พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ พระนามเดิม หม่อมหลวงโสมสวลี กิติยากร ประสูติวันที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ.2500 ณ โรงพยาบาลกายส์ กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ทรงเป็นธิดาองค์โตของหม่อมราชวงศ์อดุลกิติ์กิติยากร พระเชษฐาในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง กับท่านผู้หญิงพันธุ์สวลี กิติยากร (พระนามเดิม หม่อมเจ้าพันธุ์สวลียุคล) พระนาม โสมสวลี อันหมายความว่า “น้ำผึ้งพระจันทร์” นั้น เป็นพระนามที่ได้รับพระราชทานมาจาก พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงมีพระขนิษฐา คือ หม่อมหลวงสราลี กิติยากร หรือ “คุณน้ำผึ้ง” และมีพระธิดาพระองค์เดียว คือ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา

พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ทรงเติบโตในวังเทเวศร์และได้รับการเลี้ยงดูอย่างสามัญชน มีพระบิดาไปรับ-ส่งที่โรงเรียน ในวัยเยาว์พระองค์ทรงปฏิบัติหน้าที่งานบ้านด้วยพระองค์เอง พระองค์ชื่นชอบงานฝีมือทรงฝึกฝนด้านหัตถกรรมหลายอย่างรวมทั้งการประกอบอาหารซึ่งได้ทรงประกอบอาหารหลายครั้งขณะเสด็จเยี่ยมประชาชนที่ประสบอุทกภัย ในการปฏิบัติพระภารกิจของมูลนิธิอาสาเพื่อนพึ่ง (ภาฯ) ยามยากสภากาชาดไทย

พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ทรงมีความสนพระทัยในด้านสังคมสงเคราะห์ และการสาธารณสุข ทรงรับโครงการต่างๆ ของสภากาชาดไทยไว้ในพระอุปถัมภ์หลายโครงการ และทรงจัดตั้งมูลนิธิและโครงการส่วนพระองค์อีกหลายโครงการ เช่น มูลนิธิอาสาเพื่อนพึ่ง (ภาฯ) ยามยาก สภากาชาดไทย (ทรงดำรงตำแหน่งนายกกิตติมศักดิ์ตลอดพระชนม์ชีพ) มูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในพระบรมราชูปถัมภ์ (ทรงเป็นนายกกิตติมศักดิ์) มูลนิธิเพชรรัตน-สุวัทนา (ทรงเป็นนายกกิตติมศักดิ์) มูลนิธิศาสตราจารย์ นายแพทย์ หม่อมราชวงศ์กัลยาณกิติ์กิติยากร มูลนิธิสงเคราะห์เด็กของศาลเยาวชนและครอบครัว มูลนิธิบ้านบางแค มูลนิธิโรคโลหิตจางธาลัสซีเมียแห่งประเทศไทย มูลนิธิสงเคราะห์เด็ก ของศาลเยาวชนและครอบครัว มูลนิธิสถาบันแสงสว่าง มูลนิธิธรรมจารินีวิทยามูลนิธิสงเคราะห์เด็กของศาลเยาวชนและครอบครัว โครงการช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก สภากาชาดไทย กองทุนนมสำหรับเด็กในโครงการช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก กองทุนโรคมะเร็งในเด็ก สมาคมส่งเสริมสถานภาพสตรี สมาคมเทคนิคการแพทย์แห่งประเทศไทย สมาคมศิษย์เก่าโรงเรียนสอนคนตาบอดภาคเหนือจังหวัดเชียงใหม่ สมาคมพัฒนาแพทย์แผนไทยแห่งประเทศไทย สภาแม่ดีเด่นแห่งชาติ โรงเรียนวรราชาทินัดดามาตุวิทยา วัดหนองน้ำขุ่น อำเภอแกลง จังหวัดระยอง ในพระอุปถัมภ์พระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ

พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ทรงมีพระเมตตาต่อผู้ติดเชื้อและต่อการดำเนินงานของศูนย์วิจัยโรคเอดส์ตั้งแต่ก่อตั้งศูนย์วิจัยโรคเอดส์ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2532 จนถึงปัจจุบัน ได้ประทานข้อแนะนำการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง เสด็จมาเป็นประธานในงานเทียนส่องใจในวันเอดส์โลก 1 ธันวาคม ทุกปี พร้อมให้ผู้ติดเชื้อและคนที่ทำงานด้านเอดส์ เข้าเฝ้ารับประทานพระดำรัสอย่างใกล้ชิด และยังประทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ตั้งเป็นกองทุนต่างๆ เพื่อช่วยเหลือผู้ติดเชื้อและครอบครัวทั้งด้านการรักษา จัดหายาและเวชภัณฑ์ รวมทั้งการสังคมสงเคราะห์ อาทิ โครงการ “ช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก” สภากาชาดไทย ในพระอุปถัมภ์ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ กองทุนยาพระวรราชาทินัดดามาตุสำหรับผู้ติดเชื้อเอดส์ สภากาชาดไทยกองทุนพระวรราชาทินัดดามาตุเพื่อช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก และกองทุนนมสำหรับเด็กในโครงการช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก สภากาชาดไทย เป็นต้น

โครงการ “ช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก” เปิดโอกาสให้หญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อเอชไอวีในประเทศไทย ได้มีทางเลือกที่จะได้รับการดูแลรักษาเพื่อลดการติดเชื้อเอชไอวีจากแม่สู่ลูก ตามมาตรฐานที่สอดคล้องกับทั่วโลกและมีความเป็นไปได้สำหรับสถานพยาบาลในประเทศไทย โดยคำนึงถึงการพยายามลดอัตราการติดเชื้อในลูกที่คลอดจากหญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อลงให้มากที่สุด ในขณะเดียวกันก็จะต้องลดโอกาสที่จะก่อให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพของหญิงระหว่างตั้งครรภ์และหลังคลอด หรือลูกที่อาจติดเชื้อขึ้นมาได้ในอนาคตให้มากที่สุด

กองทุนยาพระวรราชาทินัดดามาตุ สำหรับผู้ติดเชื้อเอดส์ได้มอบเงินสนับสนุน โครงการยาหญิงตั้งครรภ์ติดเอดส์ที่ต่อยอดมาจาก โครงลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูกของสภากาชาดไทย โดยโครงการนี้ให้การสนับสนุนยาต้านไวรัสสำหรับหญิงตั้งครรภ์ติดเชื้อเอชไอวีที่มาฝากครรภ์ช้า ยาต้านไวรัส Raltigravir จะให้แก่หญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อเอดส์ทั้งไทยและต่างด้าว ทั้งมีสิทธิและไร้สิทธิเพื่อป้องกันการถ่ายทอดเชื้อจากแม่สู่ลูกโดยไม่มีค่าใช้จ่ายให้ได้ผลทั่วถึง สำหรับคุณสมบัติของยาต้านไวรัสนี้ สามารถลดปริมาณเอชไอวี ลงได้เร็วมากโดยเฉลี่ยประมาณ 2 สัปดาห์ และยา ยังสามารถส่งผ่านจากรกแม่ ไปสู่ทารกได้ดี

มูลนิธิอาสาเพื่อนพึ่ง (ภาฯ) ยามยาก สภากาชาดไทย ได้ดำเนินโครงการมาเป็นระยะเวลากว่า 20 ปี โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสนับสนุนและเชื่อมโยงให้ภาครัฐและเอกชนร่วมกันเกื้อหนุนให้ประชาชนช่วยเหลือซึ่งกันและกันในยามทุกข์ยากจากอุทกภัยที่รุนแรง คือ นอกจากจะยังสนับสนุนให้ผู้ทุกข์ยากน้อยกว่าช่วยเหลือผู้ทุกข์ยากมากกว่า ผู้ที่แข็งแรงช่วยผู้อ่อนแอ เป็นต้น โดยเน้นการประทังชีวิตและการฟื้นฟูสภาพจิตใจแล้ว มูลนิธิฯ ยังได้วางแผนการช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัยอย่างยั่งยืน โดยมีโครงการต่างๆ ตั้งแต่การป้องกันการเกิดอุทกภัย อาทิ การติดตั้งศูนย์เตือนภัยตามพื้นที่เสี่ยง ระหว่างเกิดอุทกภัย อาทิ การแจกถุงยังชีพพระราชทาน รถประกอบอาหารเพื่อนพึ่งภาฯ เคลื่อนที่ และหลังเกิดภัยซึ่งเป็นโครงการฟื้นฟูชุมชนที่ประสบอุทกภัยเพื่อให้มีวิถีชีวิตที่ดีขึ้นมีความมั่นคงทางอาหารและอาชีพ เป็นต้น

พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ได้ประทานเงินจำนวน 1 ล้านบาท เพื่อก่อตั้งกองทุนและเสด็จมาทรงเปิดกองทุน ซึ่งประทานชื่อว่า “กองทุนโรคมะเร็งในเด็ก ในพระอุปถัมภ์ของพระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ” เมื่อวันที่ 30 กันยายน พ.ศ.2544 โดยมี พระดำริว่าอยากจะสนับสนุนช่วยเหลือเด็กที่ป่วยเป็นโรคมะเร็งที่ยากไร้ทั่วประเทศ และทรงรับสั่งเมื่อจัดตั้งว่า “กองทุนนี้มิใช่เพื่อโรงพยาบาลใดโรงพยาบาลหนึ่งแต่จะกระจายไปทุกโรงพยาบาลทั่วประเทศที่ขอรับความช่วยเหลือให้แก่คนไข้” ในปี 2560 และ 2561 ได้ประทานเงินส่วนพระองค์อีกปีละจำนวน 1 ล้านบาท ล่าสุด เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2562 ได้ประทานพระอนุญาตแก้ไขชื่อกองทุนฯ เป็น “กองทุนโรคมะเร็งในเด็กในพระอุปถัมภ์ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ” ปัจจุบันได้ช่วยเหลือผู้ป่วยโรคมะเร็งในเด็กที่ยากไร้ทั่วประเทศในโรงพยาบาลกว่า 20 แห่งทั่วประเทศ โดยสนับสนุนค่าใช้จ่ายในการรักษายาเคมีบำบัด ค่ายาและเวชภัณฑ์ค่าเดินทางมาตรวจรักษา ค่าที่พัก ค่าตรวจในห้องปฏิบัติการพิเศษ รวมทั้งการศึกษาวิจัยเพื่อความก้าวหน้าทางการรักษาโรคมะเร็งในเด็กต่อไปในอนาคต นอกจากการรักษาโรคมะเร็งในเด็กให้หายขาดมากขึ้นแล้ว ทางกองทุนฯ ยังได้ช่วยเหลือให้เด็กมีโอกาสทุพพลภาพน้อยลง เช่น ได้มอบเงินค่าใช้จ่ายในการซื้ออุปกรณ์แขนขาโลหะที่ใช้แทนกระดูกที่เป็นมะเร็งที่ถูกตัดออก ทำให้เด็กไม่ต้องถูกตัดแขนขาออกไป

ทรงดำรงตำแหน่งประธานกรรมการมูลนิธิศาสตราจารย์ นายแพทย์ หม่อมราชวงศ์กัลยาณกิติ์ กิติยากร ตั้งแต่วันที่ 21 มีนาคม 2533 ซึ่งมูลนิธิฯ มีวัตถุประสงค์ เพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยที่ขัดสน ช่วยจัดหาเครื่องมือและอุปกรณ์การแพทย์ ช่วยสนับสนุนแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ด้านโรคหัวใจและทรวงอก ด้วยพระปณิธานอันแน่วแน่ที่จะทรงช่วยเหลือประชาชนของพระองค์ให้ได้รับการรักษาที่ดีมีมาตรฐานสากล

พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ทรงทุ่มเทพระหทัยและพระวรกายบำเพ็ญพระกรณียกิจด้านงานการสาธารณสุขและสังคมสงเคราะห์อย่างต่อเนื่องทรงเสียสละความสุขส่วนพระองค์โดยมิได้คำนึงถึงความยากลำบากใดๆ ทรงมีความสนพระทัยและทรงทุ่มเทช่วยเหลือประชาชนที่ประสบความทุกข์ยากลำบากทั่วประเทศ เพื่อให้ประชาชนมีสุขภาพและพลานามัยดีถ้วนหน้า เป็นที่ประจักษ์แก่ประชาชนทั่วไปโดยถ้วนหน้า

13 กรกฎาคม 2566 ตรงกับวันคล้ายวันประสูติ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ขอทรงพระเจริญยิ่งยืนนานและขอถวายพระพรให้ทรงหายจากพระอาการประชวรโดยเร็ววัน