ในสัปดาห์ที่ผ่านมาภาพเหตุการณ์การประท้วงในประเทศจีนที่ผู้คนทั่วโลกให้ความสนใจ หนีไม่พ้นบรรดาผู้ประท้วงในหลายเมือง ใช้กระดาษเปล่าสีขาวเป็นสัญลักษณ์ในการประท้วงทางการ หลังเกิดเหตุไฟไหม้อพาร์ตเมนต์ในเมืองอุรุมฉีเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ ที่ถูกระบุว่า มาตรการล็อกดาวน์สกัดโควิดระบาดเป็นอุปสรรคต่อการช่วยเหลือเหยื่อ

ภาพคนถือกระดาษเปล่าสีขาวเห็นได้ทั้งในกลุ่มผู้จุดเทียนในนครเซี่ยงไฮ้เมื่อคืนวันอาทิตย์เพื่อรำลึกถึงผู้เสียชีวิต 10 คนจากเหตุไฟไหม้เมื่อกลางดึกวันพฤหัสบดี กลุ่มผู้ชุมนุมที่มหาวิทยาลัยชิงหัวในกรุงปักกิ่งและสตรีคนหนึ่งที่เดินไปตามท้องถนนในเมืองอูเจิ้นโดยมีผ้าเทปปิดปากและโซ่คล้องข้อมือ

การประท้วงด้วยกระดาษขาวมีต้นกำเนิดมาจากการชุมนุมต่อต้านกฎหมายความมั่นคงใหม่ในฮ่องกงเมื่อปี 2563 เนื่องจากทางการห้ามใช้คำขวัญและข้อความที่เกี่ยวเนื่องกับการประท้วงใหญ่ในปี 2562 ที่ทำให้ฮ่องกงเป็นอัมพาตและเจ้าหน้าที่ใช้ความรุนแรงปราบปราบผู้ประท้วงบางคนมองว่า กระดาษขาวไม่เพียงเป็นสัญลักษณ์ว่าผู้ประท้วงถูกปิดปาก แต่ยังท้าทายทางการว่าจะจับกุมประชาชนเพียงเพราะถือกระดาษเปล่าเช่นนั้นหรือ

บริษัทเครื่องเขียนเซี่ยงไฮ้ เอ็มแอนด์จี ผู้ผลิตกระดาษเอ 4 ในจีนเผชิญกระแสข่าวลือว่าได้นำกระดาษเอ 4 ออกจากชั้นวางจำหน่ายทุกแห่งด้วยเหตุผลด้านความมั่นคงแห่งชาติ จนต้องแถลงยืนยันว่า ยังคงผลิตและจำหน่ายกระดาษเอ 4 ตามปกติ และได้แจ้งความเรื่องเอกสารปลอมเผยแพร่ในออนไลน์ที่เป็นต้นตอข่าวลือดังกล่าว

ขณะเดียวกัน สถานีโทรทัศน์ CNN รายงานว่า หน่วยงานเฝ้าระวังทางอินเตอร์เนตของจีน (China’s Internet Watchdog) เพิ่มกฎระเบียบด้านการใช้อินเตอร์เนต ที่จะมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 15 ธ.ค. นี้เป็นต้นไปแนวทางใหม่นี้ส่วนหนึ่งถูกเผยแพร่โดย Cyberspace Administration of China(CAC) มาตั้งแต่ต้นเดือนพ.ย.ที่ผ่านมา โดย CAC นั้นดำเนินงานภายใต้คณะกรรมการกิจการ Cyber Space กลางที่มีผู้นำ สี จิ้นผิง เป็นประธาน

ตามประกาศข้อบังคับใหม่นั้น ข้อมูลของเจ้าของบัญชีออนไลน์ทั้งหมด ได้แก่ เลขบัตรประชาชน หมายเลขโทรศัพท์มือถือ หมายเลขประจำเครื่องคอมพิวเตอร์ หรือ IP Address จะต้องถูกตรวจสอบ เพื่อยืนยันตัวตนที่แท้จริง แล้วจึงสามารถแสดงความคิดเห็นหรือกดถูกใจโพสต์ได้ แพลตฟอร์มออนไลน์ทั้งหมด ต้องพัฒนาระบบการจัดอันดับผู้ใช้บริการ โดยวัดจาก เนื้อหาความคิดเห็นที่โพสต์หรือจำนวนยอดถูกใจ หากบัญชีผู้ใช้ที่มีคะแนนต่ำให้จัดอยู่ในอันดับบัญชีไม่น่าเชื่อถือ และต้องทำการบล็อกและห้ามใช้แพลตฟอร์มหรือลงทะเบียนบัญชีใหม่อีกต่อไป

นอกจากนั้น แพลตฟอร์มออนไลน์ทั้งหมด จะต้องตั้งหน่วย ทีมตรวจสอบและแก้ไข เป็นของตนเอง คอยตรวจสอบรายงาน หรือลบเนื้อหาตามเวลาจริง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ความคิดเห็นเกี่ยวกับข่าวจะต้องได้รับการตรวจสอบก่อนที่จะสามารถปรากฏทางออนไลน์ได้

ข้อบังคับนี้ถูกปรับปรุงจากข้อบังคับเก่าในปี 2560 และข้อแตกต่างคือ นี่เป็นครั้งแรกที่มีการระบุว่า “การถูกใจ” รวมถึงการแสดงความคิดเห็นต่างๆ ในโพสต์ใดๆ รวมถึงโพสต์ที่เกี่ยวข้องกับมาตรการโควิดเป็นศูนย์โดยทางการ จะต้องได้รับการยินยอม และทุกบัญชีในโลกออนไลน์ (Account user)จะต้องถูกตรวจสอบได้ทุกกรณีไม่เช่นนั้น จะถือว่าเป็นการกระทำผิดกฎหมายและเป็นอันตรายต่อประเทศ

ข้อบังคับใหม่นี้กำลังเป็นที่จับจ้องของชาวเนตจีนในช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมาหลังจากมีการประกาศ ยิ่งเพิ่มกระแสความไม่พอใจของประชาชนมากขึ้น และแผ่ขยายไปทั่วประเทศอย่างไม่เคยปรากฏมาก่อน

ขณะที่บรรดานักวิชาการต่างออกมาวิพากษ์วิจารณ์ข้อบังคับใหม่นี้อย่างไม่ไว้หน้า David Zweig ศ.กิตติคุณแห่งมหาวิทยาลัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีฮ่องกงกล่าวกับ CNN บอกว่า การประกาศบังคับใช้ข้อบังคับนี้ เป็นเหมือนการจุดไฟครั้งเดียว แต่พรรคคอมมิวนิสต์จีนอาจจะต้องเจอกับไฟที่ถาโถมเข้ามาจากการลุกฮือ
ประท้วงของประชาชนที่ไม่เห็นด้วยกับประกาศนี้

โจเซฟ เช็ง ศาสตราจารย์ด้านรัฐศาสตร์ที่เกษียณอายุราชการ มหาวิทยาลัยซิตี้ฮ่องกง นักวิเคราะห์กล่าวว่า กฎระเบียบใหม่เป็นสัญญาณว่าเจ้าหน้าที่กำลังเร่งปราบปรามผู้เห็นต่าง สะท้อนว่าเจ้าหน้าที่มีความกังวลอย่างมากกับการควบคุมการประท้วงที่เกิดขึ้นตลอดหลายสัปดาห์ที่ผ่านมา และตอนนี้วิธีการควบคุมคือการหยุดการสื่อสารของผู้ประท้วง เป็นความพยายามการจัดการโลกออนไลน์ของจีนที่ก้าวร้าวมากขึ้น โดยปัจจัยหลักน่าจะขึ้นกับการประท้วงที่ขยายวงกว้าง

ด้าน ฉงยี่ เฟิง รองศาสตราจารย์ด้านจีนศึกษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีซิดนีย์ กล่าวว่าดูเป็นเรื่องที่ขัดแย้งกันมาก ในขณะที่ประชาชนชาวจีนต้องการแสดงความรู้สึกไม่พอใจ และทางการต้องการระงับไว้ ซึ่งถือว่าเกินกว่าจะคาดเดาได้ แต่คงไม่สามารถห้ามการแสดงออกทางออนไลน์ของพลเมืองจีนผู้กล้าหาญได้เช่นกัน

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา จีนได้เพิ่มการคัดกรองข้อมูลในสื่อสังคมออนไลน์และแพลตฟอร์มออนไลน์ต่างๆ มากขึ้นเรื่อยๆ และในปีนี้ การบังคับใช้นโยบายปลอดโควิดที่เข้มงวดของประเทศและการที่ สี จิ้นผิงจะดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีเป็นสมัยที่ 3 กลายเป็นการจุดประกายความไม่พอใจให้ผู้ใช้สื่อสังคมออนไลน์จำนวนมาก

โดย ดาโน โทนาลี