติศาสตร์ โดยมุ่งเน้นการฉายภาพว่ารัสเซีย คือผู้ปลดปล่อยยุโรปในช่วงสงคราม

สำหรับการเฉลิมฉลองในปีนี้ชาติยุโรปอ้างว่า ผู้นำรัสเซีย จะใช้โอกาสนี้ในการประกาศสงครามกับยูเครนอย่างเป็นทางการ หรือการเคลื่อนพลครั้งใหญ่แต่ เซอร์เก ลาฟรอฟ รัฐมนตรีต่างประเทศรัสเซียปฏิเสธเรื่องดังกล่าวแล้ว

เมื่อปี 2014 ที่รัสเซียผนวกแคว้นไครเมีย ประธานาธิบดีปูตินได้กล่าวสุนทรพจน์ในวันแห่งชัยชนะเกี่ยวกับการปราบลัทธิฟาสซิสต์ ก่อนที่จะบินไปยังเมืองท่าเซวาสโตโพล ที่ทะเลดำเพื่อเฉลิมฉลองชัยชนะนี้ต่อผู้คนหลายพันและยังมีการเฉลิมฉลองการผนวกแคว้นไครเมียในวันแห่งชัยชนะด้วย

บรรดานักวิเคราะห์คาดการณ์ว่า สำหรับการเฉลิมฉลองในปีนี้ เป็นเรื่องสำคัญที่รัฐบาลและกองทัพรัสเซียจำเป็นต้องทำอะไรบางอย่าง อาจจะเป็นการยึดเมืองมาริอูโปลทั้งหมดให้ได้ และมีการย้ำถึงการปราบลัทธินาซีและการปลอดทหารของยูเครน นอกจากนี้กองทัพรัสเซียอาจประกาศปราบกองกำลังอาซอฟ ซึ่งรัสเซียมองว่าเป็นกลุ่มนาซีก็เป็นได้

ขณะเดียวกัน การสวนสนามที่จัตุรัสแดง ยังเป็นโอกาสในการแสดงแสนยานุภาพทางการทหารของรัสเซีย ในการโชว์อาวุธใหม่ล่าสุด เช่นในปี 2015 ได้มีการแสดงรถถังอาร์มาตาT-14 อย่างไรก็ตาม มีการคาดการณ์ว่าในปีนี้ จะมีการจัดแสดงยุทโธปกรณ์น้อยลงจากปีที่แล้ว จากการที่รัสเซียมีปฏิบัติการทางทหารในยูเครน แต่ก็ยังจะมีทหารเข้าร่วมสวนสนามกว่าหนึ่งหมื่นคนและการแสดงยุทโธปกรณ์ 129 รายการซึ่งอาจว่าน่าจะเป็นรถถังรุ่นใหม่ล่าสุดอย่าง T-80BVM และระบบขีปนาวุธต่อต้านอากาศยาน Pantsir-S1 ส่วนการแสดงทางอากาศ จะมีเครื่องบินและเฮลิคอปเตอร์ 77 ลำ

มีรายงานด้วยว่า รัสเซียจะส่งเครื่องบินบัญชาการ “อัลยูชิน-80”(il-80) ซึ่งมีฉายาว่า Doomsday หรือ วันสิ้นโลก มาร่วมบินบนท้องฟ้าด้วยเป็นครั้งแรกนับตั้งแต่ปี 2010 โดยมีการนำมาบินซ้อนแล้วในวันที่ 4 พฤษภาคมที่ผ่านมา นักวิเคราะห์มองว่า il-80ซึ่งถูกออกแบบมาเพื่อใช้เป็นฐานบัญชาการเคลื่อนที่ระหว่างเกิดสงครามนิวเคลียร์ จะถูกใช้เป็นคำเตือนถึงชาติตะวันตก ที่กำลังพยายามช่วยเหลือยูเครนต่อต้านการรุกรานจากรัสเซีย ขณะที่มอสโกระบุเป็นนัยมาตลอดว่า อาจตัดสินใจใช้อาวุธนิวเคลียร์หากความเป็นประเทศของพวกเขาถูกคุกคาม

โอลกา อิริสโซวา นักวิเคราะห์กล่าวว่า การสื่อสารเกี่ยวกับวันแห่งชัยชนะนั้น พุ่งโดยตรงไปที่ชาวรัสเซียเพราะเป็นการเล่าเรื่องของสงครามโลกครั้งที่สอง ที่ชาวรัสเซียส่วนใหญ่มีอารมณ์ร่วม เนื่องจากเกือบทุกคนจะมีคนในครอบครัวที่เสียชีวิตในสงครามโลกครั้งที่สอง ส่วน เจมส์ นิกซีย์ผู้อำนวยการโครงการรัสเซีย-ยูเรเซียของ Chatham House เชื่อว่า อาจมีการประกาศสงครามอย่างเป็นทางการ เพราะรูปแบบของวันนี้ถูกกำหนดไว้สำหรับประกาศความยิ่งใหญ่ของรัสเซียให้นานาประเทศและคู่ขัดแย้งรับรู้ จึงเชื่อว่า ปูตินจะใช้วันดังกล่าวแสดงออกเชิงสัญลักษณ์เพื่อปลุกระดมชาวรัสเซียและเพื่อประกาศถึงความสำเร็จในการใช้ปฏิบัติการทางทหารกับยูเครน ไปจนถึงการเพิ่มระดับความรุนแรงในการโจมตี

อีกด้านหนึ่ง นักวิเคราะห์อาวุโสของรัสเซีย เปิดเผยว่า ปูตินมีตัวเลือกมากมายที่อยากลงมือทำ แต่การประกาศสงครามอาจเป็นไปได้ยากขณะเดียวกัน ประธานาธิบดีโวโลดิเมียร์ เซเลนสกี ของยูเครน ไม่ได้ประกาศสงครามกับรัสเซียอย่างเป็นทางการ และใช้กฎอัยการศึกในยูเครนเมื่อการรุกรานของรัสเซียเริ่มขึ้นในปลายเดือนกุมภาพันธ์ จึงมีความเป็นไปได้ที่ปูตินจะทำเพียงการประกาศเพิ่มกองกำลังของรัสเซีย ซึ่งก็ยิ่งทำให้เศรษฐกิจของประเทศตกต่ำลงไปอีก

อย่างไรก็ตาม นักวิเคราะห์อื่นๆ ยังมองว่า ในวันแห่งชัยชนะ ปูตินอาจเลือกทำอย่างอื่น นอกเหนือจากการประกาศสงครามอย่างเป็นทางการ เช่น ประกาศยึดดินแดนของลูฮันสก์และโดเนตสก์ในยูเครนตะวันออก ประกาศควบคุมเมืองมาริอูโปล ฯลฯแต่ก็ยังเป็นเรื่องยากที่จะคาดการณ์ว่าประธานาธิบดีรัสเซียคนนี้มีแผนจะทำอะไร เพราะการตัดสินใจทั้งหมดขึ้นอยู่กับชายคนนี้คนเดียว

ขณะเดียวกัน แม้รัสเซียมีการเฉลิมฉลองวันแห่งชัยชนะทั่วประเทศ แต่หลายประเทศเพื่อนบ้านที่เคยอยู่ในสหภาพโซเวียตนั้นให้ความสำคัญต่อวันนี้น้อยลง เช่นที่ยูเครน มองว่าวันนี้ควรเป็นการรำลึกถึงเหตุการณ์ดังกล่าวมากกว่าการเน้นย้ำเรื่องชัยชนะ ขณะที่คาซัคสถานได้ยกเลิกการสวนสนามเนื่องในวันแห่งชัยชนะเป็นปีที่สามติดต่อกันแล้ว ส่วนลัตเวียประกาศว่าปีนี้จะเปลี่ยนวันที่ 9 พฤษภาคม เป็นวันรำลึกถึงผู้เสียชีวิตในยูเครนแทน

โดย ดาโน โทนาลี