วังบางขุนพรหม คือที่ประทับของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต (ต้นราชสกุลบริพัตร) พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 กับ สมเด็จพระปิตุฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี 

วังแห่งนี้ได้รับการยกย่องว่าเป็นหนึ่งในวังของเจ้านายชั้นสูงที่สวยงามที่สุดแห่งหนึ่งของเมืองไทย ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา วังแห่งนี้ประกอบด้วยตำหนักสำคัญสององค์คือตำหนักใหญ่ และตำหนักสมเด็จ (หมายถึงสมเด็จพระปิตุฉาเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี) 

วังบางขุนพรหมมีอาณาเขตเชื่อมต่อกับวังเทวะเวสม์ ที่ประทับของสมเด็จพระบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ สำหรับตำหนักใหญ่ วังบางขุนพรหม ในปัจจุบันใช้เป็นพิพิธภัณฑ์ธนาคารแห่งประเทศไทย

วังแห่งนี้มีรูปแบบสถาปัตยกรรมแบบตะวันตกที่ผสมผสานระหว่างเรเนอซองส์ บาโร้ค ร้อคโคโค และอาร์ตนูโว สถาปนิกผู้ออกแบบคือ นายคาร์ล ดอห์ริง ชาวเยอรมัน และในกาลต่อมาก็ได้มีสถาปนิกชาวตะวันตกเข้ามาออกแบบก่อสร้างพระตำหนักเพิ่มเติม คือ มาริโอ ตามัญโญ ชาวอิตาเลียน

ภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองของสยามประเทศวังแห่งนี้ยึดโดยผู้มีอำนาจรัฐในยุคสมัยนั้น แล้วใช้เป็นสถานที่ราชการ จนกระทั่งในปี 2488 ธนาคารแห่งประเทศไทยได้ย้ายเข้าไปใช้พื้นที่วังบางขุนพรหมเป็นที่ทำการ จนกระทั่งในปี 2525 ได้ปรับเปลี่ยนตำหนักบางขุนพรหมเป็นพิพิธภัณฑ์ สำหรับจัดแสดงเงินตราไทย ในยุคสมัยต่างๆ จนถึงยุคปัจจุบัน โดยผู้ให้แนวคิดก่อตั้งพิพิธภัณฑ์คือ นายป๋วย อึ๊งภากรณ์ผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย ยุค 2502-2514 เดิมนั้นพิพิธภัณฑ์เงินตราของไทยแห่งแรกอยู่ที่สำนักงานสุรวงศ์ แต่ปิดตัวลงเมื่อปี 2512 แล้วจึงมาเปิดพิพิธภัณฑ์เงินตราของไทย และเงินตราของอาณาจักรต่างๆ ก่อนจะพัฒนามาเป็นราชอาณาจักรไทย ณ ตำหนักใหญ่วังบางขุนพรหมในกาลต่อมา โดยกราบบังคมทูลเชิญพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถพบิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดพิพิธภัณฑ์ธนาคารแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ 9 มกราคม 2536

จุดเด่นที่น่าสนใจของตำหนักใหญ่ วังบางขุนพรหมคือ การออกแบบตำหนักในแนวขนานไปกับแม่น้ำเจ้าพระยาตัวตำหนักใหญ่ตกแต่งด้วยลวดลายไม้และปูนปั้นสุดวิจิตร กรอบหน้าต่างมีความงดงามมาก ออกแบบเป็นแบบ palladian คือหน้าต่างที่แบ่งเป็นสามส่วน โดยส่วนกลางจะมีขนาดใหญ่กว่าสองส่วนด้านข้าง และทำเป็นรูปโค้ง ประดับด้วยเสาปูนแบบคลาสสิก โถงกลางตำหนักใหญ่มีบันไดหินอ่อนทอดขึ้นไปสู่ชั้นสอง แล้วแบ่งเป็นสองทางคือซ้ายและขวา เป็นศิลปะแบบ ceremonial stair โดยฐานล่างมีความกว้างกว่าส่วนชั้นบน มีลักษณะสอบเข้าหากัน มีลักษณะแบบเดียวกับบันไดในโรง 0pera Garnier ในฝรั่งเศส 

เวลาเมื่อได้ไปชมตำหนักใหญ่ ขอให้ชมความวิจิตรของลวดลายปูนปั้นที่ประดับเหนือ และใต้กรอบหน้าต่างจะพบว่ามีองค์ประกอบมากมาย เช่น มีผลไม้ชนิดต่างๆ พรรณพฤกษานานาชนิด และมีตัวอักษร PN ซึ่งถูกตีความว่ามาจากคำว่า Prince of Nakorn Sawan

ส่วนตำหนักเล็กหรือตำหนักสมเด็จฯ ถูกก่อสร้างขึ้นในเวลาต่อมา ซึ่งมีสถาปัตยกรรมที่แตกต่างไปจากตำหนักใหญ่ โดยเน้นศิลปะแบบอาร์ตนูโว ที่มีลักษณะเด่นคือภาพวาดปูนเปียก (freshcho) ผลงานของคาร์โล ริโกลิศิลปินชาวอิตาเลียน ผู้ที่วาดภาพจิตรกรรมฝาผนังแบบปูนเปียกในพระที่นั่งอนันตสมาคม สถาปัตยกรรมที่ใช้ก่อสร้างตำหนักสมเด็จฯ มีความละม้ายกับพระราชวังบ้านปืน จังหวัดเพชรบุรี เป็นอย่างมาก 

จุดเด่นอีกอย่างของวังบางขุนพรหมคือ อาคารขนาดเล็กที่ตั้งอยู่ด้านหน้าวัง บริเวณที่ติดกับแม่น้ำเจ้าพระยา เรียกว่ากระโจมแตร หรือศาลาแตร ใช้เป็นที่ซ้อมวงโยธวาทิตของทหารเรือ ทหารบก ใช้เป็นที่บรรเลงเพลงโดยเครื่องดนตรีแบบตะวันตก เมื่อมีงานเลี้ยงในวัง

สำหรับสาธารณชนสามารถจองเข้าชมวังบางขุนพรหมได้โดยผ่านระบบจองออนไลน์ ที่ website://services.botlc.or.th/PhysicalDistancing โดยเมื่อจองผ่านแล้วจะรับสมาชิกในแต่ละรอบเพียง 40 คน โดยเข้าชมได้ในวันเสาร์และอาทิตย์ แบ่งเป็นสามรอบในเวลา 11.00-12.00 น. 13.30-14.30 น. และ 15.00-16.00 น. หรือโทรศัพท์จองได้ที่ หมายเลข02-3567766 แล้วกด 2 

ขอบคุณเจ้าหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์วังบางขุนพรหม และคุณสุมัยวดี เมฆสุต ผู้ช่วยผู้อำนวยการ ศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย ที่กรุณาพา Mr.Flower ชมความงามของตำหนักใหญ่และตำหนักสมเด็จฯ และให้ข้อมูลที่น่าสนใจ  

หมายเหตุ สำหรับสมาชิกหนังสือพิมพ์แนวหน้าแฟนคอลัมน์ตะลอนเที่ยว ที่สนใจเข้าชมวังบางขุนพรหมเป็นหมู่คณะ โปรดติดต่อ 091-7233615 เพื่อที่หนังสือพิมพ์แนวหน้าจะได้ทำเรื่องขอพาสมาชิกเข้าชมวัง ตามแต่ที่ผู้บริหารพิพิธภัณฑ์วังบางขุนพรหมจะเห็นสมควรอนุมัติ