รากของต้นไม้ ทำให้ต้นไม้ยืนต้น ดำรงอยู่ได้ ฉันใด ก็ฉันนั้น รากเหง้าของสังคมช่วยให้สังคมดำรงอยู่ได้อย่างยืนนานและมั่นคง สังคมใดไร้ราก สังคมนั้นผุกร่อนพังทลายได้โดยง่าย

ยิ่งโลกเปลี่ยนแปลงง่ายและรวดเร็วมากขึ้นเท่าไร รากเหง้าของสังคมก็ยิ่งจำเป็นมากขึ้นเท่านั้น เพราะช่วยทำให้คนในสังคมนั้นๆ ดำรงและดำเนินต่อไปได้อย่างมั่นคง

รากเหง้าทางวัฒนธรรมด้านการแสดงอย่างหนึ่งของสังคมไทยคือหนังใหญ่วัดขนอน ราชบุรี ศิลปะแสดงแขนงนี้เกือบสูญสลายไปจากสังคมไทยแล้ว แต่ด้วยพระมหากรุณาธิคุณในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จึงทำให้หนังใหญ่ วัดขนอน กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง

หนังใหญ่ วัดขนอน กลับมาโลดแล่นดำเนินไปอย่างมีสีสันและมีชีวิตชีวา เพราะว่าสังคมไทยยังตระหนักว่าสิ่งนี้มีคุณค่า และมีความสำคัญ ดังนั้น จึงมีผู้เข้าไปช่วยสนับสนุนให้หนังใหญ่ยังมีลมหายใจทางด้านศิลปะการแสดง แต่ที่น่าภาคภูมิใจเป็นที่สุดคือ มีเด็กน้อยอายุ 10 ขวบกลุ่มหนึ่งเข้าไปมีส่วนร่วมรักษามรดกชิ้นนี้ของชาติไทยไว้ เด็กกลุ่มนี้คือเด็กนักเรียนโรงเรียนวัดขนอน ที่ได้รับการสนับสนุนจากท่านเจ้าอาวาสวัดขนอน (พระครูพิทักษ์ศิลปาคม) ทำให้ทุกวันนี้เรายังสามารถไปชมการแสดงหนังใหญ่ วัดขนอนได้ทุกสัปดาห์ แม้บางสัปดาห์จะมีคนชมน้อยมากจนทำให้หวั่นใจว่า สุดท้ายแล้วหนังใหญ่ วัดขนอน จะยังมีลมหายใจไปได้อีกนานสักแค่ไหน แต่ไม่ว่าจะอย่างไรก็ตาม เราก็ต้องช่วยกันเพื่อให้หนังใหญ่ดำเนินต่อไปให้จงได้

นอกจากการแสดงหนังใหญ่แล้ว ที่วัดขนอนยังมีพิพิธภัณฑ์หนังใหญ่ให้ชมด้วย เรื่องนี้มีรากเหง้ามาจากหลวงปู่กล่อมอดีตเจ้าอาวาสวัดขนอน เมื่อกว่า 100 ปีมาแล้ว ปัจจุบันตัวหนังใหญ่โบราณหลายตัวถูกจัดแสดงไว้ในพิพิธภัณฑ์ของวัด(ตัวหนังใหญ่รุ่นโบราณมีทั้งหมด 330 ตัว แต่บางตัวอยู่ในสภาพที่ทรุดโทรมมาก)

ขอย้ำว่า หนังใหญ่คือการแสดงที่ถือได้ว่าเป็นศิลปะชั้นสูงชนิดหนึ่งของไทยมาตั้งแต่สมัยโบราณกาล แต่ทว่าเมื่อกาลเวลาผ่านไป ศิลปะชั้นสูงนี้ก็ถูกทอดทิ้ง จนมาในยุคที่ ศ.พ.ต. (หญิง) ผะอบ โปษกฤษณะ จากมหาวิทยาลัยศิลปากร ได้เข้าไปทำวิจัยและพยายามฟื้นศิลปะนี้ไว้ แต่ทั้งหมดก็ไม่ประสบความสำเร็จ จนนำเรื่องกราบบังคมทูลให้สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงทราบเมื่อปี 2532 หนังใหญ่ วัดขนอน จึงได้รับการชุบชูชีวิตขึ้นมาอีกครั้ง

หนังใหญ่มีความสำคัญตรงที่เป็นการรวมสรรพศาสตร์ไว้ด้วยกัน อาทิ หัตถศิลป์ ดุริยางคศิลป์ วรรณศิลป์ และยังผสมผสานความเชื่อด้านพิธีกรรมไว้ในการแสดงอีกด้วย เพราะมีการไหว้ครูก่อนแสดง

ในสมัยโบราณนั้น การแสดงหนังใหญ่ถือเป็นการแสดงชั้นสูง จะมีการแสดงในงานสำคัญที่ยิ่งใหญ่เท่านั้น เนื่องจากเมื่อจัดแสดงทั่วไปแล้ว คนส่วนมากไม่ให้ความนิยม ดังนั้นจึงต้องได้รับการอุปถัมภ์จากราชสำนัก จึงพบการแสดงหนังใหญ่ในงานพระราชพิธี แต่สำหรับหนังใหญ่ วัดขนอนเป็นหนังใหญ่แบบราษฎรที่มีอยู่เพียงไม่กี่ที่ในสังคมไทย

Mr.Flower ขอเชิญชวนคุณๆ ร่วมกันสนับสนุนให้หนังใหญ่ วัดขนอน มีลมหายใจยาวนานต่อไป ด้วยการชวนคุณไปดูการแสดงหนังใหญ่ และร่วมบริจาคเพื่อรักษาศิลปะการแสดงแขนงนี้ไว้

เราจะจัดทริปชวนคุณๆ ไปชมหนังใหญ่ วัดขนอน วันที่ 28 พฤษภาคม 2566 และเที่ยวชมเมืองราชบุรี หากคุณสนใจร่วมทริปไปกับเรา กรุณาติดต่อที่ 091-7233615 งานนี้รับสมาชิก 45 รายเท่านั้น เพื่อให้เต็มจำนวนรถบัสปรับอากาศหนึ่งคัน

เชิญชวนคุณผู้รักและหวงแหนศิลปะการแสดงชิ้นสำคัญชิ้นหนึ่งของไทยร่วมทริปด้วยกันครับ เราทุกคนมีส่วนร่วมรักษาและสืบสานศิลปะสำคัญของชาติไทยไว้ เรารู้ว่าคุณรักและหวงแหนศิลปะของไทย เรามาร่วมรักษาด้วยกันนะครับ

(ขอบคุณภาพประกอบคอลัมน์จากผู้ร่วมทริปราชบุรีเมื่อเดือนเมษายน 2566)